Τα διατροφικά λάθη των εφήβων

Η Εφηβεία σηματοδοτεί τη μεταβατική περίοδος στην ανάπτυξη του ανθρώπου, που μέσα από έντονες σωματικές, γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές μεταβαίνει από την παιδική ηλικία στην ώριμη ενήλικη ζωή.

Χωρίζεται στην πρώιμη εφηβική ηλικία (10,5-11 έως 14 ετών) , στη μέση εφηβική ηλικία  (14 έως 16-17 ετών)  και στην όψιμη εφηβική ηλικία (16-17 έως 20-21 ετών). Αποτελεί το χρονικό σημείο που το άτομο είναι έτοιμο για αναπαραγωγή (11ο έτος περίπου για τα κορίτσια και 13ο για τα αγόρια). Το τέλος το προσδιορίζει το χρονικό σημείο όπου το άτομο είναι έτοιμο να αναλάβει το ρόλο του ενηλίκου.

Κατά την διάρκεια της εφηβείας παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές όπως:

• Στο ύψος και στο βάρος

Οι ρυθμοί ανάπτυξης μεταξύ των δύο φύλων διαφέρουν. Κατά την εφηβεία, οι μύες, ο όγκος του αίματος και γενικά τα περισσότερα όργανα του σώματος διπλασιάζονται σε μέγεθος.

Το ύψος θα αυξηθεί κατά 20% του τελικού ύψους και το βάρος κατά 50%. Η μέση αύξηση σε ύψος υπολογίζεται περίπου 8 – 9 cm ανά έτος για τα κορίτσια, η παύση επέρχεται 16,5 ετών στις περισσότερες γυναίκες, σε κάποιες 19 ετών. Ενώ η μέση αύξηση σε ύψος για τα αγόρια   υπολογίζεται σε  7 – 12 cm ανά έτος και  παύση γίνεται μεταξύ 18 και 21 ετών.  Στην προ-εφηβική περίοδο, το ποσοστό λίπους είναι περίπου 19% στα κορίτσια και 15% στα αγόρια ενώ ο μυϊκός ιστός είναι παρόμοιος. Στο τέλος της εφηβείας, το κορίτσι έχει περίπου 23% λίπος και το αγόρι 12%. Το αγόρι επίσης διπλασιάζει το μυϊκό ιστό .Το 40% της συνολικής σκελετικής μάζας αποκτάται κατά την εφηβική ηλικία. Μετά από την ολοκλήρωση στην αύξηση του ύψους των ενηλίκων η αύξηση στην οστική μάζα είναι απίθανη .

• Στον ψυχοκοινωνικό τομέα των εφήβων

Ο έφηβος αναπτύσσεται νοητικά, κοινωνικά και ψυχικά. Οι σωματικές και νοητικές αλλαγές συνδυάζονται με αλλαγές που συμβαίνουν στον ψυχικό κόσμο του εφήβου και στη συμπεριφορά του π.χ. συναισθηματική αστάθεια, αλλαγές στα ενδιαφέροντά τους, αλλαγές στο χαρακτήρα.

• Στη Διατροφική συμπεριφορά

Ο έφηβος αρχίζει να αλλάζει τη διατροφή του και η επιλογή των τροφίμων του επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως η δομή και τα χαρακτηριστικά της οικογένειας, και κυρίως οι διαιτητικές συνήθειες των γονιών ,η διαφήμιση , οι κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες, η εικόνα σώματος καθώς και τα σωματικά πρότυπα τα οποία προωθούνται από τη βιομηχανία ρούχων και τα περιοδικά μόδας , η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη , οι προσωπικές εμπειρίες και αξίες, η γεύση, η οσμή και η εμφάνιση των τροφίμων , η ευκολία παρασκευής και η διαθεσιμότητα  καθώς και το κόστος των τροφίμων .

