0 Comments
Το φοινικέλαιο προέρχεται κυρίως από τους σαρκώδεις καρπούς του δέντρου Elaeis guineensis. Αναπτύσσονται φυσικά σε τροπικές δασικές εκτάσεις, παράλληλα όμως φυτεύονται και καλλιεργούνται ειδικά για την παραγωγή του φοινικέλαιου.
Το μη επεξεργασμένο φοινικέλαιο έχει κοκκινωπό χρώμα και χρησιμοποιείται εδώ και περισσότερα από 5.000 χρόνια από τους κατοίκους της Δυτικής και Νοτιοδυτικής Αφρικής.
Τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή φοινικέλαιου επεκτάθηκε στη Νοτιοανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας και της Ινδονησίας οι οποίες παράγουν επί του παρόντος πάνω από το 80% της ποσότητας φοινικέλαιου παγκοσμίως.
Το φοινικέλαιο παράγεται με δύο τρόπους. Ο ένας τρόπος είναι η εξαγωγή του από τη σάρκα του καρπού (φοινικέλαιο) και ο άλλος από τον πυρήνα (έλαιο φοινικοπυρήνων).
Η χρήση του φοινικέλαιου στην επεξεργασία και παραγωγή τροφίμων είναι ευρέως διαδεδομένη πλέον σε όλο τον κόσμο, λόγω της χαμηλής τιμής του και των χημικών ιδιοτήτων του. Οι ιδιαίτερες χημικές του ιδιότητες οφείλονται στη σύνθεση των λιπαρών οξέων του. Το φοινικέλαιο είναι ημιστερεό σε θερμοκρασία δωματίου (το σημείο τήξης του είναι οι 35 ° C) και σταθερό σε υψηλές θερμοκρασίες που σχετίζονται με το μαγείρεμα. Είναι άοσμο και άχρωμο, έτσι δεν αλλάζει την εμφάνιση ή τη μυρωδιά των τροφίμων. Η μοναδική χημεία των φοινικέλαιων τα καθιστούν επίσης πολύ ανθεκτικά στην αλλοίωση, αποδίδοντας μεγάλη διάρκεια ζωής στα προϊόντα που προστίθεται. Το φοινικέλαιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης και ως καύσιμη ύλη.
Ποια προϊόντα περιέχουν φοινικέλαιο;
Το φοινικέλαιο βρίσκεται σε σχεδόν το 50% των συσκευασμένων- επεξεργασμένων προϊόντων που βρίσκουμε στα σούπερ μάρκετ από πίτσα, ψωμί, μπισκότα, ντόνατς και σοκολάτα έως αποσμητικό, σαμπουάν, οδοντόκρεμα και κραγιόν. Χρησιμοποιείται επίσης στις ζωοτροφές και ως βιοκαύσιμο σε πολλά μέρη του κόσμου.
Είναι κακό το φοινικέλαιο για το περιβάλλον;
Η ταχεία επέκταση των φυτειών ελαιοφοινίκων κατηγορείται για μαζική αποδάσωση στην Ινδονησία και τη Μαλαισία και την απειλή με εξαφάνιση της άγριας πανίδας στις περιοχές αυτές. Μόνο τα δύο αυτά έθνη διαθέτουν περίπου 13 εκατομμύρια εκτάρια φυτειών ελαιοφοινίκων, σχεδόν το 50 % παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Global Forest Watch, η Ινδονησία αποδάσωσε 25,6 εκατομμύρια εκτάρια δασών μεταξύ 2001 και 2018, περιοχή σχεδόν τόσο μεγάλη όσο η Νέα Ζηλανδία. Η αποψίλωση των δασών αναμένεται να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς τα δάση διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου απορροφώντας άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ποια είναι η θερμιδική του αξία;
Τα 100 γραμμάρια προϊόντος περιέχουν:
Θερμίδες: 884 kcal
Κορεσμένα λιπαρά: 49 g
Πολυακόρεστα λιπαρά: 9 g
Μονοακόρεστα λιπαρά: 37 g (USDA)
Σε σύγκριση με το ελαιόλαδο που η περιεκτικότητα του σε κορεσμένα λιπαρά κυμαίνεται περίπου στο 13%, από την παραπάνω ανάλυση παρατηρούμε ότι το 50% του φοινικέλαιου αποτελείτε από κορεσμένα λιπαρά.
Είναι κακό το φοινικέλαιο για την υγεία μας;
Όπως αναφέραμε και παραπάνω το 50% της σύστασης του φοινικέλαιου αποτελείται από κορεσμένα λιπαρά. Γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κορεσμένων λιπαρών μπορεί να αυξήσει την “κακή” χοληστερίνη και να θέσει τον οργανισμό σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου και αναπηρίας παγκοσμίως. Η κακή διατροφή αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Αν και έχει κατηγορηθεί ως πιθανό καρκινογόνο, προς το παρόν δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία (πειραματικά ή επιδημιολογικά) που να δικαιολογούν τη σύνδεση της κατανάλωσης φοινικέλαιου με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κάποιας μορφής καρκίνου.
Η ανασκόπηση των σημερινών επιστημονικών στοιχείων σχετικά με την ασφάλεια του φοινικέλαιου δείχνει ότι η κατανάλωσή του σε μέτριες ποσότητες και στο πλαίσιο ποικίλης, ισορροπημένης και επαρκούς διατροφής δεν παρουσιάζει κινδύνους για την υγεία.
Η σημασία της βιωσιμότητας
Ως απάντηση στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκάλεσε η καλλιέργεια των δέντρων για την παραγωγή φοινικέλαιου, πριν από 15 χρόνια ιδρύθηκε η Στρογγυλή τράπεζα βιώσιμου φοινικέλαιο (RSPO), ένας οργανισμός ο οποίος πιστοποιεί τη βιωσιμότητα της παραγωγής φοινικέλαιου. Είναι γεγονός ότι έχει γίνει μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια από τις βιομηχανίες και χρησιμοποιούν ήδη σε μεγάλο ποσοστό βιώσιμο φοινικέλαιο, το οποίο εξευγενίζεται με μεθόδους ελαφρύτερες για να επιτευχθεί σημαντική μείωση χημικών προσμίξεων στα έλαια αυτά. Είναι σημαντικό να εκπαιδευτεί και ο καταναλωτής στη σημασία της επιλογής βιώσιμων προϊόντων που συμβάλουν τόσο στη διατήρηση του περιβάλλοντος όσο και των τοπικών οικονομιών στις χώρες παραγωγής τους.
Βιβλιογραφία
- https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171015/nutrients
- Vijay V, Pimm SL, Jenkins CN, Smith SJ. The Impacts of Oil Palm on Recent Deforestation and Biodiversity Loss. PLoS One. 2016 Jul 27
- Eva Gesteiro et al. Palm Oil on the Edge. Nutrients. 2019 Sep; 11(9): 2008.
- https://www.bbc.com/future/article/20200109-what-are-the-alternatives-to-palm-oil
- https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/fats/saturated-fats
- Michelle A. Briggs, Kristina S. Petersen, and Penny M. Kris-EthertonSaturated Fatty Acids and Cardiovascular Disease: Replacements for Saturated Fat to Reduce Cardiovascular Risk
