0 Comments
Η πολλαπλή σκλήρυνση ή αλλιώς σκλήρυνση κατά πλάκας (MS) είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης διαταραχή που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και η αιτία της παραμένει άγνωστη.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας, γνωστή και ως πολλαπλή σκλήρυνση, είναι αποτέλεσμα της «επίθεσης» που εξαπολύει το ανοσοποιητικό σύστημα κατά της μυελίνης, της ουσίας που περιβάλλει τους νευρώνες και λειτουργεί σαν «μονωτικό», επιτρέποντας την μεταφορά των ηλεκτρικών σημάτων. Επομένως με την καταστροφή της μυελίνης, διαταράσσεται η ομαλή επικοινωνία του εγκεφάλου με τα υπόλοιπα συστήματα του σώματος, οδηγώντας μεταξύ άλλων σε μυϊκή δυσκαμψία ή σπασμούς, παράλυση των κάτω άκρων, προβλήματα στην ουροδόχο κύστη και στο έντερο, ψυχικές διαταραχές, γνωστικές διαταραχές και άλλα.
Η θεραπεία για την πολλαπλή σκλήρυνση δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί. Ωστόσο, οι θεραπείες μπορούν να τροποποιήσουν την πορεία της νόσου και να διαχειριστούν τα συμπτώματα.
Η αιτιολογία της πολλαπλής σκλήρυνσης, φαίνεται να είναι πολυπαραγοντική και επηρεάζεται τόσο από γενετικούς και όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Έχει γίνει η υπόθεση ότι η MS προκύπτει όταν ένας περιβαλλοντικός παράγοντας ή ένα γεγονός π.χ. ιογενής λοίμωξη, έκθεση σε χημικές ουσίες, έλλειψη έκθεσης στον ήλιο, ενεργεί σε συνδυασμό με μια γενετική προδιάθεση.
Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρονται είναι οι εξής :
- Ηλικία, εμφανίζεται συνήθως σε μικρές ηλικίες
- Φύλλο, οι γυναίκες έχουν 2 έως 3 φορές περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης
- Φυλή, οι λευκοί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου
- Γεωγραφικό πλάτος, η συχνότητα εμφάνισης αυξάνει προχωρώντας από τον νότο στον βορρά
Άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας ή αλλιώς πολλαπλή σκλήρυνση έχουν να αντιμετωπίσουν, εκτός από τα προβλήματα που αναφέραμε παραπάνω και προβλήματα διαχείρισης βάρους, κατάποσης, ακόμα και υπερβολικής πληροφόρησης γύρω από τα θέματα διατροφής και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Διαχείριση εντέρου
Η δυσκοιλιότητα ταλαιπωρεί συχνά τα άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση. Ασθενείς με μειωμένη κινητικότητα και προβλήματα διαχείρισης της κύστης, τείνουν να μειώνουν την ποσότητα νερού που καταναλώνουν με αποτέλεσμα την επιδείνωση της δυσκοιλιότητας. Οι οδηγίες για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας δεν διαφέρουν σε σχέση με αυτές του υγιούς πληθυσμού. Αύξηση φυτικών ινών, πρόσληψη επαρκούς ποσότητας υγρών και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας εφόσον είναι εφικτό είναι ο χρυσός κανόνας για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αυξημένο βάρος
Η αύξηση του βάρους σε έναν ασθενή ο οποίος αντιμετωπίζει δυσκολία στην κίνηση μπορεί να είναι ένας πολύ επιβαρυντικός παράγοντας, ο οποίος οδηγεί σε δυσκολία διαχείρισης του σώματος, επομένως και της κινητικότητας ακόμα και στη δημιουργία ελκών πίεσης. Η διατήρηση ενός ισορροπημένου βάρους είναι μείζονος σημασίας σε αυτούς τους ασθενείς.
Δυσκολία στην κατάποση
Τα προβλήματα κατάποσης είναι λιγότερο κοινά από τα προβλήματα ομιλίας, αλλά μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενή. Όταν διαταραχθεί η σωστή κατάποση, τα τρόφιμα ή τα υγρά που καταναλώνουν μπορούν να εισέλθουν στους πνεύμονες και να δημιουργηθεί ο κίνδυνος αναπνευστικών λοιμώξεων. Η παρακολούθηση από κάποιον ειδικό στην κατάποση, σε συνδυασμό με τη συμβουλή του διαιτολόγου για τη δημιουργία ενός ισορροπημένου διαιτολογίου σε αυτήν την περίπτωση είναι απαραίτητη.
