0 Comments
Μέχρι και σήμερα, σημαντικό ενδιαφέρον έχει αποδοθεί στην εύρεση μεθόδων για την πρόληψη παραγωγής ελευθέρων ριζών που προκαλείται από την έντονη άσκηση αλλά και εξαιτίας του μυϊκού τραυματισμού.
Συμπληρώματα διατροφής, όπως η βιταμίνη C ή η βιταμίνη Ε, χρησιμοποιούνται ως εργογόνα βοηθήματα και είναι πολύ δημοφιλή μεταξύ αθλητών. H Ν-ακετυλοκυστεΐνη (NAC) φαίνεται πως αποτελεί ένα νέο ελπιδοφόρο παράγοντα, ο οποίος βελτιώνει την απόδοση της άσκησης.
Τι είναι το οξειδωτικό στρες;
Το οξειδωτικό στρες είναι η κατάσταση κατά την οποία, στον οργανισμό υπερτερούν οι ελεύθερες ρίζες έναντι των αντιοξειδωτικών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που περιέχουν οξυγόνο με άνισο αριθμό ηλεκτρονίων. Ο άνισος αριθμός τους επιτρέπει να αντιδρούν εύκολα με άλλα μόρια προκαλώντας ταχύτατες χημικές αντιδράσεις στο σώμα. Αυτές οι αντιδράσεις ονομάζονται οξείδωση. Η οξείδωση συμβαίνει φυσιολογικά στο σώμα και οι ελεύθερες ρίζες είναι απαραίτητες για ορισμένες λειτουργίες του οργανισμού, ωστόσο μπορούν να γίνουν επιβλαβείς.
Ν-ακετυλοκυστεΐνης (NAC)
Η Ν-ακετυλοκυστεΐνη είναι η μορφή της κυστεΐνης που απαντάται στα συμπληρώματα διατροφής και είναι πολύ σημαντική, καθώς αναπληρώνει τη γλουταθειόνη (GSH), ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό για τον οργανισμό. Η κυστεΐνη είναι ένα ημι-απαραίτητο αμινοξύ το οποίο συντίθεται κυρίως από τον οργανισμό αλλά σε ειδικές περιπτώσεις έλλειψης (έλλειψη των αμινοξέων μεθειονίνη και σερίνη από τα οποία συντίθεται) είναι απαραίτητη η πρόσληψή της. Λαμβάνεται μέσω της τροφής από τρόφιμα υψηλά σε πρωτεΐνες όπως το κοτόπουλο, το ψάρι, τα αυγά, και το γιαούρτι.
Η Ν-ακετυλοκυστεΐνη λαμβάνεται σε δισκίο, εισπνεόμενα αλλά και ενέσιμα και χρησιμοποιείται πέραν από την αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες και σε παθήσεις του αναπνευστικού όπως το άσθμα, η πνευμονία, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) κ.α.
Γλουταθειόνη (GSH)
Κυστείνη, γλυκίνη και γλουταμινικό είναι οι πρόδρομες ενώσεις για την παραγωγή της γλουταθειόνης (GSH) η οποία χρησιμεύει πέραν από αντιοξειδωτικό αυτό καθ’ αυτό και σαν πρόδρομο για την παραγωγή άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών. Ωστόσο, λόγω χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας της, η NAC διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αναπλήρωση των επιπέδων γλουταθειόνης ειδικότερα σε καταστάσεις στρες, όπως είναι και η άσκηση.
Η λήψη αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων έχει αποδειχθεί πως άλλοτε ωφελεί και άλλοτε μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια. Πιο συγκεκριμένα, άτομα τα οποία ακολουθούν χρόνια λήψη αντιοξειδωτικών ενδέχεται να παρουσιάσουν μειωμένη αθλητική απόδοση, αποτέλεσμα αντίθετο από αυτό που προσδοκούν στην πραγματικότητα. Αντίθετα, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά για άτομα με μειωμένα επίπεδα αντιοξειδωτικών και αυξημένα επίπεδα οξειδωτικού στρες καθώς φαίνεται πως ανταποκρίνονται πολύ καλύτερα. Μάλιστα, σε μελέτη με χρήση της βιταμίνης C ως αντιοξειδωτικό, αποδείχθηκε πως τα άτομα με χαμηλά επίπεδα ήταν και αυτά που πραγματικά ωφελήθηκαν.
Επιπροσθέτως, σε μελέτη του 2018, Έλληνες ερευνητές εξέτασαν το συμπλήρωμα NAC και την βελτίωση απόδοσης της άσκησης έπειτα από εργομετρικές ασκήσεις, σε εθελοντές με χαμηλά, μέτρια και υψηλά επίπεδα γλουταθειόνης. Κατέληξαν στο συμπέρασμα πως μόνον τα άτομα με χαμηλά επίπεδα γλουταθειόνης βελτίωσαν την απόδοση της άσκησής ενώ η ομάδα με τα υψηλά επίπεδα γλουταθειόνης φάνηκε να έχει μείωση της απόδοσης κατά την άσκηση.
H Ν-ακετυλοκυστείνη (NAC) φαίνεται πως βοηθά αποτελεσματικά στην αναπλήρωση της γλουταθειόνης και μέσω αυτής στην βελτίωση της απόδοσης της άσκησης σε άτομα με χαμηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών και υψηλά επίπεδα οξειδωτικού στρες. Συμπερασματικά, η λήψη αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων ωφελεί άτομα που βρίσκονται σε έλλειψη και όχι άτομα τα οποία εντοπίζονται με φυσιολογικά επίπεδα. Κρίνεται λοιπόν σκόπιμη η εξατομίκευση πριν την χορήγησή συμπληρωμάτων καθώς και εκτενής εργαστηριακός έλεγχος με σκοπό την βελτίωση και όχι την επιβάρυνση του οργανισμού.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Leelarungrayub, D., Khansuwan, R., Pothongsunun, P., & Klaphajone, J. (2011). N-acetylcysteine supplementation controls total antioxidant capacity, creatine kinase, lactate, and tumor necrotic factor-alpha against oxidative stress induced by graded exercise in sedentary men. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2011, 329643.
- Kalimeris, K., Briassoulis, P., Ntzouvani, A., Nomikos, T., Papaparaskeva, K., Politi, A., Batistaki, C., & Kostopanagiotou, G. (2016). N-acetylcysteine ameliorates liver injury in a rat model of intestinal ischemia reperfusion. The Journal of surgical research, 206(2), 263–272.
- Christensen, P. M., & Bangsbo, J. (2019). N-Acetyl cysteine does not improve repeated intense endurance cycling performance of well-trained cyclists. European journal of applied physiology, 119(6), 1419–1429.
- Paschalis, V., Theodorou, A. A., Margaritelis, N. V., Kyparos, A., & Nikolaidis, M. G. (2018). N-acetylcysteine supplementation increases exercise performance and reduces oxidative stress only in individuals with low levels of glutathione. Free radical biology & medicine, 115, 288–297.
- Paschalis, V., Theodorou, A. A., Kyparos, A., Dipla, K., Zafeiridis, A., Panayiotou, G., Vrabas, I. S., & Nikolaidis, M. G. (2016). Low vitamin C values are linked with decreased physical performance and increased oxidative stress: reversal by vitamin C supplementation. European journal of nutrition, 55(1), 45–53.
- Healthline (2018), Acetylcysteine, Inhalation Solution
- Healthline (2018), Everything You Should Know About Oxidative Stress
