Παίρνω αντιβίωση. Τι να προσέξω στη διατροφή μου;

Παίρνω αντιβίωση. Τι να προσέξω στη διατροφή μου;

Comment Icon0 Comments
Reading Time Icon3 min read
Spread the love

Τα αντιβιοτικά είναι ευρέως γνωστά για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των βακτηριακών λοιμώξεων και η χρήση τους είναι αρκετά συχνή σε πολλές περιπτώσεις.

Στην περίπτωση που γίνεται πρόσληψη αντιβιοτικών η διατροφή μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τόσο τη δράση των αντιβιοτικών όσο και τις δυσμενείς επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση τους στον οργανισμό.

Ποιές τροφές πρέπει να αποφεύγονται όταν γίνεται πρόσληψη αντιβίωσης;

Η πρόσληψη αντιβιοτικών μαζί με την κατανάλωση χυμών φρούτων, γαλακτοκομικών προϊόντων ή αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση και τη δράση των αντιβιοτικών. Μετά την πρόσληψη κάποιου αντιβιοτικού συστήνεται να αποφεύγεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων (γάλα, γιαούρτι, τυρί, βούτυρο) για διάστημα 3 ωρών. Επιπλέον, τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μέταλλα, όπως το ασβέστιο, καθώς και ο χυμός γκρέιπφρουτ συστήνεται να αποφεύγονται καθώς μπορούν να μειώσουν τη δραστικότητα των αντιβιοτικών (InformedHealth.org., 2006). Ο λόγος είναι ότι αρκετά είδη φαρμάκων όπως τα μακρολιδικά αντιβιοτικά διασπώνται από ένζυμα που βρίσκονται στο λεπτό και το παχύ έντερο και ουσίες που βρίσκονται στο γκρέιπφρουτ εμποδίζουν τη λειτουργία αυτών των ενζύμων με αποτέλεσμα τα αντιβιοτικά να παραμένουν στον οργανισμό για μεγαλύτερο διάστημα με κίνδυνο την υπέρ-συσσώρευση τους στο κυκλοφορικό σύστημα (αίμα). Η κατανάλωση γκρέιπφρουτ, είτε ολόκληρου είτε σε μορφή χυμού, μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό του αντιβιοτικού για διάστημα 72 ωρών (RXLive, 2018).

Σύμφωνα με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας (NHS) η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνήθως δεν προκαλεί παρενέργειες με την πρόσληψη των πιο κοινών αντιβιοτικών.

Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται τελείως με την πρόσληψη των αντιβιοτικών μετρονιδαζόλη και τινιδαζόλη.

Μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να προκύψουν από το συνδυασμό κατανάλωσης των παραπάνω αντιβιοτικών και αλκοόλ είναι τα εξής:

  • Κοιλιακός πόνος
  • Εξάψεις
  • Ταχυκαρδία
  • Πονοκέφαλος
  • Ζάλη
  • Υπνηλία

Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται για 48 ώρες από την τελευταία πρόσληψη μετρονιδαζόλης και για 72 ώρες από την τελευταία πρόσληψη τινιδαζόλης. Άλλα προϊόντα που περιέχουν αλκοόλ όπως τα στοματικά διαλύματα συστήνεται να αποφεύγονται επίσης.

Άλλα αντιβιοτικά που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με την κατανάλωση αλκοόλ και συστήνεται να αποφεύγεται είναι η λινεζολίδη και η δοξυκυκλίνη (NHS, 2020).

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, όταν είμαστε άρρωστοι είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ διότι μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση της υγείας μας. 

