0 Comments
Ο άνθρωπος πάντα έψαχνε τρόπους αντιγήρανσης και μακροζωίας.
Η ματαιοδοξία αυτή του ανθρώπου ενέπνευσε όχι μόνο συγγραφείς και σκηνοθέτες να δημιουργήσουν βιβλία και ταινίες περιγράφοντας ελιξίρια μακροζωίας και νιότης, αλλά δημιούργησε και διάφορους μύθους γύρω από τρόφιμα τα οποία μπορούν να «εξαφανίσουν» τις ρυτίδες από το πρόσωπο ή να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής.
Πολλά τρόφιμα τα τελευταία χρόνια έχουν μυθοποιηθεί για τις αντιγηραντικές τους ιδιότητες, λόγω των αντιοξειδωτικών των οποίων περιέχουν.
Τέτοια τρόφιμα είναι η μαύρη σοκολάτα, τα ψάρια, τα λαχανικά, οι σπόροι και οι ξηροί καρποί, καθώς και το σκόρδο. Είναι γεγονός ότι τα παραπάνω τρόφιμα έχουν ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία του ανθρώπου, έρευνες έχουν δείξει ότι τα φλαβονοειδή στην μαύρη σοκολάτα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις. Η κατανάλωση φρέσκου χυμού πορτοκαλιού φαίνεται να μειώνει την δημιουργία ελεύθερων ριζών μετά από την κατανάλωση ενός γεύματος πλούσιο σε υδατάνθρακες και λιπαρά. Η κατανάλωση ξηρών καρπών στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στα λιπίδια του αίματος και να μειώσει κατά 40% τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά.
Η μακροζωία όμως είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία η οποία δεν θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι μπορεί να επηρεαστεί από την κατανάλωση ενός τροφίμου ή ακόμη και από μιας ομάδας τροφίμων. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες όπως κληρονομικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοοικονομικοί, οι οποίοι συμβάλουν στην γήρανση και στις επιπτώσεις αυτής.
Η γήρανση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου του υπερβολικού βάρους, της παχυσαρκίας, της αντίστασης στην ινσουλίνη, του διαβήτη τύπου 2, της αθηροσκλήρωσης και του καρκίνου.
Μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε θερμίδες και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας αποτελούν τις κύριες αιτίες αύξησης του βάρους, της παχυσαρκίας και πολλών παθήσεων. Γνωρίζουμε ότι ενώ η αύξηση του λιπώδους ιστού είναι αυτή καθεαυτή ανησυχητική για την υγεία του ανθρώπου, σημαντικές επιπτώσεις έχει στην υγεία και η κατανομή του λίπους στο σώμα. Συγκεκριμένα, η κεντρική παχυσαρκία, το σπλαχνικό λίπος δηλαδή, θεωρείται μεταβολική ανωμαλία η οποία προηγείται της ανάπτυξης της αντοχής στην ινσουλίνη, της μειωμένης ανοχής γλυκόζης και της υπερλιπιδαιμίας. Σε ηλικιωμένα άτομα η μυϊκή μάζα έχει την τάση να αντικαθίσταται από την λιπώδη μάζα ακόμα και αν το βάρος δεν φαίνεται να μεταβάλεται.
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η σχέση μεταξύ γήρανσης και χρόνιων μεταβολικών ασθενειών είναι αναπόφευκτη.
Οι παρεμβάσεις που μπορούν να ελαττώσουν τις αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση του σώματος, θα μπορούσαν να καθυστερήσουν (ακόμη και να αποτρέψουν) την εμφάνιση αυτών των μεταβολικών διαταραχών της γήρανσης και να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Πρώτη αναφορά της δίαιτας περιορισμού θερμίδων στην επίτευξη της μακροζωίας έγινε πριν από 70 χρόνια, μετά από έρευνες που έγιναν σε τρωκτικά, και από τότε κερδίζει δυναμικά έδαφος ως μια μη φαρμακολογική παρέμβαση στον ανθρώπινο οργανισμό με τη δυνατότητα να αποτρέψει τις σχετιζόμενες με την ηλικία ασθένειες και να καθυστερήσει το θάνατο. Βέβαια δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις όπου περιοριζόταν η πρόσληψη τροφής σε ολόκληρους πληθυσμούς, κυρίως λόγω πολέμων. Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο το 1017 οι κάτοικοι της Δανίας αναγκάστηκαν να μειώσουν την πρόσληψη τροφής για 2 χρόνια, αλλά λόγω της καλής οργάνωσης της κυβέρνησης η οποία παρείχε στον πληθυσμό δημητριακά ολικής, λαχανικά και γάλα παρατηρήθηκε μείωση της θνησιμότητας κατά 34% και αυτό δεν είναι το μοναδικό περιστατικό στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.
