0 Comments
Η απόφαση για να ξεκινήσει κανείς ένα πρόγραμμα διατροφής δεν είναι τόσο εύκολη ή απλή όσο δείχνει. Απαιτεί μία σειρά από βασικές ενέργειες και προϋποθέσεις που για εμάς τους διαιτολόγους είναι σχεδόν δεδομένες αλλά για τον πολύ κόσμο που καλείτε να λάβει αυτή την απόφαση, να ξεκινήσει δίαιτα, είναι τουλάχιστον άγνωστες και ελάχιστα αυτονόητες.
Όμως αυτές οι μικρές ενέργειες και προϋποθέσεις αποτελούν τη βάση για την επιτυχία ή την καλή πορεία της οποιαδήποτε προσπάθειας για σωστή διατροφή και απώλεια κιλών και σίγουρα για την διατήρησή τους.
Το πρώτο και βασικό βήμα από όλα είναι η καλή γνώση της κατάστασης υγείας. Θεμελιώδες και ουσιαστικό από την άποψη ότι ένας ανθρώπινος ανεξάρτητα από τα κιλά του και την ηλικία του, βρίσκεται εκτεθειμένος σε μια σειρά από παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του. Διατροφή, περιβάλλον, άσκηση, κληρονομικότητα αλλά και προσωπικά χαρακτηριστικά, όλα αυτά λίγο ή πολύ μπορούν να διαφοροποιήσουν την κατάσταση υγείας ενός ατόμου.
Πολλές φορές παρασυρμένοι από την ρουτίνα της καθημερινότητας αλλά και επειδή δεν αισθανόμαστε κάτι να πονάει ή να μας ενοχλεί ή απλά γενικά δεν νοιώθουμε άρρωστοι, θεωρούμε δεδομένο ότι δεν υπάρχει κάτι παθολογικό ή ανησυχητικό ή ότι δεν εξελίσσεται κάτι αρνητικά μέσα στο σώμα μας. Συνηθισμένα συμπτώματα όπως η κόπωση, η αδυναμία, κάποια αλλεπάλληλα κρυολογήματα, μικρές δυσλειτουργίες του πεπτικού ή ακόμα και πιο σοβαρά συμπτώματα όπως ταχυκαρδίες ή πόνοι στο στήθος κλπ τα αποδίδουμε σε μικρά και ασήμαντα αίτια. Πχ στην κόπωση της εργασίας, σε μαζικές επιδημίες ιώσεων, σε άγχος, εργασιακό stress, σε λάθος στάση του σώματος κατά την εργασία κλπ. Και όμως πολλά από αυτά τα συμπτώματα αποτελούν τα πρώτα «καμπανάκια» εκδήλωσης νοσημάτων που απαιτούν κάποια φροντίδα.
Προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης, οι υπερλιπιδαιμίες, το ουρικό, η αυξημένη αρτηριακή πίεση σχετίζονται άμεσα με την παχυσαρκία και πολλές φορές περνάει αρκετός καιρός πριν γίνουν έντονα φανερά τα συμπτώματά τους. Καλό είναι λοιπόν κάποιος πριν πάει στο διαιτολόγο να περάσει για ένα μικρό έλεγχο. Ο σχεδιασμός του διαιτολογίου πολλές φορές μπορεί να είναι τελείως διαφορετικός και η χρήση κάποιων τροφών για κάποιο χρονικό διάστημα μπορεί αν είναι απαγορευτική. Παραπέρα δεν είναι κακό, παράλληλα με την απώλεια βάρους να βελτιωθούν μέσα από ένα εστιασμένο πρόγραμμα διατροφής, και κάποιοι δείκτες υγείας.
Το αμέσως επόμενο βήμα είναι πριν ξεκινήσει η δίαιτα, να θέσει κάποιους ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους. Φτάνοντας στην πόρτα του διαιτολόγου και καθισμένος απέναντί του θα πρέπει να ξέρει καλά σε βασικές γραμμές ποιο θα πρέπει να είναι το «αίτημα» για βοήθεια από την πλευρά του ειδικού. Αν και φαινομενικά θα μπορούσε να περιοριστεί σε μια μικρή πρόταση 4 λέξεων «θέλω να χάσω κιλά», η αλήθεια πίσω από αυτό είναι πολύ μεγαλύτερη και πιο σύνθετη.
