Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη Βιταμίνη Β12

Η βιταμίνη Β12 ή αλλιώς κυανοκοβαλαμίνη ανήκει στην ομάδα των βιταμινών Β (σύμπλεγμα Β) και έχει την μεγαλύτερη και πιο πολύπλοκη χημική δομή από όλες τις βιταμίνες.

Η βιταμίνη Β12  έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες για τον οργανισμό. Ενδεικτικά αναφέρουμε :

1. αποτελεί τμήμα συνενζύμων
2. είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA,
3. συμμετέχει στη σύνθεση της μυελίνης(βρίσκεται στο νευρικό ιστό)
4. συμμετέχει στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων

Η Β12 έχει μία ιδιαιτερότητα: βρίσκεται αποκλειστικά σε ζωικά τρόφιμα.

Για την ακρίβεια συντίθεται στα φυτοφάγα ζώα, σε βακτήρια και σε μύκητες Η βιταμίνη Β12 είναι ο γενόσημος όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει εκείνες τις ενώσεις, οι οποίες παρουσιάζουν τη βιολογική δράση της κυανοκοβαλαμίνης. Περιλαμβάνει μια ποικιλία συστατικών που περιέχουν κοβάλτιο, και τα οποία είναι γνωστά ως κοβαλαμίνες. Η κυανοκοβαλαμίνη και η υδροξυκοβαλαμίνη είναι οι δυο βασικές μορφές της βιταμίνης Β12 στην κλινική χρήση.

Δράση

Είναι απαραίτητη για την παραγωγή των ερυθρών και των λευκών κυττάρων του αίματος, καθώς και για τη φυσιολογική ανάπτυξη και συντήρηση του νευρικού ιστού.

Χρήση

Η βιταμίνη Β12 έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε ασθενείς που πάσχουν από διαβητική νευροπάθεια και στοματικά έλκη. Εξαιτίας του ρόλου της στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης, έχει προταθεί ότι η βιταμίνη Β12 ίσως διαδραματίζει κάποιο ρόλο στη μείωση του κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει απόδειξη πως η Β12 έχει ανεξάρτητη προστατευτική επίδραση.

Νέα δεδομένα σχετίζουν τα υψηλά επίπεδα αίματος βιταμίνης Β12 με θεραπεία της κατάθλιψης.

Ο τρόπος με τον οποίο δρα η βιταμίνη Β12  στα άτομα με κατάθλιψη δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί. Είναι πιθανόν ότι δρα σε συνέργια με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αυξάνοντας τη σύνθεση και τη δράση των μονοαμινών. Οι μονοαμίνες είναι νευροδιαβιβαστές στο κεντρικό νευρικό σύστημα με αντικαταθλιπτική δράση.

Επίσης η βιταμίνη Β12 φαίνεται να εμποδίζει τη συσσώρευση της πρωτεΐνης ομοκυστεϊνης η οποία είναι δυνατόν να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης  κατάθλιψης.

Συμπληρώματα βιταμίνης Β12 μπορεί να είναι απαραίτητα σε χορτοφάγους. Αν οι χορτοφάγοι δεν καταναλώνουν τακτικά μια τροφή πλούσια σε βιταμίνη Β12, τότε χρειάζονται απαραιτήτως συμπλήρωμα. Αυτό αφορά κυρίως τις γυναίκες χορτοφάγους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, καθώς το βρέφος μπορεί να εκδηλώσει ανεπάρκεια. Βρέφη τα οποία θηλάζουν και των οποίων οι μητέρες δεν προσλαμβάνουν τροφές πλούσιες σε Β12 πρέπει να λάβουν συμπληρώματα.

Υπερδοσολογία

Η βιταμίνη Β12 μπορεί περιστασιακά να προκαλέσει διάρροια και κνησμό στο δέρμα. Επίσης υπερβολικές δόσεις, μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή. Η βιταμίνη Β12 δεν πρέπει να χορηγείται για τη θεραπεία της ανεπάρκειας, εάν δεν έχει προηγηθεί πλήρης διάγνωση (χορήγηση >10μg ημερησίως μπορεί να προαγάγει αιματολογική αντίδραση σε ασθενείς με ανεπάρκεια φυλλικού οξέος).

Αλληλεπιδράσεις

Με φάρμακα

Αλκοόλ

Η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση της βιταμίνης Β12.
Μπορεί να ελαττώσουν την απορρόφηση της Β12 : οι αμινογλυκοσίδες, τα αμινοσαλικυλικά, η χλωραμφενικόλη, η χολεστυραμίνη, η κολχικίνη, η μεταφορμίνη, τα μεθυλντόπα, τα από του στόματος αντισυλληπτικά, οι ανταγωνιστές του υποδοχέα Η2 της ισταμίνης κ.α.

