Το λάδι καρύδας στη διατροφή μας

Το λάδι καρύδας στη διατροφή μας

Comment Icon0 Comments
Reading Time Icon3 min read
Spread the love

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για το λάδι καρύδας και το ρόλο του στη διατροφή μας.

Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι η κατανάλωση του συνδέεται με καλύτερη ρύθμιση του σωματικού βάρους και οφέλη σε άτομα με νόσο Alzheimer, απώλεια οστικής μάζας, διαβήτη ή καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο, αυτοί οι ισχυρισμοί αφορούν ένα λάδι πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά και έρχονται σε αντίθεση με τις κατευθυντήριες οδηγίες που συστήνουν χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, συμπεριλαμβανομένου του λαδιού καρύδας, για την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Σε ποιες χώρες παράγεται και καταναλώνεται κυρίως το λάδι καρύδας;

Οι κύριες χώρες που παράγουν λάδι καρύδας είναι η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και η Ινδία, ενώ σημαντικές ποσότητες παράγονται και από τη Σρι Λάνκα, τη Βραζιλία, το Βιετνάμ, την Παπούα Νέα Γουινέα, το Μεξικό και την Ταϊλάνδη.1 Οι χώρες που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη κατανάλωση σε λάδι καρύδας στην Ευρώπη είναι η Ολλανδία και η Γερμανία.2

Θρεπτικά συστατικά

Υπάρχουν δύο είδη λαδιού καρύδας, η κόπρα και το παρθένο λάδι καρύδας. Αν και τα δύο είδη έχουν όμοια περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα, το παρθένο λάδι καρύδας περιέχει υψηλότερες ποσότητες σε βιταμίνη Ε και βιοδραστικά συστατικά όπως οι πολυφαινόλες.3

USDA, Food Data Central, 20204

Τα κυριότερα λιπαρά οξέα που βρίσκονται στο παρθένο λάδι καρύδας είναι το λαυρικό ή αλλιώς δωδεκανοϊκό οξύ (53.6%), μυριστικό οξύ (18.8%), παλμιτικό οξύ (10.7%), καρπικό ή αλλιώς δεκανοϊκό οξύ (5.4%), ελαϊκό οξύ (4.6%), βουτυρικό οξύ (3.7%), στεατικό οξύ (1.8%) και λινολεϊκό οξύ (CLA) (1.1%).5

Υπάρχει διαφορά στα λιπαρά του λαδιού καρύδας και τα λιπαρά των υπόλοιπων φυτικών ελαίων;

Το λάδι καρύδας, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα φυτικά έλαια που είναι πλούσια σε μονοακόρεστα και ω-3, ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά («καλά λιπαρά»), αποτελείται κυρίως από κορεσμένα λιπαρά («κακά λιπαρά») που φτάνουν σε περιεκτικότητα το 90%.5

Υπάρχει διαφορά στα κορεσμένα λιπαρά της καρύδας και τα κορεσμένα λιπαρά άλλων προϊόντων;

Αν και το λάδι καρύδας αποτελείται κυρίως από κορεσμένα λιπαρά όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα «junk food», εκείνα διαφέρουν από τα κορεσμένα λιπαρά που βρίσκονται στις παραπάνω τροφές. Πιο συγκεκριμένα, στο λάδι καρύδας βρίσκονται κυρίως λιπαρά οξέα μέσης αλύσου και δευτερευόντως λιπαρά μακράς αλύσου ενώ σε τροφές όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα “junk food” περιέχονται κυρίως λιπαρά μακράς αλύσου. Τα οφέλη των λιπαρών οξέων μέσης αλύσου προκύπτουν από το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα λιπαρά παρακάμπτουν μονοπάτια που ακολουθούν τα λιπαρά οξέα μακράς αλύσου και χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό ως άμεση πηγή ενέργειας για τον οργανισμό και λιγότερο ως αποθήκη λίπους στο σώμα.3

Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται κυρίως το λάδι καρύδας;

Το λάδι καρύδας χρησιμοποιείται συχνά από άτομα που ακολουθούν κετογονική δίαιτα ή κετογονική δίαιτα μέσης αλύσου.6 Οι κετογονικές δίαιτες χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στη θεραπευτική αντιμετώπιση της επιληψίας ενώ υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν οφέλη και σε άτομα με νόσο Parkinson, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή και διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ).7 Σήμερα, βέβαια η κετογονική δίαιτα είναι γνωστή στον περισσότερο κόσμο ως ένα διατροφικό σχήμα που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σωματικού βάρους.

