0 Comments
Αν και οι λέξεις προβιοτικά, πρεβιοτικά και συμβιωτικά μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, οι έννοιες διαφέρουν.
Ας δούμε αναλυτικά τη σημασία που έχουν τα προβιοτικά, πρεβιοτικά και συμβιωτικά.
Ο όρος «προβιοτικά» προέρχεται από την φράση «για τη ζωή» και χρησιμοποιείται για τον ορισμό των ζώντων, μη- παθογόνων οργανισμών με ευεργετικές επιδράσεις για την υγεία του ανθρώπου.
Ο τελευταίος ορισμός που προτείνεται από κοινού από τον FDA και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) είναι «ζωντανοί μικροοργανισμοί, που όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν όφελος για την υγεία του ξενιστή».
Μερικοί από τους ευρέως χρησιμοποιούμενους προβιοτικούς μικροοργανισμούς είναι: Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus reuteri, bifidobacteria και ορισμένα στελέχη του Lactobacillus casei, η ομάδα Lactobacillus acidophilus, Bacillus coagulans, το στέλεχος Escherichia coli Nissle 1917, ορισμένοι εντερόκοκκοι, ιδιαίτερα ο Enterococcus faeciumSF68 και ο ζυμομύκητας Saccharomyces boulardii. Νέα γένη και τα στελέχη των προβιοτικών χρησιμοποιούνται συνεχώς σε νέες εστιασμένες ερευνητικές προσπάθειες.
Τα προβιοτικά προστίθενται σε τρόφιμα, ειδικά σε ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, ή διατίθενται ως συμπληρώματα διατροφής, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό δύο ή περισσότερων στελεχών.
Τα ευεργετικά αποτελέσματα του κάθε προβιοτικού στελέχους είναι ιδιαίτερα περιορισμένα και δεν πρέπει να γενικεύονται, ενώ μπορεί να υφίστανται διαφορετικά οφέλη όταν το στέλεχος χρησιμοποιείται μεμονωμένα ή όταν υπάρχει σε συνδυασμό.
Οι κατευθυντήριες γραμμές του FAO / ΠΟΥ για τα προβιοτικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως παγκόσμιο πρότυπο για την αξιολόγηση των προβιοτικών σε τρόφιμα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην τεκμηρίωση των ισχυρισμών υγείας. Οι κατευθυντήριες γραμμές καθιστούν αναγκαία την εκτέλεση των ακόλουθων:
- Προσδιορισμός στελεχών.
- Λειτουργικός χαρακτηρισμός του στελέχους για την ασφάλεια και των χαρακτηριστικών των προβιοτικών.
- Επικύρωση των οφελών για την υγεία με μελέτες σε ανθρώπους.
- Ειλικρινής, μη παραπλανητική επισήμανση των ισχυρισμών αποτελεσματικότητας και του περιεχομένου για ολόκληρη τη διάρκεια ζωής του προϊόντος.
Από την άλλη πλευρά, τα «πρεβιοτικά» είναι ως επί το πλείστον μη εύπεπτα συστατικά των τροφίμων, που επηρεάζουν ευνοϊκά την υγεία με την επιλεκτική διέγερση της ανάπτυξης ή / και της δραστηριότητας ορισμένων γενεών προβιοτικών μικροοργανισμών στο κόλον, όπως κάποια είδη γαλακτοβακίλλων και bifidobecteria.
Ένα «ιδανικό» πρεβιοτικό πρέπει να είναι:
- Ανθεκτικό στις δράσεις οξέων στο στομάχι, στα χολικά άλατα και σε άλλα ένζυμα στο έντερο
- Δεν πρέπει να απορροφάται στο ανώτερο γαστρεντερικό σωλήνα.
- Να είναι εύκολο να ζυμωθεί από την ωφέλιμη εντερική μικροχλωρίδα
Τα πρεβιοτικά σχηματίζουν μια ομάδα διαφόρων συστατικών υδατανθράκων, που είναι ελάχιστα κατανοητά σε σχέση με την προέλευσή τους, το προφίλ ζύμωσης και τις απαιτήσεις δοσολογίας για τις επιδράσεις στην υγεία. Ορισμένες από τις πηγές πρεβιοτικών περιλαμβάνουν: το μητρικό γάλα, τις σπόρους σόγιας, τις πηγές ινουλίνης (όπως η αγκινάρα της Ιερουσαλήμ κλπ.), την ωμή βρώμη, το ακατέργαστο σιτάρι και κριθάρι, τους άπεπτους υδατάνθρακες και ιδιαίτερα τους άπεπτους ολιγοσακχαρίτες.