Τι σημαίνει περιορισμός θερμίδων;
Περιορισμός θερμίδων είναι η μείωση του μέσου όρου των θερμίδων που καταναλώνουμε τυπικά σε καθημερινή βάση, χωρίς όμως να υποβάλουμε τον οργανισμό μας σε υποσιτισμό ή σε μη επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο περιορισμός αυτός των θερμίδων μπορεί να είναι επωφελής για την υγεία και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επεκτείνει τη διάρκεια ζωής. Πιο συγκεκριμένα στην έρευνα CALERIE που συμμετείχαν 218 άτομα διαφόρων ηλικιών και διαφόρων σωματότυπων, χωρίστηκαν σε 2 ομάδες, αυτήν που τους ζητήθηκε να περιορίσουν την μέση ημερήσια πρόσληψη θερμίδων κατά 25% και σε αυτούς που θα ακολουθούσαν κανονικά τις συνηθισμένες διατροφικές τους συνήθειες για 2 χρόνια. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα στις 2 ομάδες, η ομάδα με τον περιορισμό των θερμίδων φαίνεται να είχε μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση παθήσεων που σχετίζονται με το γήρας, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Επίσης είχαν θετική επίδραση και στην ποιότητα ζωής, στην διάθεση, στην στυτική λειτουργία και στην ποιότητα του ύπνου.
Πιο συγκεκριμένα, η μέτρια κατανάλωση θερμίδων φάνηκε να βελτιώνει τους μεταβολικούς και ορμονικούς παράγοντες που εμπλέκονται στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2, των καρδιαγγειακών παθήσεων και του καρκίνου, τις κύριες δηλαδή αιτίες νοσηρότητας, αναπηρίας και θνησιμότητας. Η παρέμβαση αυτή περιορισμού των θερμίδων προκάλεσε ελαφριές μειώσεις στην οστική πυκνότητα, την άλιπη μάζα σώματος και την ικανότητα του σώματος να χρησιμοποιεί οξυγόνο κατά τη διάρκεια της άσκησης. Ωστόσο, αυτές οι μειώσεις είναι αποδεκτές, λαμβάνοντας υπόψη την απώλεια βάρους που είχαν οι συμμετέχοντες.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι ο περιορισμός των θερμίδων σε συνδυασμό με την φυσική δραστηριότητα παρείχαν προστασία στην οστική μάζα, στον μυϊκό ιστό και στην αντοχή κατά την άσκηση, καθώς και στην εξάλειψη της πιθανότητας εμφάνισης παχυσαρκίας .
Αν και ο τρόπος με τον οποίο δρα αυτός ο μηχανισμός δεν είναι απολύτως κατανοητός, η καθυστέρηση της δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας, συμβάλει στην πρόληψη των καρδιαγγειακών και των εγκεφαλικών επεισοδίων τα οποία αυξάνονται συνεχώς.
Αυτός μπορεί να είναι ένας μηχανισμός με τον οποίο συμβάλει ο περιορισμός των θερμίδων στην μακροζωία.
Αν και υπάρχουν πολλές ενδείξεις που συνδέουν τις παθήσεις του γήρατος με τον περιορισμό των θερμίδων δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι αυτός ο περιορισμός οδηγεί στην μακροζωία. Αυτό που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε είναι ότι διατηρώντας ένα υγιές σωματικό βάρος και περιορίζοντας το ποσοστό του κοιλιακού λίπους κάνουμε ένα σημαντικό βήμα στην πρόληψη εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων. Αλλαγές στον τρόπο ζωής μας δεν είναι ποτέ αργά για να κάνουμε.
Σημαντική είναι η συμβουλή ενός ειδικού ο οποίος θα σας κατευθύνει στις σωστές επιλογές ανάλογα με την ηλικιά, το σωματότυπο και φυσικά τις ανάγκες του οργανισμού σας.
Βιβλιογραφία
1) Calorie Restriction and Fasting Diets: What Do We Know? National Institute on aging
2) Redman L and Ravussin E. Caloric Restriction in Humans: Impact on Physiological, Psychological, and Behavioral Outcomes. Antioxid Redox Signal. 2011 Jan 15; 14(2): 275–287.
3) Chysohoou C, Stefanadis Ch. Longevity and Diet. Myth or pragmatism? Maturitas The European Menopause Journal. December 2013, Volume 76, Issue 4,303–307
4) Most J, Tosti V, Redman, Fontana L. . Calorie restriction in humans: An update. Ageing Research Reviews. 2017, Volume 39, 36–45.