Μαγείρεμα

Μετά την παραγωγή του λαδιού κόπρα, ακολουθεί ο εξευγενισμός του (ραφινάρισμα), μια διαδικασία που βελτιώνει δυσάρεστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά αλλά ταυτόχρονα υποβαθμίζει τη θρεπτική αξία του λαδιού. Αντίθετα, το παρθένο λάδι καρύδας δεν είναι εξευγενισμένο. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του λαδιού κόπρα είναι η ανθεκτικότητα του στην οξείδωση κατά το μαγείρεμα. Έτσι, αποτελεί ένα ανθεκτικό λάδι, εφόσον χρησιμοποιηθεί μία φορά για ρηχό τηγάνισμα. Ωστόσο, συστήνεται να μη χρησιμοποιείται για βαθύ τηγάνισμα (δηλαδή πλήρη βύθιση ενός τροφίμου σε καυτό λάδι) λόγω του χαμηλού σημείου καπνού του.8

Δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακή νόσος

Ολική χοληστερόλη

Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση λαδιού καρύδας αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης στο αίμα. Πιο συγκεκριμένα, το λάδι καρύδας φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης σε σχέση με άλλα φυτικά έλαια όπως το  φοινικέλαιο, το σογιέλαιο, το αραβοσιτέλαιο και το καρθαμέλαιο ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει σημαντική διαφορά σε σύγκριση με το ελαιόλαδο.9

LDL χοληστερόλη

Μελέτες έχουν δείξει αυξημένα επίπεδα της LDL («κακής χοληστερόλης») σε άτομα που καταναλώνουν λάδι καρύδας. Το λάδι καρύδας αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα LDL σε σύγκριση με άλλα φυτικά έλαια όπως το φοινικέλαιο, το σογιέλαιο και το καρθαμέλαιο ενώ φαίνεται να μην υπάρχει σημαντική διαφορά σε σχέση με το ελαιόλαδο.10 Σε σύγκριση με ζωικά λίπη, όπως το βούτυρο, φαίνεται να οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα LDL.11

HDL χοληστερόλη

Τα επίπεδα της HDL («καλής χοληστερόλης») φαίνεται να αυξάνονται σημαντικά με την κατανάλωση λαδιού καρύδας. Πιο συγκεκριμένα, μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση λαδιού καρύδας οδηγεί σε σημαντικά πιο αυξημένα επίπεδα της HDL σε σύγκριση με το βούτυρο αλλά σε παρόμοια επίπεδα με το ελαιόλαδο, το φοινικέλαιο, το σογιέλαιο και το καρθαμέλαιο.9 Ωστόσο, μία άλλη μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση λαδιού καρύδας οδηγεί σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα HDL συγκριτικά όχι μόνο με ζωικά λίπη αλλά και με φυτικά.12

Αθηρωματικοί δείκτες

Οι αθηρωματικοί δείκτες χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Πιο συγκεκριμένα αυτοί οι δείκτες αναφέρονται στο πηλίκο της ολικής χοληστερόλης προς την HDL χοληστερόλη και στο πηλίκο της ολικής χοληστερόλης προς την LDL χοληστερόλη. Αυξημένες τιμές των αθηρωματικών δεικτών συνδέονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Έρευνα έδειξε ότι αν και τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης αυξήθηκαν σε άτομα που κατανάλωναν λάδι καρύδας, οι αθηρωματικοί δείκτες παρέμειναν σε όμοια επίπεδα με άτομα που χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο.11 Πιθανόν, αυτό να οφείλεται στην θετική επίδραση που έχει το λάδι καρύδας της HDL χοληστερόλη («καλή χοληστερόλη»).