Γιατί τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων μπορεί να τονίζουν σαν άμεση ανάγκη την βελτίωση κάποιων βιοχημικών δεικτών ή την τροποποίηση της διατροφής με τέτοιο τρόπο ώστε να ανακουφιστεί ο άνθρωπος από κάποια ενοχλητικά συμπτώματα. Για παράδειγμα ένα έντονο και διαρκές αίσθημα φουσκώματος μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός λάθος τρόπου κατανάλωσης του φαγητού ή η ένδειξη ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα δυσλειτουργίας του πεπτικού συστήματος. Και πολλοί είναι αυτοί που μπορεί να θέλουν να χάσουν κάποια παραπανίσια κιλά, αλλά αρκετές φορές η βασική αιτία για την οποία σταματούν την δίαιτά τους είναι τα φουσκώματα και τα δυσάρεστα συμπτώματα τα οποία είχαν πριν πάνε στο διαιτολόγο και εξακολουθούν να έχουν και μετά την επίσκεψη σε αυτόν.
Πέρα όμως από τα παραπάνω, υπάρχει το βασικό αίτημα της απώλειας κιλών, που πολλές φορές το τελικό βάρος – στόχος είναι μη ρεαλιστικό ή ο ρυθμός απώλειας βάρους παρά είναι αισιόδοξος. Γιατί καλό είναι κάποιος να θέλει να χάσει κάποια κιλά βάρους. Όταν όμως αυτά είναι υπερβολικά πολλά ή σαν κριτήριο για την απώλεια αποτελεί ένα απλό νούμερο στη ζυγαριά ή να μπορέσει απλά να φορέσει κάποιο ρούχο και όχι η απομάκρυνση του παραπάνω λίπους, τότε είναι πολύ πιθανό και ο στόχος να μην πραγματωθεί αλλά και η προσπάθεια σύντομα να εγκαταλειφθεί μίας και θα κυριαρχήσει η απογοήτευση.
Ένα ρεαλιστικό λοιπόν πλάνο για τον ρυθμό απώλειας των κιλών αλλά και ένας τελικός στόχος που να είναι εφικτός και που να μπορεί να διατηρηθεί εύκολα, προϋποθέτουν μία καλά θεμελιωμένη εικόνα του τι αίτημα θέτει ο ενδιαφερόμενος στον διαιτολόγο. Εικόνα που δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν υπάρχει μία καλά τεκμηριωμένη εικόνα του πως είναι η διατροφή του καθημερινά.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει αρχικά να καταγράψει τις διατροφικές προσωπικές προτιμήσεις αλλά και τον τρόπο καθημερινής διατροφής. Αρκετοί άνθρωποι έχουν διαμορφώσει από την παιδική τους ηλικία ένα μοτίβο διατροφής. Υπάρχουν τροφές που προτιμούν, τροφές που αποφεύγουν και άλλες που απλά δεν είναι και η πρώτη τους ή η καλύτερή τους επιλογή. Όλα αυτά σε συνδυασμό με απλές παραμέτρους όπως αν ακολουθούν κάποια νηστεία ή κάποια συγκεκριμένη διατροφή λόγω πεποιθήσεων ή ακόμα κάθε πότε τρώνε το ψάρι ή τα λαδερά ή κάθε πότε έχουν λαϊκή και τρώνε τα νωπά φρέσκα λαχανικά διαμορφώνουν ένα μοντέλο διατροφής. Πολλές φορές μέσα σε αυτό το τρόπο διατροφής υπάρχουν κάποια λάθη που οδηγούν σε μεγαλύτερη κατανάλωση τροφής ή σε μονομερή κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων.
Πολλές φορές επίσης η συζήτηση με ένα διαιτολόγο μπορεί να αποκαλύψει παραμέτρους της καθημερινής διατροφής που κάποιος δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει. Είναι τόσο καλά και βαθιά χαμένες μέσα στην καθημερινότητα, που δύσκολα μπορούν να αναδειχτούν. Για παράδειγμα αν κάποιος δεν τρώει φρούτα αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί δεν του αρέσουν, ή γιατί δεν έχει χρόνο να τα φάει (δεν έχει διάλειμμα στην δουλειά, πρέπει να είναι διαρκώς στο δρόμο το απόγευμα απασχολημένος με τις υποχρεώσεις των παιδιών) είτε απλά δεν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες για να τα καταναλώσει (χειρωνακτική εργασία σε ρυπαρό περιβάλλον, ταμίας σε τράπεζα, κλπ)
Παραπέρα αρκετές φορές μέσα από τη καθημερινότητα μπορεί να προκύπτουν απλά ζητήματα που σχετίζονται με την ίδια την κατανομή της τροφής στην διάρκεια της μέρας. Άλλοι δεν τρώνε πρωινό ή αυτό που τρώνε είναι ελάχιστο μπροστά στις πραγματικές τους ανάγκες. Αρκετοί δεν τρώνε καθόλου ενδιάμεσα γεύματα ή τσιμπολογάνε διαρκώς χωρίς να αξιολογούν την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν. Αρκετοί δεν τρώνε καθόλου σαλάτα είτε γιατί δεν τους αρέσει είτε γιατί δεν έχουν χρόνο να την φτιάξουν είτε γιατί απλά … βαριούνται να την κόψουν. Πολλοί συνηθίζουν να τρώνε πολύ φαγητό στο σπίτι και ειδικότερα το βράδυ. Άλλοι δεν πίνουν καθόλου νερό στην εργασία (ειδικότερα οι γυναίκες) και άλλοι αντιπαθούν το νερό και το αποφεύγουν γιατί δεν έχει γεύση! Υπάρχουν αυτοί που προσθέτουν αλάτι στο φαγητό τους πριν το δοκιμάσουν και άλλοι δεν τους νοιάζει καθόλου ακόμα και αν δεν υπάρχει. Υπάρχουν δεκάδες τέτοιες μικρές λεπτομέρειες που η κάθε μία τους έχει την δική της βαρύτητα και σημασία στην συνολική εικόνα της διατροφής ενός ανθρώπου. Όλα αυτά τα παραπάνω που μπορεί να είναι ασήμαντα στην καθημερινότητα του μέσου ανθρώπου είναι σημαντικά στην διαμόρφωση ενός προγράμματος δίαιτας.
