Διαβητική νεφρική νόσος : Ορισμός & επιδημιολογία

Το πρώτο άρθρο για τη Διαβητική νεφρική νόσο.

Η Διαβητική νεφρική νόσος υπάγεται στις χρόνιες μικροαγγειακές επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της έχει μεγάλη αξία, καθώς η ΔΝΝ αποτελεί κύρια αιτία τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας (ΤΣΝΑ) στις Δυτικές κοινωνίες.

Στην παρούσα ανασκόπηση γίνεται μια σύντομη αναφορά στη νόσο, τις διαθέσιμες κλινικοεργαστηριακές μεθόδους εκτίμησής της, καθώς και στους προτεινόμενους θεραπευτικούς χειρισμούς.

Ορισμός – επιδημιολογία της διαβητικής νεφρικής νόσου.

Η διαβητική νεφρική νόσος (ΔΝΝ) παρατηρείται σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι και τύπου ΙΙ και χαρακτηρίζεται από :

• Σταδιακή αύξηση του ρυθμού αποβολής αλβουμίνης (λευκωματίνης) στα ούρα
• Προοδευτική ελάττωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (GFR : Glomerular Filtration Rate) και έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας
• Απουσία άλλης νεφρικής νόσου
• Συνύπαρξη με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια σε υψηλό ποσοστό, τόσο σε διαβητικούς τύπου Ι όσο και σε διαβητικούς τύπου ΙΙ

Η Διαβητική νεφρική νόσος αποτελεί την πλέον συχνή αιτία τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας (ΤΣΝΑ) σε αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς και ακολουθούν άλλα αίτια όπως η αρτηριακή υπέρταση, οι σπειραματονεφρίτιδες και η νόσος των πολυκυστικών νεφρών (Πίνακας 1).

Πίνακας 1
Ποσοστιαία κατανομή αιτιών εξωνεφρικής κάθαρσης

Στη βιβλιογραφία γίνεται διάκριση μεταξύ της διαβητικής νεφρικής νόσου (η οποία αποτελεί κλινικοεργαστηριακή διάγνωση με βάση τα κριτήρια που αναφέρθηκαν) και διαβητικής νεφροπάθειας η οποία τεκμηριώνεται με τα χαρακτηριστικά ιστοπαθολογικά ευρήματα της νεφρικής βιοψίας (πάχυνση βασικής μεμβράνης σπειράματος, υπερτροφία του μεσαγγείου, οζώδης σπειραματοσκλήρυνση / Kimmelstiel-Wilson, διάχυτη σπειραματοσκλήρυνση).

Η συχνότητα εμφάνισης της ΔΝΝ στο γενικό πληθυσμό παρουσιάζει αύξηση, η οποία οφείλεται στον αυξανόμενο επιπολασμό του σακχαρώδους διαβήτη καθώς και στο γεγονός ότι οι ασθενείς αυτοί επιβιώνουν για περισσότερα χρόνια συγκριτικά με το παρελθόν.

Η επίπτωση της ΔΝΝ είναι της τάξης του 30-35% στους διαβητικούς τύπου Ι και κυμαίνεται από 15-60% στους ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ. Εκτιμάται πως το 1/3 των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη θα εκδηλώσει ΔΝΝ στην πορεία της ζωής τους.

Επιδημιολογικές μελέτες συνδέουν την παρουσία ΔΝΝ με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα από καρδιαγγειακά αίτια, εντάσσοντας τους ασθενείς αυτούς σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος φαίνεται να σχετίζεται με τα επίπεδα της αλβουμινουρίας καθώς και με το ρυθμό έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας (ελάττωση του GFR, Εικόνα 1).

Εικόνα 1
Συσχετισμός καρδιαγγειακής νοσηρότητας με την έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας (ελάττωση του GFR)

Στοιχεία φυσιολογίας του νεφρού

Οι νεφροί αποτελούν ζωτικής σημασίας όργανα τα οποία επιτελούν σημαντικές λειτουργίες, όπως:

• Η ρύθμιση του ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών (Νάτριο, κάλιο, φωσφόρος, ασβέστιο)
• Η ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας,
• Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης,
• Η απέκκριση άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού
• Η παραγωγή ουσιών με ενδοκρινική και παρακρινική δράση, όπως η ερυθροποιητίνη, η ρενίνη, η «ενεργός» βιταμίνη D₃ (1,25 OH D₃) και προσταγλανδίνες.
• Αποτελούν όργανα στόχους για τη δράση σημαντικών ορμονών όπως η αλδοστερόνη, η αντιδιουρητική ορμόνη, η αγγειοτενσίνη ΙΙ και η παραθορμόνη.

Βιβλιογραφία

1. Επιπλοκές σακχαρώδους διαβήτη. Διαβητική νεφροπάθεια. από μετεκπαιδευτικό πρόγραμμά e-learning Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης Διαβήτης : Από τη Θεωρία στην Πράξη
2. «Διαβητική νεφροπάθεια. Κλινική εικόνα, επιδημιολογία, παθολογοανατομική σταδιοποίηση, διαγνωστική προσπέλαση» Βλαχάκος Δ. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
3. «Διαβητική νεφροπάθεια και σπειραματοπάθειες μη διαβητικής αιτιολογίας» Φιλιόπουλος Β. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
4. «Αντιμετώπιση χρόνιας νεφρικής νόσου και τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας» Αποστόλου Φ. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
5. «Αντιυπερτασική αγωγή σε διαβητικούς ασθενείς με νεφρική νόσο» Δούμας Μ. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
6. «Αντιδιαβητικά δισκία και νεφρική νόσος» Ρίζος Ε. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
7. «Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθνείς με χρόνια νεφρική νόσο» Κατσίκη Ν. από ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και Παχυσαρκία
8. Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρίας (2017)

Συντάκτης Άρθρου