Τι είναι η Cucina Provera; H αυθεντική κουζίνα των φτωχών, κουζίνα της φτώχιας, κουζίνα της ιταλικής αγροτιάς, έτσι όπως διαμορφώθηκε και υλοποιήθηκε από τους γείτονές μας, για να καταλήξει τελικά σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο “στυλ” μαγειρικής.
Κατά καιρούς παρατηρούσαμε να γίνεται της μόδας συνεχώς κάποιο νέο είδος μαγειρικής, μία νέα κουζίνα (από τη μεξικανική μέχρι την ιαπωνική) και σιγά σιγά, τα νέα είδη κουζίνας να υιοθετούνται και να γίνονται μέρος της καθημερινής διατροφής του Έλληνα.
Η ευμάρεια της προηγούμενης δεκαετίας που μας αφήνει ολοταχώς, άφησε πίσω της ένα πλήθος «υπολειμμάτων» με ό,τι στυλ κουζίνας μπορεί κανείς να φανταστεί: Από τα διάφορα εθνικά στυλ (Ιταλική, Ιαπωνική, Κινέζικη κλπ) μέχρι τα διεθνή στυλ της Haute Cuisine, της Nouvelle Cuisine, της Fusion, τις διάφορες τάσεις όπως Slow Food, Fast Food, και τόσες άλλες εξειδικευμένες μεθόδους μαγειρικής που η παγκοσμιοποίηση επέτρεψε να διαχυθούν ακόμα και στη χώρα μας.
Άραγε η οικονομική κρίση έφερε κάποιο νέο είδος κουζίνας στη μόδα;
Κι όμως, μπορεί να μην είναι ένα νέο είδος, αλλά όπως τα 50’s επανέρχονται στη μόδα, έτσι και ένας τρόπος σίτισης μπορεί να επανλέλθει και να εδραιωθεί.
Cucina Povera... Αναφέρομαι στην αυθεντική κουζίνα των φτωχών, κουζίνα της φτώχιας, κουζίνα της ιταλικής αγροτιάς, έτσι όπως διαμορφώθηκε και υλοποιήθηκε από τους γείτονές μας, για να καταλήξει τελικά σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο “στυλ” μαγειρικής…
Η ακριβής μετάφραση του όρου Cucina Povera είναι “φτωχή κουζίνα“, ή και “κουζίνα της φτώχειας“. Είναι μια μαγειρική της αναγκαιότητας, θα λέγαμε, που έχει τις ρίζες της στην κουζίνα της τυπικής αγροτικής ιταλικής οικογένειας του 16ου αιώνα που που μαστιζόταν από τη φτώχεια, τις στερήσεις και την καταπίεση των μεγάλων γαιοκτημόνων, και που υποχρεωτικά υιοθετήθηκε από τις Ιταλικές αστικές οικογένειες λόγω της μεγάλης πτώσης του βιοτικού τους επιπέδου μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο και μέχρι το τέλος του Β, αλλά και σχεδόν όλη τη δεκαετία του 50…
Η πτώση του βιοτικού επιπέδου είναι μια κατάσταση που ήδη τη ζούμε όλοι, και που πιθανό να χειροτερέψει.
Aς προετοιμαζόμαστε λοιπόν, παίρνοντας σα παράδειγμα τους Ιταλούς γείτονές μας, που μπορεί να έζησαν στη φτώχεια για μισό αιώνα, αλλά ποτέ στη μιζέρια… Γι’ αυτό και σήμερα η Ιταλική Cucina Povera είναι ένας άλλος ακόμα τρόπος μαγειρέματος σε πλούσιες-ακόμα- χώρες, ένα “στυλ”, χωρίς αναγκαστικά να εξυπηρετεί ανάγκες…αλλά να προσφέρει απολαυστικά φαγητά με οικονομικό τρόπο.
Η Cucina Povera για τις Ιταλίδες νοικοκυρές σήμαινε να χρησιμοποιούν κάθε συστατικό που προέρχεται από τον κήπο (ντομάτα, σκόρδο, κρεμμύδι, κολοκυθάκια, μελιτζάνες, πιπεριές) από την αυλή και το κοτέτσι (κουνέλι, κοτόπουλο, χοιρινό, πάπια), από τα δάση (άγρια χόρτα, μανιτάρια, κάστανα, φρούτα του δάσους), από τη θάλασσα (κοχύλια, αχιβάδες, αχινοί), από την αλευροβιομηχανία (ψωμί, πίτσα, πιάδα -η δική μας κρέπα-, ζυμαρικά). Σήμαινε να χρησιμοποιούν φρέσκα, τοπικά και εποχιακά υλικά. Και κάθε ένα από αυτά να ετοιμάζεται έτσι ώστε να μην υπάρχει σπατάλη υλικού και με διάφορους έξυπνους τρόπους να χρησιμοποιούνται τα υπολείμματα άλλων φαγητών ή υλικών. Ας σημειωθεί ότι τότε δεν υπήρχαν ψυγεία για να διατηρηθούν τα υλικά και τα υπολείμματά τους, που έπρεπε επομένως να καταναλωθούν σε πιάτα των επομένων 2-3 ημερών.