Ποιές είναι οι πιο πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις από τη χρήση αντιβιοτικών;

Μία από τις πιο συνήθεις συνέπειες που μπορεί να έχει κυρίως η συστηματική πρόσληψη αντιβιοτικών είναι η διάρροια. Ωστόσο, τα αντιβιοτικά που έχουν συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διάρροιας είναι κυρίως τα αντιβιοτικά ευρέως φάσματος όπως οι φλουοροκινολόνες, οι κεφαλοσπορίνες και η κλινδαμυκίνη (Graul et al., 2009). Η διάρροια συνήθως παρατηρείται από την έναρξη της χρήσης των αντιβιοτικών έως και δύο μήνες αργότερα (McFarland., 1998). Σε περίπτωση διάρροιας λόγω πρόσληψης αντιβιοτικών συστήνεται η επαρκής πρόσληψη υγρών για την αποφυγή αφυδάτωσης και η αποφυγή κατανάλωσης ζάχαρης (συμπεριλαμβανομένων των φρούτων που είναι πλούσια σε ζάχαρη), αλκοόλ και καφεΐνης (συμπεριλαμβανομένων των ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη όπως τσάι, αναψυκτικά τύπου cola). Επίσης, συστήνεται η αποφυγή λιπαρών και πικάντικων τροφίμων έως να εξαλειφθούν τα συμπτώματα (Mayo Clinic, 2019).

Ποιές τροφές συστήνεται να καταναλώνονται όταν γίνεται χρήση αντιβιοτικών;

Τροφές με προβιοτικά

Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες μπορούν να προσφέρουν αρκετά οφέλη στον οργανισμό μας. Ανάμεσα στα σημαντικά οφέλη τους είναι η διατήρηση του εντερικού μικροβιώματος και η δημιουργία ενός επιθυμητού εντερικού περιβάλλοντος, καθώς τα προβιοτικά έχουν την δυνατότητα να ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικροοργανισμούς του εντέρου (Hill et al., 2014).

Τα προβιοτικά φαίνεται να είναι χρήσιμα στην πρόληψη της εμφάνισης διάρροιας λόγω χρήσης αντιβιοτικών και ιδιαίτερα στα παιδιά, ενώ φαίνεται ότι η πρόσληψη τους μπορεί ενδεχομένως να ελαχιστοποιήσει και τη χρονική διάρκεια της διάρροιας (Blaabjerg et al., 2017; Goldenberg et al., 2015). Πιο συγκεκριμένα, έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε ενήλικες έδειξαν ότι τα προβιοτικά Lactobacillus (Lactobacillus casei, Lactobacillus acidophilus) έχουν προστατευτική δράση έναντι της εμφάνισης διάρροιας λόγω χρήσης αντιβιοτικών (Psaradelis et al., 2010; Gao et al., 2010; Hickson et al., 2007). Ωστόσο, τα αποτελέσματα των ερευνών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών στη πρόληψη και την αντιμετώπιση της διάρροιας λόγω χρήσης αντιβιοτικών είναι αντικρουόμενα και εστιάζουν κυρίως σε ασθενείς που νοσηλεύονται. Το 2008, μία επιστημονική ομάδα του πανεπιστημίου του Γέιλ (Yale University) εξέτασε όλα τα έως τότε επιστημονικά δεδομένα και κατέληξε ότι η πρόσληψη των προβιοτικών L. rhammosus GG και S. boulardii καθώς και η πρόσληψη συνδυασμού των L. casei DN-114 001, L. delbrueckii, Bulgaricus και S. thermophilus αποτελούν αποτελεσματικές στρατηγικές στην πρόληψη της εμφάνισης διάρροιας λόγω αντιβιοτικών σε ενήλικες ασθενείς που νοσηλεύονται (Floch et al., 2008; Hickson et al., 2007). Επίσης, η χρήση τους έχει υποστηριχτεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας (World Gastroenterology Organization, 2008).

Στα πλέον σημαντικά τρόφιμα που περιέχουν ποσότητες προβιοτικών συγκαταλέγονται τα γιαούρτια. Έρευνα έδειξε ότι στο σύνολο τους όλα τα γιαούρτια περιέχουν ποσότητες των S. thermophilus, L. delbrueckii και Bulgaricus, ενώ κάποια περιέχουν και ποσότητες των Bifidobacterium και Lactobacillus σε διάφορες συγκεντρώσεις ανάλογα με το γιαούρτι. Άλλα τρόφιμα που περιέχουν σημαντικές ποσότητες προβιοτικών είναι το κεφίρ, το βουτυρόγαλα (οξυνισμένο αποβουτυρωμένο γάλα) και το ξινόγαλα. Στην Ελλάδα, τα κύρια γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν μελετηθεί για την περιεκτικότητα τους σε προβιοτικά είναι το γιαούρτι, που περιέχει κυρίως τα προβιοτικά S. thermophilus, L. delbrueckii και Bulgaricus, και το κεφίρ που περιέχει ζυμομύκητα, δηλαδή μαγιά (Alexopoulos et al., 2017; Kalamaki and Angelidis., 2017)