Υποσιτισμός
Οι περιοριστικές δίαιτες ή ο αποκλεισμός ολόκληρων ομάδων τροφίμων από το καθημερινό διαιτολόγιο, πχ αποκλεισμός γλουτένης ή γαλακτοκομικών, μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων, επομένως χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, ο υποσιτισμός έχει συσχετιστεί με την εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, την επίδραση στην ψυχική λειτουργία, την μείωση της μυϊκής δύναμη και την αύξηση, όπως είπαμε και παραπάνω, του κινδύνου ανεπαρκειών σε θρεπτικά συστατικά.
Λίπη
Η αυξημένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη φλεγμονής και έχει καταγραφεί, από τον Swan το 1950, ως πιθανός περιβαλλοντολογικός παράγοντας στην εμφάνιση και την εξέλιξη της πολλαπλής σκλήρυνσης. Βασιζόμενοι οι ερευνητές σε αυτήν την παρατήρηση πρότειναν δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά οξέα. Παρατηρήθηκε λοιπόν ότι ασθενής με πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών <20 g ημερησίως είχαν καλύτερη πρόγνωση εξέλιξης της νόσου σε σχέση με αυτούς που λάμβαναν >20γρ ημερησίως.
Η επίδραση της προσθήκης πολυακόρεστων λιπαρών οξέων στην διατροφή ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας (MS) έχει διερευνηθεί εκτενώς, αλλά τα αποτέλεσμα δεν είναι ακόμη σαφή.
Πρόσφατες μετα-αναλύσεις αξιολόγησαν τα οφέλη της διατροφικής πρόσληψης συμπληρωμάτων με πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, κυρίως ω-3 λιπαρά οξέα, σε σχέση με τις φλεγμονώδης, αυτοάνοσες και νευροεκφυλιστικές διαταραχές. Τα αποτελέσματα και πάλι λόγω ανεπαρκών δεδομένων, ήταν διφορούμενα, υποδηλώνοντας ορισμένες ενδείξεις της προστατευτικής επίδρασης των ω-3 στην MS, με μια τάση να μειώνεται η συχνότητα των υποτροπών, χωρίς όμως σημαντική επίδραση στην εξέλιξη της νόσου.
Απλοί υδατάνθρακες
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα συσκευασμένων τρόφιμων πιθανότατα καταναλώνουν και μεγάλη ποσότητα σε πρόσθετα σάκχαρα. Μια τέτοιου είδους διατροφή, με υπερκατανάλωση ζάχαρης δηλαδή, τείνει να είναι μη θρεπτική και να περιέχει άδειες θερμίδες που μας αφήνουν ανικανοποίητους και υποσιτιζόμενους. Αποτέλεσμα είναι να στερούμαστε θρεπτικών συστατικών απαραίτητων για την διατήρηση της καλής υγείας και να επιβαρύνουμε το σώμα μας με επιπλέον βάρος. Μια άλλη επίπτωση της υπερκατανάλωσης ζάχαρης μπορεί να είναι η απότομη μεταβολή του σακχάρου στο αίμα το οποίο μπορεί να επιδεινώσει την κόπωση. Σε αντίθεση η αύξηση της πρόσληψης λαχανικών κατά ένα φλιτζάνι μείωσε τον κίνδυνο υποτροπής κατά 50%.
Καταλήγοντας, πολλές δίαιτες κατά καιρούς έχουν υποσχεθεί βελτίωση των συμπτωμάτων και επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Καμία όμως δεν έχει αρκετές αποδείξεις για να προταθούν ως θεραπευτική προσέγγιση.
Συνολικά, τα άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση χρειάζονται ισορροπημένη δίαιτα χαμηλών λιπαρών και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Τα μη επεξεργασμένα ή φυσικά επεξεργασμένα τρόφιμα προτιμώνται από τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Μια τέτοια δίαιτα είναι η Μεσογειακή και είναι αυτή που συνιστάται και για τον γενικό πληθυσμό. Επίσης, εξετάστε το ενδεχόμενο να περιορίσετε το αλκοόλ όσο το δυνατόν περισσότερο.
Βιβλιογραφία
- Paolo Riccio and Rocco Rossano. Nutrition Facts in Multiple Sclerosis .ASN Neuro. 2015 Jan-Feb; 7(1): 5.
- Penesová A1, Dean Z, Kollár B, Havranová A, Imrich R, Vlček M, Rádiková Ž. Nutritional intervention as an essential part of multiple sclerosis treatment? Physiol Res. 2018 Aug 16;67(4):521-533.
- Is there a multiple sclerosis diet? Mayo clinic
- Ilana Katz Sand The Role of Diet in Multiple Sclerosis: Mechanistic Connections and Current EvidenceCurr Nutr Rep. 2018; 7(3): 150–160.
