0 Comments
Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο σχετικά με το άγχος που βιώνουν τα παιδιά της γ’ λυκείου κατά την προετοιμασία τους για τις εισαγωγικές εξετάσεις θα βρει κανείς πληθώρα άρθρων γραμμένων από ειδικούς ψυχικής υγείας.
Οι βασικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση του στρες κυρίως στις τελευταίες μέρες πριν την έναρξη των εξετάσεων είναι λίγο πολύ γνωστές και αφορούν κυρίως σε τρόπους μελέτης, τεχνικές χαλάρωσης και συμβουλές για μείωση της καταστροφολογίας και θετικότητα στη σκέψη, προτάσεις που πραγματικά μπορεί να είναι αρκετά βοηθητικές στην εφαρμογή τους. Γνωρίζοντας όμως ότι η πλειοψηφία των νέων που προετοιμάζεται για τις πανελλήνιες θα βιώσει πολύ υψηλό άγχος– σε παθολογικά επίπεδα- που πολλές φορές θα ταλαιπωρούνται από αυτό ήδη από τη β’ λυκείου, ας εξετάσουμε τους παράγοντες που συντελούν στο φαινόμενο αυτό, το πότε θα πρέπει να ξεκινά η εκπαίδευση στη διαχείριση του άγχους και ποια θα πρέπει να είναι η στάση των γονέων σε σχέση με τις πανελλήνιες.
Το σπίτι
Με λίγες δυστυχώς εξαιρέσεις, οι περισσότεροι έφηβοι στην Ελλάδα γαλουχούνται στο σπίτι και στο σχολείο στην ιδέα ότι η επιτυχία στις πανελλήνιες είναι ζωτικής σημασίας και ακόμα περισσότερο, ότι μια αποτυχία θα είναι καταστροφική. Είναι επόμενο λοιπόν, μόνο και μόνο η τεράστια βαρύτητα που προσδίδεται στο αποτέλεσμα των εξετάσεων να είναι ένας ιδιαίτερα αγχογόνος παράγοντας για την περίοδο αυτή. Οι προσδοκίες των γονέων και το πόσο έντονα επικοινωνούνται στα παιδιά αποτελούν επίσης βασικό παράγοντα για το άγχος που θα βιώσουν. Βεβαίως, τα επίπεδα του άγχους που θα εκδηλώσει το παιδί κατά την προετοιμασία για τις πανελλήνιες εξαρτώνται και από το πόσο αγχώδες είναι το ίδιο το παιδί ιδιοσυγκρασιακά, αν δηλαδή ως χαρακτήρας εκδηλώνει εύκολα αγχώδεις αντιδράσεις όταν κάτι στη ζωή του είναι περισσότερο δύσκολο ή απαιτητικό.
Είναι σημαντικό εδώ να αποσαφηνιστεί πότε το άγχος είναι υγιές και πότε γίνεται παθολογικό. Όταν είμαστε θετικά ενεργοποιημένοι, ικανοί να ανταποκριθούμε σε ό,τι έχουμε να κάνουμε με την απαραίτητη εγρήγορση που όμως δεν μας ενοχλεί και δεν μας κουράζει, τότε το άγχος μας φαίνεται να βρίσκεται σε υγιή επίπεδα. Το άγχος γίνεται παθολογικό, όταν φέρνει δυσφορία και δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυπαλμία, ναυτία ή δύσπνοια, μαζί με αυξημένη και παρατεταμμένη ανησυχία στη σκέψη. Στην περίπτωση της απαιτητικής μελέτης για τις εξετάσεις, το υπερβολικό άγχος είναι ικανό να εμποδίσει την γνωσιακή επεξεργασία και αφομοίωση των πληροφοριών, το παιδί να νιώθει ότι δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, να κατανοήσει αυτά που διαβάζει ή να νιώθει ότι «πνίγεται» μπροστά στο βουνό της ύλης που πρέπει να καλυφθεί. Μπορεί να έχουμε αλλαγές στην όρεξη (να μην τρώει ή να τρώει υπερβολικά), διατάραξη του ύπνου και συμπεριφορά πλήρους αποφυγής του διαβάσματος.
Η διαχείριση
Είναι όμως δυνατό να διαχειριστεί ένας έφηβος τέτοια επίπεδα άγχους αν δεν έχει μάθει κατά την ανάπτυξή του πως να απαντά στο δυσάρεστο αυτό συναίσθημα; Η διαχείριση του άγχους στα παιδιά σχετίζεται με την συνολική δεξιότητά τους να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τα συναισθήματά τους. Όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και συνυπάρχουν.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρά, με τη βοήθεια των γονιών και των παιδαγωγών, να αναγνωρίζουν, να ονοματίζουν και να αποδέχονται το συναίσθημά τους ως φυσιολογικό και αποδεκτό, και να μαθαίνουν πρακτικούς τρόπους να ρυθμίζουν τα αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι η θλίψη, ο θυμός, ο φόβος ή το άγχος, απαντώντας σε αυτά ενεργητικά, έχοντας διαθέσιμο ένα «ρεπερτόριο» σε σχέση με το τι μπορούν να κάνουν: «πχ νιώθω πολύ άγχος για το μάθημα στο σχολείο αύριο και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ..τι μπορώ να κάνω τώρα για να νιώσω καλύτερα; Ας βγω μια βόλτα για μισή ώρα και όταν επιστρέψω δοκιμάζω και πάλι.»
Όταν λοιπόν τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας «προπονηθεί» στο να διαχειρίζονται το άγχος τους, με την βοήθεια και την υποστήριξη του γονιού όταν είναι πιο μικρά και περισσότερο μόνα τους καθώς μεγαλώνουν, τότε τα πράγματα θα είναι ευκολότερα όταν θα έχουν να αντιμετωπίσουν κάτι ιδιαίτερα αγχογόνο, όπως είναι οι εισαγωγικές εξετάσεις.
Η στάση της οικογένειας
Η λογική στάση της οικογένειας απέναντι στη σημασία των πανελληνίων θα βοηθήσει το παιδί να χαλαρώσει και να κάνει την προσπάθειά του χωρίς υπέρμετρο άγχος. Το παιδί θα πρέπει πάντα να νιώθει ότι εκτιμάται από την οικογένειά του για την αξία του και τη μοναδικότητά του, ανεξαρτήτως από τα αποτελέσματα σε οποιεσδήποτε εξετάσεις και η προσπάθειά του θα πρέπει πάντα να επιβραβεύεται.
Ο καλύτερος τρόπος να καταπραΰνουν οι γονείς το άγχος του παιδιού στην περίοδο των πανελληνίων είναι να διατηρούν ένα ήρεμο και ευχάριστο κλίμα στο σπίτι. Είναι επίσης σημαντικό να ενισχύουν το παιδί να θέτει ρεαλιστικούς στόχους ως προς τη μελέτη του και να διανέμει το χρόνο του ισορροπημένα στις μέρες της προετοιμασίας ανάμεσα στο διάβασμα, στην ξεκούραση, στον αθλητισμό και στις υπόλοιπες δραστηριότητές του. Ως προς το αποτέλεσμα των εξετάσεων, θα ανακουφίσει τον υποψήφιο να έχει συζητήσει με τους γονείς του πιθανά σενάρια για το πως θα προχωρήσει, είτε πετύχει είτε όχι την εισαγωγή στις σχολές των επιλογών του. Βεβαίως, οι επιλογές πρέπει να είναι του παιδιού και μόνο, και οι γονείς να στέκονται δίπλα του στους στόχους που έχει θέσει.
