0 Comments
Η αθλητική απόδοση των ελίτ αθλητών είναι αποτέλεσμα συνδυασμού πολλών παραγόντων, οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με σύνθετο τρόπο ούτως ώστε να κάνουν έναν ταλαντούχο αθλητή πρωταθλητή.
Οι περισσότεροι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι παρότι η προπόνηση καθώς και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί, παρόλα αυτά από μόνοι τους δεν μπορούν να προάγουν έναν αθλητή σε πρωταθλητή.
Πιθανότατα, τα κατώτατα και τα ανώτατα όρια της απόδοσης του κάθε ατόμου καθορίζονται από την γενετική μας προδιάθεση και η προπόνηση μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία από την οποία η γενετική δυνατότητα εκδηλώνεται.
Σε βιολογικό επίπεδο, πολυάριθμα φυσιολογικά και βιοχημικά συστήματα και μονοπάτια, χρειάζεται να αλληλεπιδράσουν και να λειτουργήσουν βέλτιστα για να επιτρέψουν να συμβεί μια επιπέδου απόδοση. Αυτά περιλαμβάνουν φυσιολογικές και βιοχημικές διαδικασίες εντός του μυοσκελετικού, καρδιαγγειακού, κεντρικού νευρικού και αναπνευστικού συστήματος. Τα βέλτιστα βιολογικά χαρακτηριστικά είναι συγκεκριμένα ως προς το κάθε άθλημα – οι ευνοϊκές ιδιότητες των σκελετικών μυών είναι πολύ διαφορετικές για έναν αθλητή αντοχής σε σύγκριση με έναν αθλητή ορμής (sprint) ή έναν αθλητή δύναμης για παράδειγμα. Όταν εξετάζεται χωριστά, κάθε βιολογικό σύστημα βρίσκεται στο δικό του μοναδικό συνδυασμό ο οποίος αποτελείται από διαφορετικούς τύπους κυττάρων, πρωτεϊνών και άλλων μακρομορίων. Πολλαπλές κωδικοποιημένες πρωτεΐνες και μη κωδικοποιημένα γονίδια που βρίσκονται σε όλο το ανθρώπινο γονιδίωμα καθορίζουν τη γενετική προδιάθεση για κάθε μεμονωμένο βιολογικό σύστημα. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα της πολυπλοκότητας από το σύνολο μέχρι και το γενετικό υλικό σε κάθε κύτταρο, είναι εξαιρετικά απίθανο ότι ένα ή ακόμη και μερικά γενετικά στοιχεία να συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα απόδοσης. Αν και λίγοι θα αμφισβητούσαν ότι η προπονητική εξάσκηση είναι κρίσιμη για την επίτευξη ενός υψηλότερου επιπέδου απόδοσης, είναι γενικά αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι τόσο οι περιβαλλοντικοί όσο και οι γενετικοί παράγοντες καθορίζουν την αθλητική δυνατότητα ενός ατόμου.
Μια αντίθετη θεωρία υποστηρίζει ότι η αθλητική απόδοση περιορίζεται όχι από γενετικούς ή έμφυτους παράγοντες, αλλά από τη δέσμευση του αθλητή σε ένα καλό προπονητικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με αυτήν την θεωρία η επάρκεια ενός καλού προπονητικού προγράμματος είναι σημαντική επειδή ενεργοποιεί επιλεκτικά τα «κοιμισμένα» γονίδια τα οποία υπάρχουν φυσιολογικά στο DNA όλων των υγειών ατόμων .
Η βάση αυτής της θεωρίας στηρίχθηκε στους παίχτες βιολιού του Βερολίνου, οι οποίοι με τα χρόνια εξασκούσαν περισσότερο τις ικανότητές τους και ανάλογα με τα έτη και τις ώρες εξάσκησης αύξαναν την απόδοσή τους, ενεργοποιώντας τα κατάλληλα γονίδια που τους έκαναν να ξεχωρίζουν.
Παρότι οι απόψεις διίστανται, το σίγουρο είναι ότι η προπόνηση και οι γενετικοί παράγοντες αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των ελίτ αθλητών.
Ο ρόλος της διατροφής ως εξωγενής παράγοντας ο οποίος συμβάλλει στην αθλητική επιτυχία, στοχεύει στη μείωση των παραγόντων που προκαλούν κόπωση κατά της διάρκεια της άσκησης ή του αγωνίσματος. Οι διατροφικές στρατηγικές στοχεύουν συγκεκριμένα στον περιορισμό της αφυδάτωσης, στη διατήρηση της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών, στην αναπλήρωση του γλυκογόνου το οποίο καταναλώνεται γρήγορα μέσα σε μια μόνο συνεδρία άσκησης, στην πρόληψη των υπογλυκαιμιών, στην επιλογή τροφίμων οι οποίες είναι ασφαλείς και εξατομικευμένες και δοκιμασμένες για τον κάθε αθλητή και οι οποίες θα τον προστατεύσουν από πιθανές γαστρεντερικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή του αγώνα, καθώς επίσης και στην ρύθμιση της οξεο-βασικής ισορροπίας της οποίας η διατάραξη μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ικανότητα για άσκηση.
Συμπερασματικά, αυτό που χαρακτηρίζει έναν αθλητή σε πρωταθλητή είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ενδογενών και των εξωγενών παραγόντων, με αποτέλεσμα τόσο η αναγνώριση του αθλητικού ταλέντου όσο και η διαχείρισή του να διευκολύνουν την βέλτιστη προπόνηση η οποία θα οδηγήσει στην αθλητική επιτυχία.
Πηγές:
- Ross Tucker, Malcolm Collins. What makes champions? A review of the relative contribution of genes and training to sporting success. Br J Sports Med 2012;46:555–561. doi:10.1136/bjsports-2011-090548.
- Ericsson KA, Nandagopal K, Roring RW. Toward a science of exceptional achievement: attaining superior performance through deliberate practice. Ann N Y Acad Sci 2009;1172:199–217.
- Ericsson K, Krampe R. The role of deliberate practice in the acquisition of expert performance. Psychol Rev 1993;100:363–406.
- Duffy L, Baluch B. Dart performance as a function of facets of practice amongst professional and amateur men ana women players. Int J Sport Psychol 2004;35:232–45.
- MEDICINE & SCIENCE IN SPORTS & EXERCISE_ Copyright _ 2016 by the American College of Sports Medicine, Academy of Nutrition and Dietetics, and Dietitians of Canada. DOI:10.1249/MSS.0000000000000852