Αντιβιοτικά

Μπορεί να αλληλεπιδράσουν με μικροβιολογικές εξετάσεις προσδιορισμού ερυθροκυτταρικής Β12 και Β12 ορού (ψευδή χαμηλά αποτελέσματα).

Χλωριούχο κάλιο (τροποποιημένη απελευθέρωση)

Η παρατεταμένη χορήγηση μπορεί να ελαττώσει τα επίπεδα της Β12

Με θρεπτικά συστατικά

Φυλλικό οξύ

Μεγάλες δόσεις οι οποίες χορηγούνται κατ΄ επανάληψη μπορεί να ελαττώσουν τα επίπεδα της Β12 στο αίμα.

Βιταμίνη C

Μπορεί να καταστρέψει την Β12 (αποφυγή της πρόσληψης μεγάλων δόσεων βιταμίνης C μέσα σε μία ώρα από την πρόσληψη Β12 από το στόμα).

Ανεπάρκεια

Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 οδηγεί στην εμφάνιση μακροκυτταρικής ή μεγαλοβλαστικής αναιμίας.

Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας και μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση άνοιας.

Ο ρόλος των συμπληρωμάτων στην άνοια, που προκαλείται από έλλειψη της Β12, φαίνεται ότι εξαρτάται από τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Δεν υπάρχει ισχυρή απόδειξη που να πιστοποιεί πως τα συμπληρώματα βοηθούν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου του Alzheimer που δεν οφείλεται στην έλλειψη της βιταμίνης Β12. Παρομοίως, ο ρόλος της βιταμίνης Β12 είναι ασαφής όσον αφορά στην σκλήρυνση κατά πλάκας και στις διαταραχές του ύπνου. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι η έλλειψη της βιταμίνης Β12 κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για ανωμαλία διάπλασης του νευρικού σωλήνα.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν νευρολογικές διαταραχές (εξαιτίας της απομυελινοποίησης της σπονδυλικής στήλης, του εγκεφάλου και των οπτικών και περιφερικών νεύρων), και λιγότερο συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως αδυναμία, ερεθισμένη γλώσσα, δυσκοιλιότητα και ορθοστατική υπόταση. Ψυχολογικές διαταραχές της έλλειψης Β12 είναι δυνατόν να εκδηλωθούν κατά την παρουσία αναιμίας (ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους).

Συνιστώμενη πρόσληψη

Ο πίνακας που ακολουθεί περιλαμβάνει τη συνιστώμενη πρόσληψη της βιταμίνης Β12 σε μικρογραμμάρια ημερησίως στα διάφορα επίπεδα ηλικίας.

 

Συνιστώμενη πρόσληψη για βιταμίνη B12
Επίπεδο Ηλικίας	Ηλικία		Άρρεν (mcg/day)		Θήλυ (mcg/day)
Βρέφη		0-6 μηνών		0.4 (AI)		0.4 (AI)
Βρέφη		7-12 μηνών		0.5 (AI)		0.5 (AI)
Παιδιά		1-3 χρόνων		0.9		0.9
Παιδιά		4-8 χρόνων		1.2		1.2
Παιδιά		9-13 χρόνων		1.8		1.8
Έφηβοι		14-18 χρόνων		2.4		2.4
Ενήλικες		19-50 χρόνων		2.4		2.4
Ενήλικες		51 χρόνων +		2.4		2.4
Εγκυμοσύνη		Όλες οι ηλικίες		–		2.6
Θηλασμός		Όλες οι ηλικίες		–		2.8

 

 

Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β12

Ο πίνακας περιλαμβάνει μερικά τρόφιμα και την ποσότητας της περιεχόμενης βbitam;inhw B6 σε μικρογραμμάρια

Τρόφιμο	Ποσότητα	Βιταμίνη B12 (mcg)
Αχιβάδες αχνιστές	90 γραμμάρια	84.0
Μύδια αχνιστά	90 γραμμάρια	20.4
Καβούρι βραστό	90 γραμμάρια	8.8
Σολωμός ψητός	90 γραμμάρια	2.4
Ψάρι ψητό	90 γραμμάρια	1.0
Βοδινό μαγειρεμένο	90 γραμμάρια	2.1
Κοτόπουλο ψητό	90 γραμμάρια	0.3
Γαλοπούλα ψητή	90 γραμμάρια	0.3
Αυγό βραστό	1 μεγάλο	0.6
Γάλα	1 ποτήρι	0.9
Τυρί μπρι	30 γραμμάρια	0.5

 

