Ποια είναι τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας;

Παιδική παχυσαρκία: 4 στα 10 Ελληνόπουλα είναι  ήδη παχύσαρκα και υπέρβαρα με σαφή αυξητική τάση σε σχέση με  παλιότερες επιστημονικές εκτιμήσεις.

Στο παρελθόν το υπερβάλλον βάρος και η παχυσαρκία αποδιδόταν κυρίως σε  γενετικούς παράγοντες  ενώ τα τελευταία 10-20 χρόνια  όμως  παρόλο  που  τα  γονίδια παραμένουν τα ίδια  η παχυσαρκία  αυξήθηκε με ταχείς ρυθμούς και συνεχίζει να έχει ανησυχητικά ανοδική τάση.

Ποια είναι τα αίτια της παχυσαρκίας;

Κληρονομικότητα

Η  κληρονομικότητα  που  σχετίζεται  με  την  παιδική  παχυσαρκία  αφορά  γονίδια  που  κληρονομεί  από  τους  γονείς  το  παιδί  και  τα  οποία  το  καθιστούν  πιο  «ευάλωτο»  στο  να αναπτύξει ένα συγκεκριμένο  τύπο  σώματος.

• Αν ο  ένας γονιός είναι παχύσαρκος το παιδί έχει 40% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο
• Αν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι τότε υπάρχει 80% πιθανότητα ανάπτυξης  παχυσαρκίας
• Αυτό που κληρονομείται είναι μία τάση για παχυσαρκία: Η παχυσαρκία θα  εκδηλωθεί μόνο εάν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον

Διατροφή

Η αυξημένη πρόσληψη  θερμίδων, κυρίως από λίπος και ζάχαρη, καθώς και η ανισορροπία στην κατανομή των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας και η κατανάλωση τροφών  κακής  ποιότητας, αποτελούν διατροφικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους.  Τα παιδιά  του  σήμερα  τρώνε πολύ  συχνά  φαγητά  απ΄ έξω,  τα  οποία  συνήθως  έχουν  υψηλή  συγκέντρωση  σε  κορεσμένο  λίπος και πολύ χαμηλή θρεπτική αξία.

Έρευνα σε 4211 μαθητές έδειξε ότι

• το 60% περίπου καταναλώνει γλυκά και σοκολάτες μία ή περισσότερες φορές την ημέρα
• το  80% περίπου καταναλώνει αναψυκτικά μία ή περισσότερες φορές την ημέρα
• το  62% τρώει τηγανητές  πατάτες μία ή περισσότερες φορές την ημέρα

Έλλειψη  άσκησης

Τα περισσότερα παιδιά στις μέρες μας έχουν αντικαταστήσει το παιχνίδι (κυνηγητό, κρυφτό) με την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ενώ όλο μειώνεται ο αριθμός των παιδιών που γυμνάζονται ή ασχολούνται με κάποιο άθλημα. Έχει μάλιστα αναφερθεί ότι οι πιθανότητες για να γίνει ένα παιδί παχύσαρκο είναι πενταπλάσιες όταν αυτό παρακολουθεί 5 ώρες τηλεόραση ημερησίως από όταν αυτό παρακολουθεί από 0 εως 2  ώρες τηλεόραση ημερησίως.

Άγνοια – Έλλειψη  ενημέρωσης

Έρευνα σε 2287 παιδιά στην Ελλάδα δείχνει:

• 7 στους 10 γονείς υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών θεωρούσαν ότι το βάρος των  παιδιών τους ήταν φυσιολογικό.
• το 37% των μητέρων υποεκτιμά το βάρος των παιδιών τους

Επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία

• Ψυχοκοινωνικά: Όλοι γνωρίζουμε ότι τα παιδιά είναι οι πιο  αυστηροί κριτές. Άρα  είναι  αυτά  που κρίνουν τους φίλους τους. Έχουμε ακούσει αρκετές φορές  παιδιά  να σταματάνε το αποκάλεσε  « χοντρό» – παχουλό με  αποτέλεσμα  να  κλείνονται στον εαυτό τους όλο και περισσότερο και να καταφεύγουν  στο  φαγητό.
• Προβλήματα υγείας- αυξημένη  νοσηρότητα: Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν  αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακές νόσους, που συνδέεται με δυσλιπιδαιμία (αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών στο αίμα) και  υπέρταση που σχετίζεται με αυξημένη συσσώρευση κοιλιακού λίπους.
• Διαταραγμένος μεταβολισμός γλυκόζης και αντίσταση της ινσουλίνης: Για  πρώτη  φόρα  καταγράφηκαν περιστατικά παιδιών τα οποία υπέφεραν από το  διαβήτη των ενηλίκων.
• Ορθοπεδικές επιπλοκές: Είναι πλέον γεγονός ότι τα παχύσαρκα παιδιά εμφανίζουν ορθοπεδικές διαταραχές και έχουν αυξημένη ευαισθησία για διαστρέμματα του  αστραγάλου.
• Άλλες επιπλοκές,  όπως: Ηπατικές και γαστρεντερικές διαταραχές, άπνοια στον  ύπνο και ενδοκρινικές διαταραχές.

Η πιο σημαντική μακροπρόθεσμη  συνέπεια  της  παιδικής  παχυσαρκίας είναι  η   διατήρησή της κατά  την ενήλικη  ζωή.

Πιο  συγκεκριμένα,  στην παιδική ηλικία έχουμε  υπερπλαστική  παχυσαρκία ενώ  στους  ενήλικες  συμβαίνει  υπερτροφική  παχυσαρκία. Η  διαφορά  είναι  ότι  στα  παιδιά  μεγαλώνει  ο  αριθμός  των  λιποκυττάρων  ενώ  κατά  την  ενήλικη  ζωή  αυξάνει  μόνο  το  μέγεθος  αυτών( υπερτροφία). Με  απλά  λόγια  ένα  παχύσαρκο  παιδί  που  δε  θα  αντιμετωπίσει  το  πρόβλημα  έγκαιρα  είναι  καταδικασμένο να γίνει ένας παχύσαρκός  ενήλικας.

Βιβλιογραφία

Farajian, P., Panagiotakos, D. B., Risvas, G., Karasouli, K., Bountziouka, V., Voutzourakis, N. and Zampelas, A. (2013) “Socio-economic and demographic determinants of childhood obesity prevalence in Greece: the GRECO (Greek Childhood Obesity) study,” Public Health Nutrition. Cambridge University Press, 16(2), pp. 240–247. doi: 10.1017/S1368980012002625.

Kosti, Rena I et al., 2008. Parental Body Mass Index in association with the prevalence of overweight/obesity among adolescents in Greece; dietary and lifestyle habits in the context of the family environment: the Vyronas study. Appetite, 51(1), pp.218–222.

Kosti, Rena I et al., 2007, Dietary habits, physical activity and prevalence of overweigh/obesity among adolescents in Greece: The Vyronas study, Med Sci Monit 2007; 13(10): CR437-444

Lifshitz F. Obesity in children. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2008;1(2):53–60. doi:10.4008/jcrpe.v1i2.35