Όλα αυτά τα πρότυπα που προβάλλονται καθώς και οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους και αναφέρθηκαν παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα να ωθούν τους εφήβους σε λάθος διατροφική συμπεριφορά όπως να:

• Παραλείπουν γεύματα, συνήθως το πρωινό και επιλέγουν ανθυγιεινά σνακ στο σχολείο.
• Πίνουν αρκετούς χυμούς εμπορίου, αναψυκτικά ή καφέ, η ζάχαρη των όποιων είναι βασικός παράγοντας παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου.
• Περιορίζουν τα γαλακτοκομικά στη διατροφή τους , τα οποία συμβάλλουν στην διατήρηση της οστικής πυκνότητας.
• Αποφεύγουν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, πλούσια σε φυτικές ίνες, που και αυτά με τη σειρά τους συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού.
• Καταναλώνουν λιγότερες θερμίδες από τις ημερήσιες ανάγκες, δημιουργώντας ανεπάρκεια βιταμινών, σιδηροπενική αναιμία, διακοπή της έμμηνου ρύσεως, ή ακόμη και της ανάπτυξής τους.
• Επιλέγουν την υπεργυμναστική με παράλληλη αφαγία, προσπαθώντας να χάσουν κιλά, με αποτέλεσμα την αφυδάτωση και την εξάντληση του οργανισμού τους αλλά και τη καταπόνηση των μυών.
• Χρησιμοποιούν απεριόριστα την οθόνη μέσω Ηλ. Υπολογιστή και video games καθώς και τηλεόρασης με αποτέλεσμα, να μην ελέγχουν τα επίπεδα κορεσμού, όταν τρώνε παράλληλα, και να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες.
• Επιλέγουν ένα καθιστικό τρόπο ζωής καθώς θα πρέπει να αφιερώνουν ώρες στα μαθήματα τους και ο ελάχιστος χρόνος που απομένει τον δαπανούν στα διάφορα μέσα δικτύωσης, σαν αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη δραστηριότητας.
• Κοιμούνται ελάχιστα. Ένας επαρκής σε ώρες ύπνος βοηθάει στην απώλεια κιλών μέσω ενεργοποίησης διαφόρων ορμονών (λεπτίνη, γκρελίνη).

Όλα αυτά θέτουν ένα υπέρβαρο, παχύσαρκο έφηβο σε κίνδυνο με χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη, με συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, που οδηγείται σταδιακά σε κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και διαβήτη, με συχνότερη εμφάνιση προβλημάτων στα ισχία, πόνων στα γόνατα και πλατυποδίας καθώς εμφάνισης λίπους στο συκώτι.

Τι μπορούμε να κάνουμε γι’αυτό;

Για να μπορεί ο έφηβος να αποφύγει τον κίνδυνο εμφάνισης της παχυσαρκίας καθώς και όλων των αποτελεσμάτων της αύξησης βάρους θα πρέπει

1. να ασκείται καθημερινά τουλάχιστον 1 ώρα /ημέρα
2. να τρώει καθημερινά πρωινό το όποιο θα είναι θρεπτικό και υγιεινό
3. να πίνει νερό και περιορίζει τα αναψυκτικά
4. να τρώει πάντα στο τραπέζι και όποτε είναι εφικτό οικογενειακά
5. να καταναλώνει πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών καθημερινά
6. να προσπαθεί να εντάξει συστηματικά στη διατροφή του και τις υπόλοιπες κατηγορίες τροφίμων
7. να περιορίζει την χρήση οθόνης σε λιγότερο από 2ώρες /ημέρα
8. να κοιμάται επαρκώς

Τέλος οι ίδιοι οι γονείς να αποτελούν το σωστό παράδειγμα για τους εφήβους, να γυμνάζονται και να κάνουν σωστές επιλογές στη διατροφή τους, να αποφεύγουν να του μιλάνε συνέχεια για το βάρος του, να κατακρίνουν επίμονα την ποιότητα και την ποσότητα που τρώει και να του ζητάνε να ζυγίζεται συχνά καθώς και να παρακολουθούν διακριτικά την εξέλιξη του εφήβου και να συζητάνε τις ανησυχίες τους με το γιατρό ή τον διατροφολόγο.

Συντάκτης Άρθρου