Τα πρεβιοτικά, όπως η ινουλίνη και η πηκτίνη, παρουσιάζουν πολλά οφέλη για την υγεία, όπως μείωση της διάρροιας, ανακούφιση από τη φλεγμονή και άλλα συμπτώματα που συνδέονται με την εντερική διαταραχή καθώς και προστατευτικά αποτελέσματα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Επίσης, συμμετέχουν στην ενίσχυση της βιοδιαθεσιμότητας των διάφορων μετάλλων, στη μείωση παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και στην προώθηση του κορεσμού και της απώλειας βάρους, προλαμβάνοντας την παχυσαρκία.
Ωστόσο, η ζύμωση των πρεβιοτικών στο κόλον οδηγεί στην παραγωγή υδρογόνου και διοξειδίου του άνθρακα, προκαλώντας κοιλιακή δυσφορία, ειδικά όταν υπάρχει σύνδρομο ευερέθιστου έντερου ή προσλαμβάνονται σε μεγάλη ποσότητα και η λήψη τους αυξάνεται απότομα.
Όταν τα προβιοτικά βακτήρια συνδυάζονται με πρεβιοτικές ίνες προσφέρουν πρόσθετα οφέλη και έτσι εισήχθη η έννοια των συμβιωτικών (Synbiotics).
Τα συμβιωτικά επηρεάζουν ευεργετικά με τη βελτίωση της επιβίωσης και της εμφύτευσης ζωντανών μικροβιακών συμπληρωμάτων διατροφής στην γαστρεντερική οδό διεγείροντας επιλεκτικά την ανάπτυξη και / ή ενεργοποιώντας τον μεταβολισμό ενός ή ενός περιορισμένου αριθμού βακτηριδίων που προάγουν την υγεία. Επειδή η λέξη «συμβιωτικά» αναφέρεται στη συνεργιστική δράση, ο όρος αυτός πρέπει να επιφυλάσσεται για προϊόντα στα οποία η πρεβιοτική ένωση ευνοεί επιλεκτικά τον προβιοτικό οργανισμό.
Τα οφέλη για την υγεία που αξιώνει η κατανάλωση συμβιωτικών περιλαμβάνουν:
1) Αυξημένα επίπεδα λακτοβακίλλων, bifidobacteria και ισορροπημένη χλωρίδα εντέρου
2) Βελτίωση της ηπατικής λειτουργίας σε ασθενείς με κίρρωση
3) Βελτίωση της ανοσοδιαμορφωτικής ικανότητας
4) ) Πρόληψη της βακτηριακής μετατόπισης και μειωμένη εμφάνιση νοσοκομειακών μολύνσεων σε χειρουργικούς ασθενείς κλπ.
Επειδή τα προβιοτικά αποτελούν συμπληρώματα διατροφής και όχι φάρμακα, υπόκεινται σε λιγότερους ρυθμιστικούς ελέγχους και δεν είναι υποχρεωτικό για τον κατασκευαστή να τεκμηριώνει ισχυρισμούς σχετικά με την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια των τροφίμων και των συμπληρωμάτων διατροφής. Η ακατάλληλη χρήση του όρου “προβιοτικό” και η αδυναμία αναγνώρισης της σημασίας της εξειδίκευσης του στελέχους και της απαιτούμενης δόσης αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα. Πριν αγοράσουμε κάποιο συμπλήρωμα είναι καλό να συμβουλευόμαστε τον επαγγελματία υγειάς που μας παρακολουθεί για να μας προτείνει το καταλληλότερο σκεύασμα για εμάς.
Βιβλιογραφία
Pandey, Kavita R., Suresh R. Naik, and Babu V. Vakil. “Probiotics, prebiotics and synbiotics-a review.” Journal of food science and technology 52.12 (2015): 7577-7587.