Τροφές με φυτικές ίνες και πρεβιοτικά

Τα πρεβιοτικά είναι μη εύπεπτες ουσίες που ευνοούν την ανάπτυξη και τη λειτουργία των ωφέλιμων βακτηρίων που βρίσκονται στο έντερο. Συνολικά μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και πρεβιοτικά, όπως η ινουλίνη, ευνοούν την ανάπτυξη των ωφέλιμων βακτηρίων στο έντερο (προβιοτικά) όπως το Bifidobacterium (Ludwig et al., 1999). Ανάμεσα στα τρόφιμα που περιέχουν σημαντικές ποσότητες πρεβιοτικών βρίσκονται οι μπανάνες, η ντομάτα, το αγελαδινό γάλα, τα φασόλια, ο αρακάς, το κρεμμύδι, τα σπαράγγια, η σόγια, το κριθάρι και η σίκαλη (Varzakas et al., 2018).

Συμπερασματικά

Συνολικά, υπάρχουν τροφές που συστήνεται η κατανάλωση ή η αποφυγή – απαγόρευση τους όταν γίνεται ταυτόχρονη λήψη αντιβιοτικών για την καλύτερη λειτουργία των αντιβιοτικών και την πρόληψη και αντιμετώπιση δυσμενών συνεπειών όπως εκείνη της διάρροιας. Στην περίπτωση των προβιοτικών και των πρεβιοτικών τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πώς μπορούν να προστατέψουν από διαταραχή της μικροχλωρίδας του εντέρου που συμβαίνει λόγω της πρόσληψης αντιβιοτικών και πιθανόν από δυσμενείς επιπτώσεις όπως εκείνη της διάρροιας. Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται διατροφικές οδηγίες όταν γίνεται πρόσληψη αντιβιοτικών ή όταν προκύψει διάρροια λόγω χρήσης αντιβιοτικών:

Πρόσληψη αντιβιοτικών Διάρροια λόγω πρόσληψης αντιβιοτικών
Συστάσεις / τρόφιμα που συστήνεται να καταναλώνονται Συστάσεις / τρόφιμα που συστήνεται να αποφεύγονται ή απαγορεύονται Συστάσεις /

τρόφιμα που συστήνεται να καταναλώνονται (κυρίως σε παρατεταμένη διάρκεια)

Συστάσεις / τρόφιμα που συστήνεται να αποφεύγονται ή απαγορεύονται
Τρόφιμα με προβιοτικά (π.χ. κεφίρ, ξινόγαλα, βουτυρόγαλα, γιαόυρτι) Γαλακτοκομικά προϊόντα για διάστημα 3 ωρών Επαρκής πρόσληψη υγρών Τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη (γλυκά, αναψυκτικά, γλυκά φρούτα)
Τρόφιμα με φυτικές ίνες, πρεβιοτικά (π.χ. μπανάνες, γάλα, σόγια, κρεμμύδι, φασόλια, αρακάς, σπαράγγια, ντομάτα, σιτάρι, κριθάρι) Γκρέιπφρουτ και χυμός γκρέιπφρουτ Τρόφιμα με πλούσια σε ηλεκτρολύτες – νάτριο, κάλιο (π.χ. μπανάνα) Τρόφιμα πλούσια σε καφεΐνη (καφές, τσάι, αναψυκτικά)
*Συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μέταλλα όπως το ασβέστιο   Αλκοολούχα ποτά
      Λιπαρά τρόφιμα (επεξεργασμένα τρόφιμα, γλυκά, λιπαρά κρέατα)
      Πικάντικα τρόφιμα