Έτσι η κουζίνα των φτωχών με τους συνδυασμούς απλών υλικών και μεθόδων μαγειρέματος, αγοράζοντας ελάχιστα προιόντα, εξελίχθηκε σε μια νοστιμότατη, υγιεινή αλλά και πάμφθηνη κουζίνα με παγκόσμιο πια ενδιαφέρον…
Μάλλον το γνωστότερο και ευρύτερα διαδεδομένο παράδειγμα της Cucina Povera είναι η πίτσα… όχι βέβαια όπως την ξέρουμε εμείς εδώ, αλλά απλούστερη, φτιαγμένη από την απλή ιταλική πίτα -piada- και γαρνιρισμένη με ότι είχε απομείνει από τα υπολείμματα φαγητών προηγουμένων ημερών. Τέλος, όσο και αν φαίνεται απίστευτο,το ρiζότο με τις εκατοντάδες σήμερα παραλλαγές του έχει τις ρίζες του στην Cucina Povera, όταν το 16o αιώνα φυτεύτηκε ρύζι στην Ιταλία για την αντιμετώπιση της πείνας.
Καταλαβαίνετε βέβαια ότι Cucina Povera υπάρχει σχεδόν παντού όπου υπήρξε φτώχια, πόλεμος, οικονομική κρίση και σίγουρα …αρκετή φαντασία!
Μπορεί ο όρος να είναι πια διεθνής, μπορεί στη Νέα Υόρκη σήμερα τα εστιατόρια που διαφημίζουν πιάτα σαν Cucina Povera να αναφέρονται στην Ιταλική κουζίνα, αλλά βασικό χαρακτηριστικό της Cucina Povera είναι η τοπικότητα, η χρήση υλικών του τόπου όπου αυτή δημιουργείται.. Αλλά και εμείς στην Ελλάδα διαθέτουμε τη δική μας Cucina Povera – και μάλιστα νοστιμότατη-, με τεράστια ποικιλία τοπικών πιάτων, και ας μην την αναγνωρίζουμε σαν τέτοια… Που όμως την έχουμε σχεδόν εγκαταλείψει για χάρη της διεθνούς κουζίνας, με υλικά έξω από το δικό μας κλίμα και παράδοση, και που πολύ φοβάμαι ότι -αναγκαστικά πια- θα την …ανακαλύψουμε και πάλι, ιδιαίτερα στην καθημερινή μας διατροφή…
Η Cucina Povera, τόσο η Ιταλική όσο και των άλλων μεσογειακών χωρών- έχει σαν βάση της το ελαιόλαδο. Το λάδι της ελιάς χρησιμοποιείται παντού: Στο μαγείρεμα, σαν πρόσθετο σε σαλάτες, χορταρικά ωμά ή βρασμένα, στο σκέτο ψωμί (κρητικός ντάκος, π.χ.). Το κρέας σπάνια αποτελούσε το κυρίως φαγητό (μόνο σε γάμους), αλλά τόσο το ψαχνό όσο και -βασικά- τα εντόσθια χρησιμοποιούνταν σαν “γαρνίρισμα” άλλων φαγητών με απλά υλικά. Η έλλειψη του κρέατος και του λίπους, η χρήση ελαιόλαδου και φυσικών, μη κατεργασμένων φαγητών κάνει την Cucina Povera εξαιρετικά υγιεινή. Η πολυπλοκότητα των συστατικών της την κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερα νόστιμη…!
Η Cucina Povera δεν παύει να είναι πάντα “κουζίνα της στέρησης” ή κουζίνα των διαφόρων κρίσεων. Και είναι άλλο να την επιλέγεις σαν “στυλ” φαγητού όταν δεν έχεις οικονομικά προβλήματα, και τελείως διαφορετικό να σου επιβάλλεται λόγω ανάγκης. Αλλά και τότε ακόμα, οι μέθοδοι μαγειρικής και τα φθηνά υλικά της Cucina Povera δίνουν μια μικρή διέξοδο στην αποφυγή της μιζέριας, μια διαφυγή προς μια καθημερινή μικρή αλλά σημαντική απόλαυση, και κυρίως προσιτή σε όλους.
Οι ελληνικές συνταγές είναι πάμπολλες, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, πρωτότυπες,, και εξαιρετικά φθηνές..
Άλλωστε μέσα από τη cucina povera, συνειδητοποιούμε ότι αγοράζοντας υλικά εποχιακά, καταναλώνοντας οτιδήποτε έχει αγοσαστει χωρίς να πετάμε τίποτα και βάζοντας τη φαντασία μας να δουλέψει.
μπορούμε να γίνουμε και εμείς σεφ, μπορούμε να αποκτήσουμε πολύ πιο υγιεινή διατροφική συμπεριφορά, αποφεύγοντας τα junk food και το φαγητό απ’έξω και τελικά θα συνειδητοποιήσουμε ότι καταναλώνοντας φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μαγειρεύοντας με αγνά υλικά, μπροσλαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστικά και αντιοξειδωτικά τα οποία θα μας ωφελήσουν όχι μόνο στο κομμάτι της υγείας αλλά και στην απόκτηση καλύτερου ελέγχου, ηρεμίας και ισορροπίας. Δεν είναι τυχαίο, ότι τα άτομα με πολύ άγχος, είναι αυτά που δεν έχουν σωστές διτροφικές συνήθεις, καθώς οι ουσίες που παράγονται από την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, είναι αυτές που μας δίνουν ψυχική ηρεμία, δύναμη και μας μειώνουν το στρες.