Τι είναι η επεισοδιακή υπερφαγία;

Ο αυτοέλεγχος είναι δύσκολο εγχείρημα για τους περισσότερους ανθρώπους, πόσο μάλλον όταν σχετίζεται με το φαγητό. Πολλοί ψυχοκοινωνικοί και άλλοι παράγοντες (π.χ. το stress των ημερών), μπορεί να είναι κινητήριος δύναμη για την εμφάνιση πολλών διατροφικών διαταραχών. Μια από τις πιο συνήθεις διατροφικές διαταραχές, που θα αναλυθεί παρακάτω, είναι η επεισοδιακή υπερφαγία.

Η επεισοδιακή υπερφαγία (ή επεισοδιακή πολυφαγία ή πολυφαγικά επεισόδια) είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη και ακατάσχετη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Επιδημιολογία

Η διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και συνήθως εμφανίζεται στην ηλικία περίπου των 23 ετών. Ο συνολικός επιπολασμός αυτής της διαταραχής στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 2,6%. Περίπου το 79% των ατόμων με επεισοδιακή υπερφαγία έχουν τουλάχιστον μία συννοσηρή ψυχιατρική διαταραχή. Είναι αξιοσημείωτο, επίσης, να τονιστεί ότι η διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας είναι κληρονομική. Τέλος, τα τρόφιμα που συνήθως προτιμώνται κατά την διάρκεια υπερφαγικών επεισοδίων έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και λιπαρά.

Αιτιολογία

Η επεισοδιακή υπερφαγία μπορεί να προκύψει από πολλούς ψυχολογικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και βιολογικούς παράγοντες. Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Παιδική παχυσαρκία
• Απώλεια ελεγχόμενης διατροφής στην παιδική ηλικία
• Τελειομανία
• Προβλήματα συμπεριφοράς
• Κατάχρηση ουσιών
• Οικογενειακές συγκρούσεις και προβλήματα γονικής μέριμνας
• Σωματική και σεξουαλική κακοποίηση
• Διαταραχή της ψυχικής υγείας
• Εμπλοκή γονιδίων υποδοχέα Mu-opioid (π.χ. OPRM1) και ντοπαμίνης (π.χ. DRD2)
• Διαστρεβλωμένη αντίληψη εικόνας σώματος
• Stress

Διάγνωση

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5), τα κριτήρια για την διάγνωση της επεισοδιακής υπερφαγίας είναι τα ακόλουθα:

1. Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. Το κάθε επεισόδιο υπερφαγίας πρέπει να χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα στοιχεία:
   • Κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας τροφής από ό, τι άλλοι άνθρωποι θα ήταν σε θέση να καταναλώνουν σε παρόμοιες περιστάσεις και χρονική περίοδο (συνήθως εντός δύο ωρών).
   • Αίσθηση απώλειας ελέγχου πάνω στην τροφή, δηλαδή το άτομο έχει την αίσθηση ότι δεν μπορεί να σταματήσει ή να ελέγξει τι και πόσο καταναλώνει.
2. Τα επεισόδια υπερφαγίας συνδέονται με τρία ή περισσότερα από τα παρακάτω στοιχεία:
   • Το άτομο καταναλώνει ποσότητα τροφής πιο γρήγορα από το φυσιολογικό.
   • Το άτομο καταναλώνει ποσότητα τροφής μέχρι να νιώσει δυσάρεστα πλήρες το στομάχι του.
   • Το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής χωρίς να έχει το σωματικό αίσθημα της πείνας.
   • Το άτομο ντρέπεται και νιώθει δυσάρεστα για τις μεγάλες ποσότητες τροφής που καταναλώνει και για αυτό απομονώνεται κατά την διάρκεια του επεισοδίου.
   • Το άτομο νιώθει δυσάρεστα για τον εαυτό του, έχει θλίψη και ενοχές για το επεισόδιο υπερφαγίας.
3. Έντονη δυσφορία αναφορικά με την υπερκατανάλωση ποσότητας τροφής
4. Τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν, κατά μέσο όρο, τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα για 3 μήνες ή 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες.
5. Απουσία ακατάλληλων αντισταθμιστικών συμπεριφορών, όπως στην περίπτωση της ψυχογενής βουλιμίας (π.χ. εμετοί, νηστεία, χρήση διουρητικών ή καθαρτικών, υπερβολική άσκηση).

Αντιμετώπιση

Οι συνήθεις θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισης της επεισοδιακής υπερφαγίας περιλαμβάνουν την διαιτητική συμβουλευτική και την γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία είναι μια σχετικά νέα διαδεδομένη μέθοδος που μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα, καθώς αναγνωρίζει, αναδεικνύει και τροποποιεί τα αρνητικά συναισθήματα και τις σκέψεις που οδηγούν στα υπερφαγικά επεισόδια. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκαία είναι και η σχετική φαρμακευτική αγωγή.

Συμπερασματικά, η επεισοδιακή υπερφαγία, όπως και οι περισσότερες διατροφικές διαταραχές, χρειάζονται την ανάγκη ειδικών (ιατρών, ψυχολόγων, διαιτολόγων) που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση τόσο των ψυχολογικών αιτιών όσο και των σωματικών επιπλοκών που μπορεί αυτή να επιφέρει. Η διεπιστημονική προσέγγιση, επομένως, είναι απαραίτητη και θα οδηγήσει στην επιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση της διατροφικής διαταραχής.

Πηγές

• Κοΐδου Ε. και Duyff R. (2014) Εγχειρίδιο Τροφίμων και Διατροφής της Αμερικανικής Διαιτητικής Εταιρείας. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σοφία.
• American Psychiatric Association (2013). Feeding and Eating Disorders. In Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.)
• Guerdjikova, A. I., Mori, N., Casuto, L. S., & McElroy, S. L. (2017). Binge Eating Disorder. Psychiatric Clinics of North America, 40 (2), 255–266.
• Naumann, E., Svaldi, J., Wyschka, T., Heinrichs, M. and Dawans, B. (2018). Stress-induced body dissatisfaction in women with binge eating disorder, 127 (6), 548-558
• Bulik, C. M., Blake, L., & Austin, J. (2019). Genetics of Eating Disorders. Psychiatric Clinics of North America, 42(1), 59–73.
• Brownley, K. A., Berkman, N. D., Peat, C. M., Lohr, K. N., Cullen, K. E., Bann, C. M., & Bulik, C. M. (2016). Binge-Eating Disorder in Adults. Annals of Internal Medicine, 165(6), 409.
• Iqbal, A. and Rehman, A. (2021). Binge Eating Disorder.
• Hilbert, A. (2018). Binge-Eating Disorder. Psychiatric Clinics of North America.

Συντάκτης Άρθρου