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Alexopoulos, A., Plessas, S., Kourkoutas, Y., Stefanis, C., Vavias, S., Voidarou, C., Mantzourani, I. and Bezirtzoglou, E. (2017). Experimental effect of ozone upon the microbial flora of commercially produced dairy fermented products. International Journal of Food Microbiology, 246, pp.5-11.
  2. Blaabjerg, S., Artzi, D. and Aabenhus, R. (2017). Probiotics for the Prevention of Antibiotic-Associated Diarrhea in Outpatients—A Systematic Review and Meta-Analysis. Antibiotics, 6(4), p.21.
  3. Floch, M., Madsen, K., Jenkins, D., Guandalini, S., Katz, J., Onderdonk, A., Walker, W., Fedorak, R. and Camilleri, M. (2008). Recommendations for Probiotic Use. Journal of Clinical Gastroenterology, 40(3), pp.275-278.
  4. Gao, X., Mubasher, M., Fang, C., Reifer, C. and Miller, L. (2010). Dose–Response Efficacy of a Proprietary Probiotic Formula of Lactobacillus acidophilus CL1285 and Lactobacillus casei LBC80R for Antibiotic-Associated Diarrhea and Clostridium difficile-Associated Diarrhea Prophylaxis in Adult Patients. American Journal of Gastroenterology, 105(7), pp.1636-1641.
  5. Guo, Q., Goldenberg, J., Humphrey, C., El Dib, R. and Johnston, B. (2019). Probiotics for the prevention of pediatric antibiotic-associated diarrhea. Cochrane Database of Systematic Reviews.
  6. Hickson, M. (2011). Probiotics in the prevention of antibiotic-associated diarrhoea andClostridium difficileinfection. Therapeutic Advances in Gastroenterology, 4(3), pp.185-197.
  7. Hill, C., Guarner, F., Reid, G., Gibson, G., Merenstein, D., Pot, B., Morelli, L., Canani, R., Flint, H., Salminen, S., Calder, P. and Sanders, M. (2014). The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 11(8), pp.506-514.
  8. org. (2006). Using medication: Using antibiotics correctly and avoiding resistance. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). [online] Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK361005/ [Accessed 1 Mar. 2020]
  9. Kalamaki, M. and Angelidis, A. (2016). Isolation and molecular identification of yeasts in Greek kefir. International Journal of Dairy Technology, 70(2), pp.261-268.
  10. Ludwig, D. (1999). Dietary Fiber, Weight Gain, and Cardiovascular Disease Risk Factors in Young Adults. JAMA, 282(16), p.1539.
  11. org. (2019). Antibiotic-associated diarrhea – Diagnosis and treatment – Mayo Clinic. [online] Available at: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/antibiotic-associated-diarrhea/diagnosis-treatment/drc-20352237 [Accessed 2 Mar. 2020].
  12. McFarland, L. (1998). Epidemiology, Risk Factors and Treatments for Antibiotic-Associated Diarrhea. Digestive Diseases, 16(5), pp.292-307.
  13. (2018). Should Antibiotics be Taken Before or After Food? | RXLive. [online] Available at: https://rxlive.co.uk/antibiotics-taken-food/ [Accessed 1 Mar. 2020].
  14. uk. (2020). Can I drink alcohol while taking antibiotics?. [online] Available at: https://www.nhs.uk/common-health-questions/medicines/can-i-drink-alcohol-while-taking-antibiotics/ [Accessed 1 Mar. 2020].
  15. Varzakas, T., Kandylis, P., Dimitrellou, D., Salamoura, C., Zakynthinos, G. and Proestos, C. (2018). Innovative and fortified food: Probiotics, prebiotics, GMOs, and superfood. Preparation and Processing of Religious and Cultural Foods, pp.67-129.
  16. org. (2008). Probiotics and Prebiotics | World Gastroenterology Organisation. [online] Available at: https://www.worldgastroenterology.org/guidelines/global-guidelines/probiotics-and-prebiotics [Accessed 1 Mar. 2020].

Συντάκτης Άρθρου

Share this article

Related Posts