Βιβλιογραφία

1. Linus Pauling Institute
2. Brody T. Nutritional Biochemistry. 2nd ed. San Diego: Academic Press; 1999.
3. Carmel R. Cobalamin (Vitamin B-12). In: Shils ME, Shike M, Ross AC, Caballero B, Cousins RJ, eds. Modern Nutrition in Health and Disease. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2006:482-497.
4. Shane B. Folic acid, vitamin B-12, and vitamin B-6. In: Stipanuk M, ed. Biochemical and Physiological Aspects of Human Nutrition. Philadelphia: W.B. Saunders Co.; 2000:483-518.
5. Baik HW, Russell RM. Vitamin B₁₂ deficiency in the elderly. Annu Rev Nutr. 1999;19:357-377.  (PubMed)
6. Herbert V. Vitamin B-12. In: Ziegler EE, Filer LJ, eds. Present Knowledge in Nutrition. 7th ed. Washington D.C.: ILSI Press; 1996:191-205.
7. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. Vitamin B₁₂. Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B₆, Vitamin B₁₂, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington D.C.: National Academy Press; 1998:306-356.  (National Academy Press)
8. Kuzminski AM, Del Giacco EJ, Allen RH, Stabler SP, Lindenbaum J. Effective treatment of cobalamin deficiency with oral cobalamin. Blood. 1998;92(4):1191-1198.  (PubMed)
9. Lederle FA. Oral cobalamin for pernicious anemia. Medicine’s best kept secret? JAMA. 1991;265(1):94-95.
10. Hathcock JN, Troendle GJ. Oral cobalamin for treatment of pernicious anemia? JAMA. 1991;265(1):96-97.
11. Elia M. Oral or parenteral therapy for B12 deficiency. Lancet. 1998;352(9142):1721-1722.
12. Ho C, Kauwell GP, Bailey LB. Practitioners’ guide to meeting the vitamin B-12 recommended dietary allowance for people aged 51 years and older. J Am Diet Assoc. 1999;99(6):725-727.  (PubMed)
13. Weir DG, Scott JM. Vitamin B₁₂ “Cobalamin”. In: Shils M, ed. Nutrition in Health and Disease. 9th ed. Baltimore: Williams & Wilkins; 1999:447-458.
14. Gerhard GT, Duell PB. Homocysteine and atherosclerosis. Curr Opin Lipidol. 1999;10(5):417-428.  (PubMed)
15. Homocysteine Lowering Trialists’ Collaboration. Lowering blood homocysteine with folic acid based supplements: meta-analysis of randomised trials. Homocysteine Lowering Trialists’ Collaboration. BMJ. 1998;316(7135):894-898.  (PubMed)
16. Quinlivan EP, McPartlin J, McNulty H, et al. Importance of both folic acid and vitamin B₁₂ in reduction of risk of vascular disease. Lancet. 2002;359(9302):227-228.  (PubMed)
17. Stabler SP, Lindenbaum J, Allen RH. Vitamin B-12 deficiency in the elderly: current dilemmas. Am J Clin Nutr. 1997;66(4):741-749.  (PubMed)
18. Clarke R, Lewington S, Sherliker P, Armitage J. Effects of B-vitamins on plasma homocysteine concentrations and on risk of cardiovascular disease and dementia. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2007;10(1):32-39.  (PubMed)
19. Fenech M. Micronucleus frequency in human lymphocytes is related to plasma vitamin B₁₂ and homocysteine. Mutat Res. 1999;428(1-2):299-304.  (PubMed)
20. Wu K, Helzlsouer KJ, Comstock GW, Hoffman SC, Nadeau MR, Selhub J. A prospective study on folate, B₁₂, and pyridoxal 5′-phosphate (B6) and breast cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 1999;8(3):209-217.  (PubMed)
21. Lajous M, Lazcano-Ponce E, Hernandez-Avila M, Willett W, Romieu I. Folate, vitamin B(6), and vitamin B(12) intake and the risk of breast cancer among Mexican women. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2006;15(3):443-448.  (PubMed)
22. Shrubsole MJ, Jin F, Dai Q, et al. Dietary folate intake and breast cancer risk: results from the Shanghai Breast Cancer Study. Cancer Res. 2001;61(19):7136-7141.  (PubMed)
23. Lajous M, Romieu I, Sabia S, Boutron-Ruault MC, Clavel-Chapelon F. Folate, vitamin B12 and postmenopausal breast cancer in a prospective study of French women. Cancer Causes Control. 2006;17(9):1209-1213.  (PubMed)
24. Eskes TK. Open or closed? A world of difference: a history of homocysteine research. Nutr Rev. 1998;56(8):236-244.  (PubMed)
25. Mills JL, Scott JM, Kirke PN, et al. Homocysteine and neural tube defects. J Nutr. 1996;126(3):756S-760S.  (PubMed)