Τριγλυκερίδια

Σύμφωνα με μελέτες δεν υπάρχει διαφορά στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα μεταξύ κατανάλωσης λαδιού καρύδας και άλλων ελαίων όπως το ελαιόλαδο, το καρθαμέλαιο, το σογιέλαιο και το βούτυρο.9,12

Κόπρα ή παρθένο λάδι καρύδας;

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το λάδι καρύδας διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, την κόπρα και το παρθένο λάδι καρύδας. Αν και το λάδι καρύδας έχει συνδεθεί με αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης στο αίμα, μελέτη που εξέτασε ξεχωριστά την επίδραση των δύο ειδών λαδιού καρύδας στην ολική χοληστέρολη έδειξε ότι αντίθετα με την κόπρα, το (εξαιρετικά) παρθένο λάδι καρύδας δεν αυξάνει τα επίπεδα χοληστερόλης και της LDL. Αντίθετα, η θετική επίδραση στην HDL φαίνεται να μην επηρεάζεται από το είδος του λαδιού καρύδας που καταναλώνεται (κόπρα ή παρθένο λάδι καρύδας). Παράλληλα, δεν υπάρχει διαφορά στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων όποιο είδος λαδιού καρύδας και αν επιλέγεται για κατανάλωση.12

Συστάσεις για την πρόσληψη σε κορεσμένα λιπαρά

Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει τα κορεσμένα λιπαρά να μην ξεπερνούν το 10% των θερμίδων που καταναλώνουμε καθημερινά για την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου.13 Σε άτομα με αυξημένα επίπεδα της LDL χοληστερόλης, η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας συστήνει η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών να μην ξεπερνά το 5-6% των συνολικών θερμίδων που καταναλώνεται.14 Παράλληλα, πολλοί οργανισμοί, ανάμεσα τους η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και η Αμερικάνικη Ένωση Καρδιολογίας συστήνουν την αντικατάσταση τροφών με κορεσμένα λιπαρά με τροφές πλούσιες σε ακόρεστα λιπαρά (κυρίως πολυακόρεστα) για μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.13,14 Όσον αφορά το λάδι καρύδας και παρά τα πιθανά οφέλη της κατανάλωσης του, η Αμερικάνικη Ένωση Καρδιολογίας συστήνει συγκεκριμένα την αποφυγή κατανάλωσης λαδιού καρύδας καθώς προκαλεί αύξηση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης η οποία αποτελεί αιτία για καρδιαγγειακή νόσο.14

Συμπέρασμα

Αν και υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν οφέλη, όπως την αύξηση της HDL χοληστερόλης, από την κατανάλωση λαδιού καρύδας (ιδιαίτερα του παρθένου λαδιού καρύδας), υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία σε σχέση με την ασφάλεια της συχνής κατανάλωσης του με την πλειονότητα να δείχνει αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης και LDL χοληστερόλης («κακής χοληστερόλης»). Τα πιθανά οφέλη από την κατανάλωση λαδιού καρύδας οφείλονται στο γεγονός ότι τα κορεσμένα λιπαρά που βρίσκονται στην καρύδα έχουν χαρακτηριστικά που οδηγούν σε διαφορετικά μεταβολικά μονοπάτια από τα κορεσμένα λιπαρά που βρίσκονται στα ζωικά τρόφιμα και τα “junk food”. Ωστόσο, αρκετοί οργανισμοί, ανάμεσα τους η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και η Αμερικάνικη Ένωση Καρδιολογίας, συστήνουν μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά με τη δεύτερη να συστήνει συγκεκριμένα την αποφυγή κατανάλωσης λαδιού καρύδας για την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου.13,14

