Τις τελευταίες δεκαετίες, οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων και οι κετογονικές δίαιτες (ΚΕΤΟ) έχουν γίνει ευρέως γνωστές και αποτελούν έναν αρκετά δημοφιλή τρόπο απώλειας βάρους.
Αυτές οι διατροφικές προσεγγίσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικές για την απώλεια βάρους, αλλά υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που μας δείχνουν ότι χρειάζεται προσοχή, ειδικά όταν αυτές οι δίαιτες ακολουθούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα ή από άτομα πολύ νεαρής ηλικίας ή από άτομα με ορισμένες ασθένειες.
Τι είναι μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες;
Ο όρος «Δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων» μπορεί να περιλαμβάνει πολλά διατροφικά σχήματα. Πρόκειται για μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (από 1.4 έως 2.2 γραμμ. ανά κιλό σωματικού βάρους), μέτρια λιπαρά και υδατάνθρακες αρκετά χαμηλότερους από την μέση δυτική διατροφή, αλλά υψηλότερους από μια κετογονική διατροφή. Αυτό σημαίνει ότι μια διατροφή χαμηλών υδατανθράκων μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 50 γραμμ. και 150 γραμμ. την ημέρα.
Φυσικά, ένας παράγοντας που καθορίζει αν μια δίαιτα είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες είναι και το σωματικό βάρος του ατόμου. Οι προσεγγίσεις χαμηλών υδατανθράκων πηγάζουν κυρίως από την υπόθεση ότι η μείωση της ινσουλίνης, μιας ορμόνης που προάγει μια αναβολική κατάσταση αποθήκευσης λίπους, βελτιώνει την καρδιομεταβολική λειτουργία και προκαλεί απώλεια βάρους.
Τι είναι μια κετογονική δίαιτα (ΚΕΤΟ);
Οι δίαιτες πολύ χαμηλών υδατανθράκων είναι κετογονικές δίαιτες (ΚΕΤΟ) με ακόμη χαμηλότερη ποσότητα υδατανθράκων, δηλαδή λιγότερο από 50 γραμμ. υδατανθράκων την ημέρα συνήθως από μη αμυλούχα λαχανικά. Το μεγαλύτερο ποσοστό της ενεργειακής πρόσληψης σε μια κετογονική διατροφή καλύπτεται από την πρόσληψη λίπους (70-80% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων), ένα μικρότερο ποσοστό προέρχεται από την πρόσληψη πρωτεϊνών (15-20% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων), ενώ η πρόσληψη υδατανθράκων καταλαμβάνει μόνο ένα 5-20% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων.
Η πρόσληψη περισσότερων θερμίδων από λίπη και πρωτεΐνες και λιγότερων θερμίδων από υδατάνθρακες έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή κετονών στον οργανισμό, μία κατάσταση γνωστή και ως κέτωση , μιας και τα επίπεδα στο αίμα της ινσουλίνης μειώνονται και το σώμα αρχίζει να χρησιμοποιεί λίπος ως κύριο καύσιμο. Ως κέτωση ορίζουμε την κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν έχει αρκετή γλυκόζη διαθέσιμη για να χρησιμοποιήσει ως καύσιμο και στρέφεται έτσι στη χρήση κετονών.
Ποιες οι διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά διατροφικά σχήματα;
- Σίγουρα σε μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων έχεις περισσότερες επιλογές σε τρόφιμα απ’ ότι στην κετογονική δίαιτα , λόγω της μεγαλύτερης ποσότητας υδατανθράκων. Έτσι καταναλώνεις περισσότερες ομάδες τροφίμων και προσλαμβάνεις περισσότερες βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες από τα φρούτα, λαχανικά , δημητριακά ολικής κλπ. Σε μια κετογονική δίαιτα αυτές οι ομάδες είναι σχεδόν ανύπαρκτες.
- Μια ακόμη διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δίαιτες είναι η μικρότερη πρόσληψη λίπους στην δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων , άρα και κορεσμένων λιπαρών. Έρευνες έδειξαν πως η κετογονική δίαιτα λόγω της αυξημένης πρόσληψης λίπους, άρα και κορεσμένων λιπαρών, μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
- Όσον αφορά την δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων , ο οργανισμός δεν μπαίνει σε διαδικασία κέτωσης ,τουλάχιστον σε όχι τόσο μεγάλο βαθμό, καθώς παρέχεται μεγαλύτερο ποσοστό υδατανθράκων και πρωτεΐνης από ότι στην κετογονική , μακροθρεπτικά που αποτρέπουν την κέτωση. Αποτέλεσμα αυτού , η κινητοποίηση μικρότερης ποσότητας λίπους από τον οργανισμό για παραγωγή ενέργειας.
- Πρόσφατες συστηματικές ανασκοπήσεις δίαιτας χαμηλών υδατανθράκων και κετογονικών διαιτών καταδεικνύουν μια ουδέτερη έως μικρή αύξηση της LDL χοληστερόλης και στα δύο σχήματα αλλά μια ευνοϊκή μείωση των τριγλυκεριδίων και μια αύξηση της HDL χοληστερόλης, εκείνων που ακολουθούσαν κετογονικές δίαιτες.
- Σίγουρα μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων είναι ένα σχήμα που μπορεί κανείς να το ακολουθήσει πιο εύκολα και για πιο μεγάλο χρονικό διάστημα από μια κετογονική δίαιτα μιας και οι επιλογές σε τρόφιμα είναι ελαφρώς περισσότερες. Μεγαλύτερη προσκόλληση σε ένα πλάνο συνεπάγεται καλύτερα επιθυμητά αποτελέσματα στους στόχους μας.
Τι πρέπει να κάνετε
Πριν οποιοδήποτε ξεκίνημα για απώλεια βάρους με τέτοιες ακραίες προσεγγίσεις χρειάζεται πάντα η καθοδήγηση από τον ειδικό διατροφολόγο γιατί αυτές οι δίαιτες δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα άτομα. Η επιλογή πάντα ενός προγράμματος πρέπει να ταιριάζει στον τρόπο ζωής, τις διατροφικές προτιμήσεις αλλά και τους προσωπικούς στόχους υγείας του καθενός μας!
Πηγές:
- https://www.mdpi.com/2072-6643/11/5/962
- https://europepmc.org/article/NBK/nbk537084
- https://www.mdpi.com/2072-6643/11/5/962
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-789X.2012.01021.x?casa_token=WgIuwpDEi_MAAAAA%3AdxxAdNnpQU7-nag1xtw2bIyLlNgC3trgKC32Yz-1fUhFy6tu1wWQmpabcot2gkAXCEPA81f8rvE-u2Cl
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1528-1167.2008.01821.x