0 Comments
Το παγκοσμιοποιημένο σύστημα τροφίμων (food system), προσπαθώντας να καλύψει τις ανάγκες του υπερπληθυσμιακού πλανήτη, έχει χτυπήσει κόκκινο εξαντλώντας τους φυσικούς πόρους, το ανθρώπινο δυναμικό και το ίδιο το κλίμα. Παράλληλα αποτυγχάνει να πετύχει το στόχο του: είναι ανίκανο να προσφέρει υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, να εξασφαλίσει ίσες ευκαιρίες σε κάθε σημείο του κόσμου, να προστατέψει το περιβάλλον και να θρέψει τον πληθυσμό παγκοσμίως τώρα, αλλά και πιθανά στο μέλλον. Ερχόμενοι αντιμέτωποι με αυτές τις παραδοχές τίθεται το ζήτημα διερεύνησης των πτυχών που καθορίζουν το σύστημα τροφίμων, δηλαδή τα βήματα από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση.
Μία από αυτές είναι η πολιτική όψη. Η τροφή είναι και ζήτημα πολιτικό. Το πού παράχθηκε, από ποιον, κάτω από ποιες συνθήκες και συμφωνίες, το πώς έφτασε στα χέρια μας και εις βάρος ποιων, το πόσο επιβαρύνθηκε το περιβάλλον, είναι όλα ζητήματα που απαιτούν προβληματισμό, συζήτηση και αλλαγή. Έτσι, η αγορά ενός προϊόντος μάς καθιστά πολύ περισσότερο ενεργούς πολίτες και όχι μόνο παθητικούς καταναλωτές. Με τις επιλογές μας μπορούμε να επηρεάσουμε την κατεύθυνση του συστήματος προς ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο πλαίσιο.
Έχετε ξανακούσει τους όρους “food democracy”, “food sovereignty”, “food citizenship”, “food justice”; Οι όροι αυτοί αναδύθηκαν στο σταυροδρόμι αγρο-διατροφικών κινημάτων όπως η “La Via Campesina” και της έντονα προβληματισμένης και όλο αυξανόμενης ακαδημαϊκής έρευνας, λόγω των προαναφερθέντων αποτελεσμάτων της παγκοσμιοποίησης και της απελευθέρωσης της αγοράς. Όλες αυτές οι έννοιες υποδεικνύουν μια ισχυρή κίνηση για αναθεώρηση της καθεστηκυίας τάξης, του υπάρχοντος βιομηχανικού συστήματος παραγωγής και διανομής τροφίμων και επιδιώκουν να παρουσιάσουν αντιπροτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων του.
Είναι πολύ σημαντικό να προστατέψουμε τον τόπο, τους ανθρώπους και το περιβάλλον που μοχθούν καθημερινά για να έχουμε ένα πιάτο τροφής. Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα τίμιο εισόδημα στους αγρότες και ν’ αλλάξουν οι ισορροπίες της παγκόσμιας αγοράς. Ο όρος “food democracy” καλεί τους πολίτες να ανακτήσουν τον έλεγχο, να δράσουν πιο συλλογικά, ενεργά και δημοκρατικά. Ο σκοπός είναι να αμφισβητηθούν και να εξισορροπηθούν οι πρακτικές της βιομηχανίας τροφίμων προκειμένου να εξασφαλιστεί στους ανθρώπους πρόσβαση σε επαρκές, ασφαλές, θρεπτικά παραγμένο και με σεβασμό προς το περιβάλλον φαγητό και έτσι συλλογικά να επωφεληθούμε. Το ζήτημα είναι να αποδυναμωθεί η κυριαρχία της βιομηχανίας τροφίμων και των λίγων κολοσσών που καθορίζουν τις συνθήκες και τις πρακτικές και η λήψη αποφάσεων να γίνεται συλλογικά απ’ όλα τα ενδιαφερόμενα και εμπλεκόμενα μέρη (κράτος, πολίτες, επιχειρήσεις). Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα πιο δίκαιο και λιγότερο καταστροφικό σύστημα τροφίμων με γνώμονα την ανθρώπινη ζωή και τους φυσικούς πόρους.
Όσο ξένο και μακρινό και αν μας ακούγεται το ζήτημα αυτό, μην ξεχνάτε ότι με τα προϊόντα που αγοράζουμε, διαμορφώνουμε την αγορά. Οπότε, κάθε φορά ας προσπαθούμε να είμαστε πιο σκεπτικοί. Φυσικά και ο καθένας μας μπορεί να κάνει τη διαφορά σπέρνοντας με τις πράξεις του τον σπόρο και στον διπλανό του. Η κοινωνία είναι ένας ζωντανός οργανισμός που μονίμως αλλάζει μορφή.
*Η αναφορά μου σε αυτό εδώ το άρθρο είναι η κατ’ ελάχιστον, επιδιώκοντας μια επιφανειακή και πρώτη επαφή με την κοινωνική και πολιτική πλευρά της παραγωγής της τροφής μας.
Πηγές
1. Béné, C., Oosterveer, P., Lamotte, L., Brouwer, I. D., de Haan, S., Prager, S. D., … & Khoury, C. K. (2019). When food systems meet sustainability–Current narratives and implications for actions. World Development, 113, 116-130.
2. Bornemann, B., & Weiland, S. (2019). New perspectives on food democracy. Politics and Governance, 7(4), 1-7.