Βιβλιογραφία

  1. org. 2021. FAOSTAT. [online] Available at: <http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/> [Accessed 23 February 2021].
  2. ltd, R., 2021. World – Coconut (Copra) Oil – Market Analysis, Forecast, Size, Trends and Insights. [online] Researchandmarkets.com. Available at: <https://www.researchandmarkets.com/reports/4701104/world-coconut-copra-oil-market-analysis?utm_source=GNDIY&utm_medium=PressRelease&utm_code=l7xlfp&utm_campaign=1295929+-+World+Coconut+(Copra)+Oil+Market+Analysis+-+The+Philippines+Continues+to+Dominate+Production+and+Trade&utm_exec=anwr281prd> [Accessed 23 February 2021].
  3. Wallace, T., 2018. Health Effects of Coconut Oil—A Narrative Review of Current Evidence. Journal of the American College of Nutrition, 38(2), pp.97-107.
  4. S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service. FoodData Central, 2020
  5. Ströher, D., de Oliveira, M., Martinez-Oliveira, P., Pilar, B., Cattelan, M., Rodrigues, E., Bertolin, K., Gonçalves, P., Piccoli, J. and Manfredini, V., 2020. Virgin Coconut Oil Associated with High-Fat Diet Induces Metabolic Dysfunctions, Adipose Inflammation, and Hepatic Lipid Accumulation. Journal of Medicinal Food, 23(7), pp.689-698.
  6. Epilepsy Foundation. 2021. Medium Chain Triglyceride (MCT) Diet. [online] Available at: <https://www.epilepsy.com/learn/treating-seizures-and-epilepsy/dietary-therapies/medium-chain-triglyceride-mct-diet> [Accessed 22 February 2021].
  7. Morris, G., Maes, M., Berk, M., Carvalho, A. and Puri, B., 2020. Nutritional ketosis as an intervention to relieve astrogliosis: Possible therapeutic applications in the treatment of neurodegenerative and neuroprogressive disorders. European Psychiatry, 63(1).
  8. Young, F., 1983. Palm Kernel and coconut oils: Analytical characteristics, process technology and uses. Journal of the American Oil Chemists’ Society, 60(2Part2), pp.374-379.
  9. Jayawardena, R., Swarnamali, H., Lanerolle, P. and Ranasinghe, P., 2020. Effect of coconut oil on cardio-metabolic risk: A systematic review and meta-analysis of interventional studies. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 14(6), pp.2007-2020.
  10. Neelakantan, N., Seah, J. and van Dam, R., 2020. The Effect of Coconut Oil Consumption on Cardiovascular Risk Factors. Circulation, 141(10), pp.803-814.
  11. Khaw, K., Sharp, S., Finikarides, L., Afzal, I., Lentjes, M., Luben, R. and Forouhi, N., 2018. Randomised trial of coconut oil, olive oil or butter on blood lipids and other cardiovascular risk factors in healthy men and women. BMJ Open, 8(3), p.e020167.
  12. Teng, M., Zhao, Y., Khoo, A., Yeo, T., Yong, Q. and Lim, B., 2019. Impact of coconut oil consumption on cardiovascular health: a systematic review and meta-analysis. Nutrition Reviews, 78(3), pp.249-259.
  13. Piepoli, M., Hoes, A., Agewall, S., Albus, C., Brotons, C., Catapano, A., Cooney, M., Corrà, U., Cosyns, B., Deaton, C., Graham, I., Hall, M., Hobbs, F., Løchen, M., Löllgen, H., Marques-Vidal, P., Perk, J., Prescott, E., Redon, J., Richter, D., Sattar, N., Smulders, Y., Tiberi, M., van der Worp, H., van Dis, I. and Verschuren, W., 2016. 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. European Heart Journal, 37(29), pp.2315-2381.
  14. Sacks, F., Lichtenstein, A., Wu, J., Appel, L., Creager, M., Kris-Etherton, P., Miller, M., Rimm, E., Rudel, L., Robinson, J., Stone, N. and Van Horn, L., 2017. Dietary Fats and Cardiovascular Disease: A Presidential Advisory From the American Heart Association. Circulation, 136(3).

Συντάκτης Άρθρου

Share this article

Related Posts