Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την βιταμίνη Κ

Ποια είναι η βιταμίνη Κ που παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην υγεία μας;

Τι είναι η βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Κ ανακαλύφθηκε το 1929. Είναι ένα απαραίτητο συστατικό για την πήξη του αίματος. Η ανακάλυψη δημοσιεύτηκε σε ένα γερμανικό επιστημονικό περιοδικό, όπου ονομάστηκε «Koagulation vitamin», από όπου προέρχεται το «K». Είναι ανακάλυψη ενός οδοντίατρου του Weston Price, ο οποίος ταξίδευε στον κόσμο στις αρχές του 20ού αιώνα μελετώντας τη σχέση διατροφής και ασθενειών σε διαφορετικούς πληθυσμούς.

Διαπίστωσε ότι οι μη τυποποιημένες δίαιτες του μη αστικού πληθυσμού, ήταν πλούσιες σε κάποια άγνωστη θρεπτική ουσία, η οποία φαινόταν να παρέχει προστασία από τη φθορά των δοντιών και τις χρόνιες ασθένειες. Αναφέρθηκε σε αυτό το μυστηριώδες θρεπτικό συστατικό ως «καταλύτης Χ», το οποίο τώρα πιστεύεται ότι ήταν η βιταμίνη Κ2.

Υπάρχουν δύο κύριες μορφές βιταμίνης Κ:

Βιταμίνη Κ1 (φυλλοκινόνη): Βρίσκεται σε φυτικές τροφές όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.

Βιταμίνη Κ2 (μενακινόνη): Βρίσκεται σε ζωικές τροφές και τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση.

Η βιταμίνη Κ2 μπορεί να χωριστεί περαιτέρω σε διάφορους διαφορετικούς υποτύπους, με τους σημαντικότερους να είναι οι MK-4 και MK-7.

Πώς λειτουργούν οι βιταμίνες Κ1 και Κ2;

Η βιταμίνη Κ ενεργοποιεί πρωτεΐνες που παίζουν ρόλο στην πήξη του αίματος, στο μεταβολισμό του ασβεστίου και στην υγεία της καρδιάς. Μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες της είναι η ρύθμιση της εναπόθεσης του ασβεστίου. Με άλλα λόγια, προωθεί την ασβεστοποίηση των οστών και αποτρέπει την ασβεστοποίηση των αιμοφόρων αγγείων και των νεφρών.

Μερικοί επιστήμονες πρότειναν ότι οι ρόλοι των βιταμινών Κ1 και Κ2 είναι αρκετά διαφορετικοί και πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει να ταξινομηθούν ως δύο εντελώς ξεχωριστά θρεπτικά συστατικά. Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται από μια μελέτη σε ζώα που δείχνει ότι η βιταμίνη Κ2 (MK-4) μείωσε την ασβεστοποίηση των αιμοφόρων αγγείων, ενώ η βιταμίνη Κ1 όχι. Ελεγχόμενες μελέτες σε ανθρώπους έδειξαν επίσης ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Κ2 βελτιώνουν γενικά την υγεία των οστών και της καρδιάς, ενώ η βιταμίνη Κ1 δεν έχει σημαντικά οφέλη.

Μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων

Η συσσώρευση ασβεστίου στις αρτηρίες γύρω από την καρδιά είναι ένας τεράστιος παράγοντας κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Επομένως, οτιδήποτε μπορεί να μειώσει αυτή τη συσσώρευση ασβεστίου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων. Η βιταμίνη Κ πιστεύεται ότι βοηθά εμποδίζοντας την εναπόθεση ασβεστίου στις αρτηρίες. Σε μια μελέτη που διήρκεσε 7-10 χρόνια, τα άτομα με τη μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμίνης Κ2 είχαν 52% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ασβεστοποίηση των αρτηριών και είχαν 57% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις.

Μια άλλη μελέτη σε 16.057 γυναίκες διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες με τη μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμίνης Κ2 είχαν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων για κάθε 10mcg Κ2 που κατανάλωναν την ημέρα και ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων μειωνόταν κατά 9%.

Από την άλλη πλευρά, η βιταμίνη Κ1 δεν είχε καμία επίδραση σε καμία από αυτές τις μελέτες. Οι λίγες ελεγχόμενες μελέτες που έχουν διεξαχθεί χρησιμοποιούσαν τη βιταμίνη Κ1, η οποία φαίνεται να είναι αναποτελεσματική. Χρειάζονται μακροχρόνιες ελεγχόμενες δοκιμές για τη βιταμίνη Κ2 και τις καρδιακές παθήσεις. Ακόμα, υπάρχει ένας βιολογικός μηχανισμός για την αποτελεσματικότητά της και για τους ισχυρούς θετικούς συσχετισμούς με την υγεία της καρδιάς σε μελέτες παρατήρησης.

Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της υγείας των οστών και να μειώσει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση που σημαίνει «πορώδη οστά» είναι ένα κοινό πρόβλημα στις δυτικές χώρες. Κυριαρχεί ιδιαίτερα στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας και αυξάνει έντονα τον κίνδυνο κατάγματος. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η βιταμίνη Κ2 παίζει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό του ασβεστίου, το κύριο μέταλλο που βρίσκεται στα οστά και τα δόντια. Επίσης, ενεργοποιεί τις δράσεις δέσμευσης ασβεστίου δύο πρωτεϊνών, της πρωτεΐνης matrix GLA (MGP) και της οστεοκαλσίνης, οι οποίες βοηθούν στην οικοδόμηση και διατήρηση των οστών. Είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχουν επίσης στοιχεία από ελεγχόμενες μελέτες ότι η Κ2 μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την υγεία των οστών.

Μια τριετής μελέτη σε 244 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έδειξε ότι εκείνες που έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης Κ2 είχαν πολύ πιο αργές μειώσεις στην οστική πυκνότητα που σχετιζόταν με την ηλικία. Μακροχρόνιες μελέτες σε γυναίκες της Ιαπωνίας παρατήρησαν παρόμοια οφέλη, αν και σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν πολύ υψηλές δόσεις. Από 13 μελέτες, μόνο μία απέτυχε να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση. Επτά από αυτές τις δοκιμές, οι οποίες έλαβαν υπόψη τα κατάγματα, έδειξαν ότι η βιταμίνη Κ2 μείωσε τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης κατά 60%, τα κατάγματα του ισχίου κατά 77% και όλα τα μη σπονδυλικά κατάγματα κατά 81%. Σύμφωνα με αυτά τα ευρήματα, τα συμπληρώματα βιταμίνης Κ συνιστώνται επίσημα για την πρόληψη και τη θεραπεία της οστεοπόρωσης στην Ιαπωνία. Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές δεν είναι πεπεισμένοι και δύο μεγάλες μελέτες ανασκόπησης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα στοιχεία για τη σύσταση συμπληρωμάτων βιταμίνης Κ γι’ αυτόν τον σκοπό είναι ανεπαρκή.

Μπορεί να βελτιώσει την οδοντική υγεία

Σύμφωνα με έρευνες η βιταμίνη Κ2 μπορεί να επηρεάσει την υγεία των δοντιών. Ωστόσο, καμία ανθρώπινη μελέτη δεν το έχει διαπιστώσει. Με βάση μελέτες σε ζώα και τον ρόλο που παίζει η βιταμίνη Κ2 στο μεταβολισμό των οστών, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτό το θρεπτικό συστατικό επηρεάζει επίσης την υγεία των δοντιών. Μία από τις κύριες ρυθμιστικές πρωτεΐνες στην υγεία των δοντιών είναι η οστεοκαλσίνη, η οποία είναι σημαντική για το μεταβολισμό των οστών και ενεργοποιείται από τη βιταμίνη Κ2. Η οστεοκαλσίνη ενεργοποιεί έναν μηχανισμό που διεγείρει την ανάπτυξη νέας οδοντίνης, η οποία είναι ο ασβεστοποιημένος ιστός κάτω από το σμάλτο των δοντιών. Οι βιταμίνες Α και D πιστεύεται επίσης ότι παίζουν σημαντικό ρόλο σε συνδυασμό με τη βιταμίνη Κ2.

Μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου

Παρόλο που η σύγχρονη ιατρική έχει βρει πολλούς τρόπους για τη θεραπεία του, τα νέα κρούσματα καρκίνου εξακολουθούν να αυξάνονται. Επομένως, η εύρεση αποτελεσματικών στρατηγικών πρόληψης του είναι υψίστης σημασίας. Είναι ενδιαφέρον ότι έχουν γίνει πολλές μελέτες για τη βιταμίνη Κ2 και ορισμένους τύπους καρκίνου. Δύο κλινικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η βιταμίνη Κ2 μειώνει την υποτροπή του καρκίνου του ήπατος και αυξάνει το χρόνο επιβίωσης. Επιπλέον, μια μελέτη παρατήρησης σε 11.000 άνδρες διαπίστωσε ότι η υψηλή πρόσληψη βιταμίνης Κ2 συνδέεται με 63% χαμηλότερο κίνδυνο για προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, ενώ η βιταμίνη Κ1 δεν είχε καμία επίδραση. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας.

Πηγές βιταμίνης Κ

Η βιταμίνη Κ1 βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και αποτελεί την κύρια διαιτητική πηγή της βιταμίνης Κ. Η βιταμίνη Κ2 συντίθεται κυρίως από εντερικά βακτήρια και απορροφάται σε μικρό βαθμό από το παχύ έντερο. Μπορεί επίσης να βρεθεί σε μικρές ποσότητες σε ζωικά τρόφιμα ή τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση. Το σώμα μας μπορεί εν μέρει να μετατρέψει τη βιταμίνη Κ1 σε Κ2. Αυτό είναι χρήσιμο, καθώς η ποσότητα της βιταμίνης Κ1 σε μια τυπική διατροφή είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από αυτή της βιταμίνης Κ2. Ωστόσο, τα τρέχοντα στοιχεία δείχνουν ότι η διαδικασία μετατροπής είναι αναποτελεσματική. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να επωφεληθείτε πολύ περισσότερο από την άμεση κατανάλωση της βιταμίνης Κ2. Ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ποικιλία των αντιβιοτικών συμβάλλει στην ανεπάρκεια της Κ2. Ωστόσο, η πρόσληψη αυτού του σημαντικού θρεπτικού συστατικού είναι απίστευτα χαμηλή στη σύγχρονη διατροφή.

