Ο ρόλος της βιταμίνης D στη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Ποιός ο ρόλος τελικά της πολύτιμης βιταμίνης D στη ρευματοειδή αρθρίτιδα;

Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που βρίσκεται σε δύο κύριες μορφές: βιταμίνη D ₂ (εργοκαλσιφερόλη) και βιταμίνη D ₃ (χοληκαλσιφερόλη). Και οι δύο μεταβολίζονται αρχικά από το ήπαρ, όπου μετατρέπονται σε 25 (OH) D (καλσιφεδιόλη). Στη συνέχεια, αυτές μετατρέπονται από τους νεφρούς σε 1,25 (ΟΗ) ₂ D ₃ (καλσιτριόλη), μια βιολογικώς δραστική ορμόνη.

Η βιταμίνη D ₂ παρασκευάζεται σε μεγάλο βαθμό από φυτικές πηγές και στη συνέχεια προστίθεται σε τρόφιμα για να τα ενισχύσει, ενώ η βιταμίνη D ₃  παράγεται κυρίως στο δέρμα όταν η 7-δεϋδροχοληστερόλη μετατρέπεται σε βιταμίνη, όταν εκτίθεται στο φως του ήλιου, αλλά μπορεί επίσης να ληφθεί από ορισμένες ζωικές πηγές, όπως ο σολομός και άλλα λιπαρά ψάρια. Η βιταμίνη D που παράγεται στο δέρμα μπορεί να διαρκέσει έως και δύο φορές περισσότερο στο αίμα, σε σύγκριση με την βιταμίνη D που καταναλώνεται. Τα περισσότερα εργαστήρια θεωρούν ότι ένα επίπεδο βιταμίνης D από 20 έως 50 ng / mL είναι επαρκές για υγιή άτομα και επίπεδο <12 ng / mL υποδεικνύει ανεπάρκεια. Η αντιμετώπιση της ανεπάρκειας μπορεί να περιλαμβάνει τη συμπληρωματική χορήγηση και την αυξημένη έκθεση στον ήλιο.

Η βιταμίνη D είναι γνωστό ότι παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση της ανοσολογικής λειτουργίας και σε πολλές φλεγμονώδεις αυτοάνοσες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης και της Ρευματοειδής Αρθρίτιδας (ΡΑ), που έχουν συσχετιστεί με ανεπάρκεια βιταμίνης D. ^1,2

Μία μετα-ανάλυση του 2012 που αξιολόγησε τη σχέση μεταξύ της πρόσληψης βιταμίνης D και την ανάπτυξη της Ρευματοειδής Αρθρίτιδας περιλαμβάνει 3 μελέτες με 215.757 συμμετέχοντες και 874 περιπτώσεις ατόμων με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα. ³ Η μελέτη διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ της συνολικής πρόσληψης βιταμίνης D και της συχνότητας εμφάνισης Ρευματοειδής Αρθρίτιδας, χωρίς ετερογένεια μεταξύ των μελετών. Τα άτομα στην υψηλότερη ομάδα πρόσληψης εμφάνιζαν 24,2% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ΡΑ από αυτά της χαμηλότερης ομάδας πρόσληψης. Υπήρξε επίσης σημαντική συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης συμπληρωμάτων βιταμίνης D και της συχνότητας εμφάνισης Ρευματοειδής Αρθρίτιδας, χωρίς ετερογένεια μεταξύ των μελετών, γεγονός που υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο ΡΑ με χαμηλή πρόσληψη βιταμίνης D. 

Ανοσορυθμιστικοί και ανοσοκατασταλτικοί ρόλοι της βιταμίνης D

Η βιταμίνη D είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στη ρύθμιση και τον πολλαπλασιασμό των λεμφοκυττάρων Th1 και Th17 και στη βελτίωση των φλεγμονωδών διαταραχών που προέρχονται από αυτοάνοσες ασθένειες, αλλά ο μηχανισμός με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτό παραμένει ασαφής. ⁴ Μια εκτεταμένη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας από ερευνητές από το Ιραν υποδηλώνει ότι η 1,25(ΟΗ) ₂ D ₃  (καλσιτριόλη), η πιο βιολογικά δραστική μορφή της βιταμίνης D, επιτυγχάνει ανοσοκατασταλτική και ανοσορρυθμιστική δράση, δρώντας στα κύτταρα που παρουσιάζονται ως αντιγόνα και στα ενεργοποιημένα Τ και Β κύτταρα με τη βοήθεια των υποδοχέων βιταμίνης D (VDRs) που υπάρχουν σε κάθε ένα από αυτά τα κύτταρα. ⁴Μετά τη συμπλήρωση της βιταμίνης D, έχουν παρατηρηθεί ποιοτικές και ποσοτικές μεταβολές στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της κακής ρύθμισης της Th1 και της ανοδικής ρύθμισης των κυττάρων Th2, οι οποίες έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο επακόλουθης αυτοάνοσης απόκρισης. Ωστόσο, αυτό το εύρημα προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από πειραματικά ζωικά μοντέλα, υποδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω αξιολόγηση στον άνθρωπο.

Έχει παρατηρηθεί μια αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ της δραστικότητας της νόσου και των επιπέδων της βιταμίνης D, με υψηλότερα επίπεδα 25 (OH) D που σχετίζονται με μειωμένα συμπτώματα.

Σε μια μετα-ανάλυση του 2012 με 8 μελέτες που περιελάμβαναν 2885 ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα και 1084 μάρτυρες, μόνο μία μελέτη διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D και της νόσου μεταξύ 85 ασθενών με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, αλλά αυτοί οι ασθενείς είχαν υψηλή συχνότητα ανεπάρκειας βιταμίνης D, . ³ Δύο πρόσφατες μετα-αναλύσεις υποστηρίζουν μια αντίστροφη σχέση μεταξύ των επιπέδων της  βιταμίνης D και της Ρευματοειδής Αρθρίτιδας . ^5,6 Στην πρώτη, η οποία περιλάμβανε 13 μελέτες στις οποίες συμμετείχαν 924 ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, μια σημαντική αντίστροφη συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ του επιπέδου της βιταμίνης D και του σκορ 28 δραστικότητας της ασθένειας (DAS28).

