Παίζει να είναι μακράν η πιο συνηθισμένη ατάκα των ασθενών. Οι τοίχοι του γραφείου μου μπορεί να είναι ποτισμένοι από τις λέξεις αυτής της πρότασης. Πιθανότατα και οι τοίχοι όλων των διαιτολογικών γραφείων. Και σε πολλές περιπτώσεις εκφέρεται με κάθε ειλικρίνεια.
Όχι δεν προσπαθούν να ρίξουν το φταίξιμο αλλού. Ούτε ουσιαστικά λένε ψέματα. Αντίφαση ε; Και αυτό γιατί ακόμα και οι ίδιοι δεν έχουν κατανοήσει πόσο φαγητό και τι έχουν καταναλώσει το προηγούμενο χρονικό διάστημα.
Γιατί για αυτούς το πρόγραμμα έχει τηρηθεί με σχολαστικότητα και με κάθε σειρά. Το κοτόπουλο καταναλώθηκε την μέρα που έπρεπε και πριν από κάθε γεύμα υπήρχε η σαλάτα. Μόνο που αόρατα, χωρίς να τα προσέξουν ή να τους δώσουν ιδιαίτερη σημασία, υπήρχαν και κάποια άλλα.
Το αιώνιο μυστήριο της φραντζόλας.
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν όλες οι φραντζόλες του ψωμιού να φεύγουν από το φούρνο με δύο άκρες και στο σπίτι να λείπει (ολόκληρη ή κουτσουρεμένη) η μία γωνία; Είναι προφανές ότι κάποιος την έφαγε. Όμως όσες φορές και να το ρωτήσεις, κανείς δεν θα το ομολογήσει ή για να είμαστε και κυριολεκτικοί δεν ΘΑ ΤΟ ΘΥΜΗΘΕΙ. Γιατί μέσα στην πολύβουη και πολυεπίπεδη καθημερινότητά μας αυτές οι “μικρές” διατροφικές “ασήμαντες” λεπτομέρειες χάνονται μέσα στο ωκεανό πράξεων και αυτοματισμών μας.
Αυτοματισμών είπες;
Ναι αυτοματισμών. Όπως για παράδειγμα (και εδώ ας το κάνουμε το ερώτημα στον εαυτό μας) βάζουμε πρώτα το παντελόνι και μετά τις κάλτσες ή το αντίστροφο, πρώτα τις κάλτσες και μετά το παντελόνι; Κανείς δεν το κάνει βάση κάποιου πρωτοκόλλου ή τελετουργικού ή κανόνα. Όλοι ακολουθούν την δική τους επιλογή χωρίς να κάνουν κάποια σκέψη ποιο είναι το σωστό ή το λάθος. Αν προσέξουμε λίγο πιο πολύ στην καθημερινή μας διατροφή μπορούμε να βρούμε δεκάδες τέτοιους μικρούς αυτοματισμούς. Την τελευταία μπουκιά ψωμί στο τραπέζι, την βουτιά στο “ζουμάκι” της σαλάτας, την τελευταία πιρουνιά από το πιάτο του παιδιού που ξέμεινε, το κομματάκι το τυρί που τρώμε όταν το βγάζουμε από το ψυγείο, το μπισκοτάκι από το πιάτο όταν πάμε στην κουζίνα να πιούμε νερό, τις τελευταίες 2-3 κομματάκια πατάτας στο ταψί όλα αυτά τα μικρά που βρίσκονται γύρω μας και χωρίς να το καταλάβουμε καταλήγουν στο πιάτο μας (ή και απευθείας στο στόμα μας και για αυτό και δεν τα συνυπολογίζουμε σαν φαγητό).
Μα τόσα πολλά είναι;
Και όμως είναι. Απλά επειδή είναι μικροποσότητες που καταναλώνονται σε διαφορετικές στιγμές και φάσεις της καθημερινότητας μας, κανείς δεν μπορεί συνολικά να εκτιμήσει ή να καταλάβει πόσο έφαγε. Η λύση στο πρόβλημα βρίσκεται ακριβώς εκεί, στην δυνατότητα εκτίμησης του πόσο και τι φάγαμε.
Δύο πολύ καλοί και εξαιρετικά αποκαλυπτικοί τρόποι έχουν να κάνουν με την καταγραφή της ποσότητας του φαγητού που τρώμε. Ένα ημερολόγιο αλλά και ένα πιάτο. Και στις δύο περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποιος να βρίσκεται σε δίαιτα για να το εφαρμόσει. Απλά χρειάζεται θέληση και ειλικρίνεια.
Το ημερολόγιο είναι το πιο βολικό άλλα σίγουρα το λιγότερο εντυπωσιακό. Μπορεί κάποιος να το έχει μαζί του και να καταγράφει κάθε τι που καταναλώνει και πότε το καταναλώνει. Η αναλυτική καταγραφή σαν εργαλείο δίνει πολλές πληροφορίες που όταν εκτιμηθούν σε βάθος χρόνου μπορούν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες για μοτίβα και πρότυπα διατροφικής συμπεριφοράς που δεν είναι ορατά. Πως δηλαδή να νομίζει κανείς ότι καταναλώνει ένα μόνο γεύμα την ημέρα ενώ στην πραγματικότητα είναι διαρκώς με κάτι στο στόμα. Ή ακόμα μπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες και για το είδος της τροφής που καταναλώνει σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα της μέρας και να διαπιστώσει αν τρώει από πείνα ή λιγούρα.
Απείρως λιγότερο πρακτικό είναι το πιάτο. Αυτό πάνω στο οποίο κάποιος αφήνει ίση ποσότητα τροφής από αυτήν που καταναλώνει κάθε φορά και που εύκολα από πιάτο μπορεί να εξελιχθεί σε πιατέλα ή και σε ακόμα κάτι μεγαλύτερο. Σίγουρα δεν παρέχει αναλυτικές πληροφορίες αλλά η εικόνα αρκετές φορές είναι σοκαριστική και αποκαλυπτική. Και αποδεικνύει ότι η Σούζυ (της ελληνικής ταινίας) όχι μόνο τρώει αλλά και το παρακάνει μερικές φορές.
Πριν λοιπόν ξεκινήσετε κάποια προσπάθεια διαχείρισης του σωματικού σας βάρους κάντε ένα κόπο να αντιληφθείτε πόσο (και τι και πότε και μερικές φορές γιατί) πραγματικά τρώτε. Θα σας βοηθήσει σίγουρα να διατυπώσετε πιο ορθά και συγκεκριμένα το αίτημά σας για βοήθεια προς τον διαιτολόγο.
(όχι ότι δεν ξέρει, αλλά σημασία έχει να το καταλάβετε εσείς πρώτα)
Η εικόνα – στιγμιότυπο είναι φυσικά από την ταινία Η Παριζιάνα