26. Nourhashemi F, Gillette-Guyonnet S, Andrieu S, et al. Alzheimer disease: protective factors. Am J Clin Nutr. 2000;71(2):643S-649S.  (PubMed)
27. Clarke R, Smith AD, Jobst KA, Refsum H, Sutton L, Ueland PM. Folate, vitamin B₁₂, and serum total homocysteine levels in confirmed Alzheimer disease. Arch Neurol. 1998;55(11):1449-1455.  (PubMed)
28. Wang HX, Wahlin A, Basun H, Fastbom J, Winblad B, Fratiglioni L. Vitamin B(12) and folate in relation to the development of Alzheimer’s disease. Neurology. 2001;56(9):1188-1194.  (PubMed)
29. Seshadri S, Beiser A, Selhub J, et al. Plasma homocysteine as a risk factor for dementia and Alzheimer’s disease. N Engl J Med. 2002;346(7):476-483.  (PubMed)
30. Ravaglia G, Forti P, Maioli F, et al. Homocysteine and cognitive function in healthy elderly community dwellers in Italy. Am J Clin Nutr. 2003;77(3):668-673.  (PubMed)
31. Ravaglia G, Forti P, Maioli F, et al. Homocysteine and folate as risk factors for dementia and Alzheimer disease. Am J Clin Nutr. 2005;82(3):636-643.  (PubMed)
32. Luchsinger JA, Tang MX, Miller J, Green R, Mayeux R. Relation of higher folate intake to lower risk of Alzheimer disease in the elderly. Arch Neurol. 2007;64(1):86-92.  (PubMed)
33. Morris MC, Evans DA, Schneider JA, Tangney CC, Bienias JL, Aggarwal NT. Dietary folate and vitamins B-12 and B-6 not associated with incident Alzheimer’s disease. J Alzheimers Dis. 2006;9(4):435-443.  (PubMed)
34. McMahon JA, Green TJ, Skeaff CM, Knight RG, Mann JI, Williams SM. A controlled trial of homocysteine lowering and cognitive performance. N Engl J Med. 2006;354(26):2764-2772.  (PubMed)
35. Eussen SJ, de Groot LC, Joosten LW, et al. Effect of oral vitamin B-12 with or without folic acid on cognitive function in older people with mild vitamin B-12 deficiency: a randomized, placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr. 2006;84(2):361-370.  (PubMed)
36. Homocysteine-lowering trials for prevention of cardiovascular events: a review of the design and power of the large randomized trials. Am Heart J. 2006;151(2):282-287.  (PubMed)
37. Hutto BR. Folate and cobalamin in psychiatric illness. Compr Psychiatry. 1997;38(6):305-314.  (PubMed)
38. Penninx BW, Guralnik JM, Ferrucci L, Fried LP, Allen RH, Stabler SP. Vitamin B(12) deficiency and depression in physically disabled older women: epidemiologic evidence from the Women’s Health and Aging Study. Am J Psychiatry. 2000;157(5):715-721.  (PubMed)
39. Tiemeier H, van Tuijl HR, Hofman A, Meijer J, Kiliaan AJ, Breteler MM. Vitamin B12, folate, and homocysteine in depression: the Rotterdam Study. Am J Psychiatry. 2002;159(12):2099-2101.  (PubMed)
40. Bressa GM. S-adenosyl-l-methionine (SAMe) as antidepressant: meta-analysis of clinical studies. Acta Neurol Scand Suppl. 1994;154:7-14.  (PubMed)
41. Bell KM, Plon L, Bunney WE, Jr., Potkin SG. S-adenosylmethionine treatment of depression: a controlled clinical trial. Am J Psychiatry. 1988;145(9):1110-1114.  (PubMed)
42. Delle Chiaie R, Pancheri P, Scapicchio P. Efficacy and tolerability of oral and intramuscular S-adenosyl-L-methionine 1,4-butanedisulfonate (SAMe) in the treatment of major depression: comparison with imipramine in 2 multicenter studies. Am J Clin Nutr. 2002;76(5):1172S-1176S.  (PubMed)
43. Williams AL, Girard C, Jui D, Sabina A, Katz DL. S-adenosylmethionine (SAMe) as treatment for depression: a systematic review. Clin Invest Med. 2005;28(3):132-139.  (PubMed)
44. Hendler SS, Rorvik DR, eds. PDR for Nutritional Supplements. Montvale: Medical Economics Company, Inc; 2001
45. Kasper H. Vitamin absorption in the elderly. Int J Vitam Nutr Res. 1999;69(3):169-172.
46. Termanini B, Gibril F, Sutliff VE, Yu F, Venzon DJ, Jensen RT. Effect of long-term gastric acid suppressive therapy on serum vitamin B₁₂ levels in patients with Zollinger-Ellison syndrome. Am J Med. 1998;104(5):422-430.  (PubMed)
47. Simon JA, Hudes ES. Relation of serum ascorbic acid to serum vitamin B₁₂, serum ferritin, and kidney stones in US adults. Arch Intern Med. 1999;159(6):619-624.  (PubMed)

Συντάκτης Άρθρου