Βιταμίνη D και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Οι ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πολλών συνοδών νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, αυξάνοντας τον κίνδυνο θνησιμότητας και νοσηρότητας. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40% των θανάτων στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, γεγονός που την καθιστά κύρια αιτία θανάτου σε αυτούς τους ασθενείς. ⁷ Μη βέλτιστα επίπεδα βιταμίνης D, τα οποία έχουν επίσης συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας από κάθε αιτία, είναι συνήθεις σε ασθενείς με ΡΑ, με επιδημιολογικά δεδομένα που δείχνουν μη βέλτιστα επίπεδα σε έως και 60% των ασθενών με ΡΑ. ⁴ Στη συνέχεια, υπήρξε έντονο ενδιαφέρον για τη διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ της βιταμίνης D και της καρδιαγγειακής νόσου σε ασθενείς με ΡΑ, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο η βιταμίνη D θα μπορούσε να μεσολαβήσει στη φλεγμονή που σχετίζεται με την ΡΑ, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριακή δυσκαμψία και άλλες καρδιαγγειακές ανωμαλίες.

Ενώ οι μελέτες δεν έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D είναι μαγικό σφαιρίδιο στη θεραπεία ή την πρόληψη της ρευματοειδής αρθρίτιδας, έχουν αναφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής στους ασθενείς οι οποίοι έχουν ή επιτυγχάνουν φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D στον ορό. ^3,5,6,8

Σε μια τέτοια μελέτη, οι ασθενείς που έλαβαν αντιρρευματικά φάρμακα που τροποποίησαν την ασθένεια και οι οποίοι αναγνωρίστηκαν με ανεπάρκεια σε βιταμίνη D (<20 ng / mL) και υποβλήθηκαν σε θεραπεία με συμπληρώματα υψηλής δόσης βιταμίνης D, βρέθηκαν να έχουν σημαντική βελτίωση βαθμολογίες DAS28. ⁸Οι ασθενείς έλαβαν 60.0000 IU εβδομαδιαίως για 6 εβδομάδες ακολουθούμενες από 60.000 IU μηνιαίως για 3 μήνες. Οδηγίες για τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D για τους ασθενείς με ΡΑ δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί, αλλά η χορήγηση υψηλής δόσης βιταμίνης D σε εβδομαδιαία βάση, έχει βρεθεί ότι διορθώνει την ανεπάρκεια της βιταμίνης D ταχεία και με ασφάλεια σε αυτούς τους ασθενείς. ⁹ Μόλις επιτυγχάνονται κανονικά επίπεδα, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί τακτικές χαμηλότερες δόσεις για να διατηρηθούν επαρκή επίπεδα. ⁹

Αυξανόμενες αποδείξεις δείχνουν, λοιπόν, ότι τα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό και οι πολυμορφισμοί στα ένζυμα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό της βιταμίνης D μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο για ρευματοειδή αρθρίτιδα, να επηρεάσουν τη δραστηριότητα και την υποτροπή της νόσου και να αυξήσουν τον κίνδυνο συνοδών νοσημάτων, όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Επομένως, τα επίπεδα βιταμίνης D αποτελούν σημαντικό παράγοντα για τη θεραπεία ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα αλλά και για όσους είναι σε κίνδυνο.

Αναφορές

1. Urruticoechea-Arana A, Martín-Martínez MA, Castañeda S, et al. Vitamin D deficiency in chronic inflammatory rheumatic diseases: results of the cardiovascular in rheumatology [CARMA] study. Arthritis Res Ther. 2015;17:211.
2. Wöbke TK, Sorg BL, Steinhilber D. Vitamin D in inflammatory diseases. Front Physiol. 2014;5:244.
3. Song GG, Bae SC, Lee YH. Association between vitamin D intake and the risk of rheumatoid arthritis: a meta-analysis. Clin Rheumatol. 2012;31(12):1733-1739.
4. Alhassan Mohammed H, Saboor-Yaraghi AA, Mirshafiey A, Vahedi H, Shiri-Shahsavar MR, Mousavi Nasl Khameneh A. Immunomodulatory and immunosuppressive roles of 1a,25(OH)₂D₃in autoimmune diseases [published online November 29, 2016]. Scand J Immunol. . doi: 10.1111/sji.12512
5. Lee YH, Bae SC. Vitamin D level in rheumatoid arthritis and its correlation with the disease activity: a meta-analysis. Clin Exp Rheumatol. 2016;34:827-833.
6. Lin J, Liu J, Davies ML, Chen W. Serum vitamin D Level and rheumatoid arthritis disease activity: review and meta-analysis. PLoS ONE. 2016;11(1):e0146351. doi:10.1371/journal.pone.0146351
7. Dhawan SS, Quyyumi AA. Rheumatoid arthritis and cardiovascular disease. Curr Atheroscler Rep. 2008;10(2):128-133.
8. Chandrashekara S, Patted A. Role of vitamin D supplementation in improving disease activity in rheumatoid arthritis: an exploratory study [published online October 20, 2015]. Int J Rheum Dis. doi: 10.1111/1756-185X.12770
9. Leventis P, Patel S. Clinical aspects of vitamin D in the management of rheumatoid arthritis. Rheumatology (Oxford). 2008;47(11):1617-1621. doi: 10.1093/rheumatology/ken296.

Συντάκτης Άρθρου