0 Comments
Με το παρόν άρθρο φιλοδοξούμε να εισάγουμε τον αναγνώστη στην επιστήμη της ψυχολογίας και να αποσαφηνίσουμε τις διαφορές μεταξύ των διαφόρων επαγγελματιών ψυχικής υγείας.
Τι είναι ψυχολογία;
Ψυχολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις νοητικές λειτουργίες και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Όλοι μας, στην καθημερινότητά μας, συναναστρεφόμαστε με άλλους ανθρώπους. Όλοι μας γινόμαστε δέκτες συμπεριφορών, τις οποίες αξιολογούμε και ανταποκρινόμαστε κατά περίπτωση. Σε τι διαφέρει λοιπόν ο ψυχολόγος από όλους εμάς; Ο ψυχολόγος χρησιμοποιεί επιστημονικές μεθόδους για να μελετήσει τα ψυχολογικά φαινόμενα. Αξίζει να σημειώσουμε πως δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στην «προβληματική» συμπεριφορά ή τις ψυχολογικές διαταραχές. Η ψυχολογία μελετά όλο το φάσμα των ψυχολογικών φαινομένων όπως λόγου χάρη τη συμπεριφορά των ανθρώπων σε μια ομάδα, σε μια εταιρεία ή στο σχολείο, τα συναισθήματά τους όταν είναι άρρωστοι, τις σκέψεις όταν βιώνουν στρες κτλ.
Για να ασκήσει κανείς το επάγγελμα του ψυχολόγου χρειάζεται πρωτίστως να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο. Οι πρώτες σχολές ψυχολογίας δημιουργήθηκαν γύρω στο 1890 στην Ευρώπη και την Αμερική. Πρόκειται για μια πολύ νέα επιστήμη, αν σκεφτεί κανείς πως άλλες επιστήμες όπως τα μαθηματικά και η φυσική έχουν ιστορία χιλιετιών. Στην Ελλάδα το πρώτο τμήμα Ψυχολογίας ιδρύθηκε το 1988 στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, ενώ ακολούθησαν το Πάντειο, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Οι σπουδές στην Ελλάδα διαρκούν 4 χρόνια και οι πτυχιούχοι παίρνουν άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Παρόλο που το ελληνικό κράτος επιτρέπει την άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου σε όλους τους πτυχιούχους, οι απόφοιτοι αυτοί στην πραγματικότητα έχουν μόνο γενικές γνώσεις και είναι ανειδίκευτοι. Έγκειται στην ευσυνειδησία κάθε πτυχιούχου αν θα συνεχίσει τις σπουδές του και θα αποκτήσει την εξειδίκευση και την πρακτική εμπειρία που απαιτεί η άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου.
Σήμερα υπάρχουν περί τις 280 καταγεγραμμένες ειδικότητες ψυχολόγου παγκοσμίως. Συχνά, ο κόσμος όταν αναφέρεται στον ψυχολόγο εννοεί τον επαγγελματία που ασχολείται με την ψυχική υγεία. Ωστόσο, υπάρχουν πάρα πολλές εφαρμογές της ψυχολογίας σε πληθώρα πεδίων ξένων προς την ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, ψυχολόγοι εργασίας μπορεί να απασχολούνται σε εταιρείες και να φροντίζουν για την επιλογή του προσωπικού, σχολικοί ψυχολόγοι να δουλεύουν σε σχολεία, νευροψυχολόγοι να απασχολούνται σε εργαστήρια, κοινωνικοί ψυχολόγοι να δειξάγουν δημοσκοπήσεις κ.ο.κ.
Καθημερινά κατακλυζόμαστε από πληροφορίες για διάφορους «Ψ»: ψυχολόγους, ψυχιάτρους, ψυχοθεραπευτές, ψυχαναλυτές, συμβούλους ψυχικής υγείας! Λίγοι όμως γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ όλων αυτών των επαγγελματιών. Αφού αναφερθήκαμε εκτενώς στο αντικείμενο του ψυχολόγου ας παραθέσουμε και βασικές πληροφορίες για τους άλλους ειδικούς που αναφέρθηκαν:
Ο Ψυχίατρος είναι καταρχάς ιατρός.
Έχει σπουδάσει ιατρική και έχει ολοκληρώσει την ειδικότητα της ψυχιατρικής σε κάποιο ψυχιατρικό νοσοκομείο ή κλινική. Έχει δικαίωμα να συνταγογραφεί φάρμακα και ενδέχεται να είναι εκπαιδευμένος ψυχοθεραπευτής.
Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να είναι ψυχολόγος ή ψυχίατρος, που έχει εκπαιδευτεί σε κάποιο είδος ψυχοθεραπείας.
Συνήθως οι ψυχολόγοι είναι εκείνοι που εκπαιδεύονται στην ψυχοθεραπεία, γι’ αυτό και συχνά μπερδεύουμε τους ψυχολόγους με τους ψυχοθεραπευτές: ο ψυχολόγος μπορεί να είναι και ψυχοθεραπευτής αλλά όχι υποχρεωτικά. Ο ψυχίατρος εφόσον ασχολείται με την ψυχική υγεία ενδείκνυται να έχει εκπαιδευτεί στην ψυχοθεραπεία, αλλά δεν είναι υποχρεωμένος.
Ο ψυχαναλυτής όμως τι κάνει;
Ακούμε συχνά εκφράσεις όπως «κάνω ψυχανάλυση», «με την ψυχανάλυση βγάζεις τα εσώψυχά σου» κτλ. Εν ολίγοις, η ψυχανάλυση συγχέεται με την ψυχοθεραπεία. Ωστόσο η ψυχανάλυση συνιστά μία προσέγγιση ψυχοθεραπείας, μια «σχολή». Πρόκειται για μία από τις πρώτες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν παγκοσμίως, η οποία θεμελιώθηκε από το Ζίγκμουντ Φρόιντ στις αρχές του 20ου αιώνα. Έκτοτε έχει αναπτυχθεί πληθώρα ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως ο συμπεριφορισμός, η συστημική ψυχοθεραπεία, η προσωποκεντρική προσέγγιση κ.ο.κ. Σήμερα η πιο διαδεδομένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση παγκοσμίως είναι η γνωσιακή-συμπεριφορική. Πρόκειται για θεραπεία προβλήματος, είναι δομημένη, σύντομη και έχει συγκεκριμένες τεχνικές. Η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία συνιστάται σήμερα ως θεραπεία εκλογής σε ένα φάσμα διαταραχών, μεταξύ των οποίων οι διαταραχές άγχους και διάθεσης.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής;
Ψυχοθεραπεία κάνουμε σε ανθρώπους που έχουν κάποια συγκεκριμένη διαταραχή πχ διαταραχή πανικού, φοβίες, κατάθλιψη κτλ.Η συμβουλευτική συνιστά παρέμβαση που ακολουθείται σε ανθρώπους που έχουν προβλήματα καθημερινότητας πχ σχέσεις, μοναξιά, ενοχές, ανασφάλεια κτλ. Μεγάλη μερίδα ανθρώπων σήμερα απευθύνονται σε ψυχολόγους αναζητώντας βοήθεια για τέτοιου είδους προβλήματα.