Η βιταμίνη Κ είναι λιποδιαλυτή, πράγμα που σημαίνει ότι τα χαμηλά σε λιπαρά και άπαχα ζωικά προϊόντα δεν περιέχουν πολύ από αυτήν. Εάν αυτά τα τρόφιμα είναι απρόσιτα για εσάς, η λήψη συμπληρωμάτων είναι μια έγκυρη εναλλακτική λύση. Τα οφέλη από τη λήψη συμπληρωμάτων της Κ2 μπορεί να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο όταν συνδυάζονται με συμπλήρωμα βιταμίνης D, καθώς αυτές οι δύο βιταμίνες έχουν συνεργιστικές επιδράσεις. Αν και αυτό πρέπει να μελετηθεί περισσότερο, έρευνα για τη βιταμίνη Κ2 και την υγεία είναι πολλά υποσχόμενη.

Συμπερασματικά, η βιταμίνη Κ είναι μια ομάδα θρεπτικών συστατικών που χωρίζονται σε βιταμίνες Κ1 και Κ2. Η βιταμίνη Κ1 εμπλέκεται στην πήξη του αίματος και η βιταμίνη Κ2 ωφελεί την υγεία των οστών και της καρδιάς. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για τους ρόλους των υποτύπων της βιταμίνης Κ. Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Κ2 πρέπει να χρησιμοποιούνται τακτικά από άτομα που κινδυνεύουν από καρδιακές παθήσεις. Άλλοι επισημαίνουν ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες προτού γίνουν αξιόπιστες συστάσεις. Ωστόσο, είναι σαφές ότι η βιταμίνη Κ παίζει ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία του σώματος. Για να διατηρήσετε την καλή υγεία, φροντίστε να λαμβάνετε επαρκείς ποσότητες βιταμινών Κ1 και Κ2 μέσω της διατροφής.

ΠΗΓΕΣ

• Cockayne S., et al. (2006) Vitamin K and the prevention of fractures: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. 166(12):1256-61.
• Gast G.C.M. et al. (2009) A high menaquinone intake reduces the incidence of coronary heart disease. 19(7):504-10.
• Conly J.M., Stein K. (1992)  The production of menaquinones (vitamin K2) by intestinal bacteria and their role in maintaining coagulation homeostasis. 16(4):307-43.
• Hauschka P.V. (1986)  Osteocalcin: the vitamin K-dependent Ca2+-binding protein of bone matrix. 16(3-4):258-72.
• Kidd P.M. (2010) Vitamins D and K as pleiotropic nutrients: clinical importance to the skeletal and cardiovascular systems and preliminary evidence for synergy. 15(3):199-222.
• Knapen M. H. J., Drummen N. E., Smit E., Vermeer C., Theuwissen E. (2013) Three-year low-dose menaquinone-7 supplementation helps decrease bone loss in healthy postmenopausal women. 2499–2507.
• Koshihara Y., Hoshi K. (1997)  Vitamin K2 enhances osteocalcin accumulation in the extracellular matrix of human osteoblasts in vitro. 12(3):431-8.
• Kramer C.K. (2013)  Coronary artery calcium score prediction of all cause mortality and cardiovascular events in people with type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis. 346:f1654.
• Mizuta T. (2006) The effect of menatetrenone, a vitamin K2 analog, on disease recurrence and survival in patients with hepatocellular carcinoma after curative treatment: a pilot study. 106(4):867-72.
• Nimptsch K., Rohrmann S., Linseisen J. (2008) Dietary intake of vitamin K and risk of prostate cancer in the Heidelberg cohort of the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC-Heidelberg). 87(4):985-92.
• Oliva A., et al. (1993) Effect of retinoic acid on osteocalcin gene expression in human osteoblasts. 191(3):908-14.
• Schurgers L.J., et al. (2007)  Vitamin K-containing dietary supplements: comparison of synthetic vitamin K1 and natto-derived menaquinone-7. 109(8):3279-83.
• Schwalfenberg G.K. (2017)  Vitamins K1 and K2: The Emerging Group of Vitamins Required for Human Health.
• Shea M.K., Holden R.M. (2012)  Vitamin K status and vascular calcification: evidence from observational and clinical studies. 3(2):158-65.
• Spronk H.M .H.,et al. (2003)  Tissue-specific utilization of menaquinone-4 results in the prevention of arterial calcification in warfarin-treated rats. 40(6):531-7.
• Thaweboon S., et al. (2005) Induction of type I collagen and osteocalcin in human dental pulp cells by retinoic acid. 36(4):1066-9.

Συντάκτης Άρθρου