Από την παραπάνω καταγραφή μπορεί να προκύψει και η ανάγκη για δραστικές αλλαγές τόσο στις επιλογές τροφίμων όσο και στον τρόπο της κατανάλωσης τους. Πολλές φορές δεν έχει νόημα κανένα πρόγραμμα διατροφής αν κάποιος δεν μπει στην διαδικασία να τροποποιήσει σημαντικά τον καθημερινό τρόπο διατροφής αλλά και ζωής. Ένα πιο έγκαιρο πρωινό ξύπνημα μπορεί να επιτρέψει την λήψη πρωινού. Η πρόβλεψη να πάρει μαζί του κάποια φρούτα ή ξηρούς καρπούς ή κάποια μπάρα δημητριακών ή 2-3 μπισκότα ολικής άλεσης, θα κάνει εφικτή την κατανάλωση δεκατιανού. Όμως πέρα από την καταγραφή του τρόπου ζωής θα πρέπει να υπάρξει και θέληση για ουσιαστική αλλαγή του τρόπου ζωής.
Πολλοί θεωρούν ότι το πρόβλημα της παχυσαρκίας ή των παραπάνω κιλών προκύπτει μόνο από την υπερβολική κατανάλωση τροφής ή από τις λάθος επιλογές τροφίμων. Όμως πολλές φορές αποτελεί αποτέλεσμα και της μειωμένης ή ανύπαρκτης φυσικής δραστηριότητας. Η καθιστική φύση της εργασίας αλλά και η ανυπαρξία άσκησης συμβάλουν αποφασιστικά στην εμφάνιση της παχυσαρκίας αλλά και της επιδείνωσης πολλών προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με αυτή. Για πολλούς η εύκολη λύση είναι να κατηγορήσουν τα γονίδια τους και την κληρονομικότητα τους ή να ρίξουν το φταίξιμο στον θυρεοειδή ή τον βαρύ σκελετό τους ή στην κακή τους ψυχολογία. Ελάχιστοι στρέφουν την προσοχή τους στην καθημερινή τους άσκηση, στο πόσο δηλαδή χρόνο αφιερώνουν για να κινηθούν, να ασκηθούν και να βελτιώσουν αυτή τη κρίσιμη παράμετρο.
Παραπέρα η όλη προσπάθεια απαιτεί πολλές φορές αλλαγές αν όχι ανατροπές στη καθημερινότητα ακόμα και στον ίδιο τρόπο ζωής. Οι αλλαγές αυτές είτε αφορούν τον τρόπο διατροφής ή την άσκηση / κίνηση, θα πρέπει να γίνουν για να «χωρέσουν» στη νέα πραγματικότητα όλες οι αλλαγές που απαιτούνται.
Για παράδειγμα η άσκηση θα χρειαστεί χρόνο που αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει είτε ανακατανομή των δεδομένων δραστηριοτήτων είτε να ξεκινήσει από το μηδέν. Η εφαρμογή ενός προγράμματος διατροφής θα απαιτήσει συστηματικές προμήθειες αλλά και η προετοιμασία του φαγητού για το γραφείο θα απαιτήσει αλλαγή στο χρόνο που γίνεται η προετοιμασία του φαγητού (από το βράδυ της προηγούμενης για την επόμενη μέρα). Ακόμα και στο χώρο της εργασίας θα πρέπει να βρεθεί ο χρόνος μέσα στον οποίο θα γίνεται η λήψη του γεύματος αλλά και ο χρόνος στον οποίο θα καταναλώνονται τα όποια ενδιάμεσα γεύματα υπάρξουν.
Και φυσικά τίποτα από όλα αυτά δεν πρόκειται να γίνει αν δεν υπάρξει ουσιαστική διάθεση για αλλαγή και ανατροπή του υφιστάμενου καθεστώτος.
Συμπερασματικά θα μπορούσε κανείς να πει ότι πριν ξεκινήσει κάποιος μία οργανωμένη προσπάθεια για δίαιτα, θα πρέπει να ξέρει καλά τον εαυτό του… σε 4 διαστάσεις.
- τι κατάσταση υγείας βρίσκεται
- Ποιες είναι οι διατροφικές του καθημερινές συνήθεις και με ποιο τρόπο τρώει
- πόση κίνηση / άσκηση υπάρχει στην μέρα του ή συνολικά στην εβδομάδα του
- πόσο μεγάλες αλλαγές μπορεί να κάνει στη ζωή του και πόσο εφικτές είναι αυτές στην πραγματικότητα που βιώνει
Απομένει το πιο βασικό από όλα, ίσως και το λιγότερο αυτονόητο. Να ξέρει καλά ή τα βασικά για τον άνθρωπο που θα επιλέξει να συνεργαστεί και να εμπιστευτεί για να κάνει την οργανωμένη προσπάθειά του, να γνωρίζει για τον διαιτολόγο του.
Η αλήθεια είναι ότι κάποιος φτάνει μπροστά στο γραφείο του διαιτολόγου με ένα πλήθος πληροφοριών που έχει συλλέξει είτε από γνωστούς, είτε από παλαιότερους πελάτες. Άλλοι πάλι απλά έχουν μία εικόνα από την γενικότερη παρουσία του διαιτολόγου ή από το άρθρα του, διαφημιστικές καταχωρήσεις κλπ. Ακόμα και το Ίντερνετ μέσα από τις αναζητήσεις που διαθέτει μπορεί να αποτελέσει μία καλή πηγή πληροφόρησης.
Η εμπειρία που έχουν παλιοί πελάτες είναι χρήσιμη με την έννοια ότι κάποιος ξέρει τι μπορεί να τον περιμένει από μία συνάντηση με ένα διαιτολόγο. Η αλήθεια όμως είναι ότι η εμπειρία αυτή είναι ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ και σε καμία περίπτωση δεν είναι απαραίτητο να υπάρξουν παρόμοιοι χειρισμοί και σε αυτόν τον ίδιο. Παραπέρα η όποια πληροφορία σχετικά με τη δίαιτα και το πρόγραμμα διατροφής σαφέστατα περιέχει ένα πλήθος προσωπικών δεδομένων που πολλές φορές δεν έχουν εφαρμογή σε κάποιον άλλο.
Ακόμα όμως και αν κάποιος πάει με τις καλύτερες συστάσεις θα πρέπει πάντα να αναζητά τα απολύτως αυτονόητα, όπως ένα πτυχίο ή ένα τίτλο σπουδών. Αρκετοί είναι αυτοί που έφτασαν στην «πηγή» μετά από τις πληροφορίες ενθουσιασμένων και ικανοποιημένων πελατών, για να ανακαλύψουν ότι οι πληροφοριοδότες τους είχαν εξαπατηθεί και παραπλανηθεί από «ειδικούς» άσχετους με την επιστήμη της διατροφής και διαιτολογίας. Σε κάθε περίπτωση η τελική εξακρίβωση είναι απαραίτητη και μπορεί να γίνει πολύ εύκολα ρωτώντας απλά τι ειδικότητα έχει και ποια σχολή έχει τελειώσει. Απαντήσεις διανθισμένες με εξωτικούς τίτλους και ειδικότητες όπως ορθομοριακός, ολιστικός φυτοθεραπευτής, κβαντοδιαιτολόγος, ενεργειακός, ειδικός παθολόγος εξειδικευμένος σε παχυσαρκία κλπ αποτελούν αιτία αποχώρησης και μη συνεργασίας.
Αναμφισβήτητα ο δρόμος για την Ιθάκη είναι μακρινός και ίσως και δύσκολος. Όμως γίνεται ουσιαστικός και συγκεκριμένος μόνο όταν κάποιος ξέρει καλά τι αναζητά και με ποιον τρόπο θα το πετύχει. Εξάλλου και ο πολύπαθος Οδυσσέας ήξερε πολύ καλά ένα πράγμα, ότι ήθελα να φτάσει στην Ιθάκη. Και τελικά το κατάφερε.
