Δίαιτα μονάδων, μια ακόμα ψευτοδίαιτα.

Κατά καιρούς η επιστήμη της διατροφής και της διαιτολογίας, δέχεται την επίσκεψη ενός κομήτη ή ενός υπέρλαμπρου σώματος, που διαγράφει μία εντυπωσιακή παρουσία στο επιστημονικό στερέωμα πριν χαθεί από τον ορίζοντα. Όχι δεν μιλάω για τους γραφικούς δήθεν επιστήμονες που κατακεραυνώνουν τα πλήθη με τους νοητικούς και επιστημονικούς τους ακροβατισμούς. Ούτε αναφέρομαι στους ιδιοκτήτες πτυχίων που παραδίδονται με courier και αποδίδονται από κάποιο super market πανεπιστήμιο, diploma mill τα λένε. Ούτε θα κάτσω να αναφερθώ σε όλους αυτούς τους δήθεν επιστήμονες ψώνια, που κηρύττουν το πόλεμο εναντίον κάθε σκοτεινής δύναμης και δήθεν συνομωσίας κατά της ανθρωπότητας.

Μιλάω για αυτές τις μοδάτες δίαιτες που εμφανίζονται με θόρυβο στο προσκήνιο και προσελκύουν την προσοχή πολλών ανθρώπων που προσπαθούν να διαχειριστούν το σωματικό τους βάρος. Με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία / διάρκεια / συνέπεια. Και που αναζητούν αρκετές φορές μία διαφορετική (όχι απαραίτητα επιστημονική και ορθολογική) προσέγγιση στο πρόβλημά της παχυσαρκίας που έχουν.

Ένας ακόμα από αυτούς τους μετεωρίτες είναι και η δίαιτα των μονάδων. Μια ελκυστική ιδέα προσέγγισης του τρόπου προγραμματισμού της διατροφής, που όμως ούτε νέα, ούτε έγκυρη αλλά και ασφαλής (σε ορισμένες της εκδοχές) είναι.

Για τους άλλους «αστέρες» της διαιτολογίας (ATKINS, DUNCAN, δίαιτα με βάση την ομάδα αίματος κλπ) υπάρχει τόσο υλικό και έχουν ασχοληθεί τόσο πολύ μαζί τους, που πλέον κάποιος με 3 κλικ, κατεβάζει βιβλιοθήκες αρθρογραφίας. Μάλιστα με πολύ επίπεδες και σε βάθος έρευνες έχει αναδειχτεί το αβάσιμο των ισχυρισμών τους αλλά και ο βαθμός επικινδυνότητας κάθε μεθόδου.

Εδώ, σε αυτή την περίπτωση όμως, δεν υπάρχει πουθενά κάποια βιβλιογραφία ή κάποια υποψία επιστημονικής έρευνας που να προσφέρει κάποιο υπόβαθρο τεκμηρίωσης. Ούτε για να προσπαθήσει να υποστηρίξει την μέθοδο αλλά και ούτε να την αντικρούσει. Μόνο κάποια βιβλία υπάρχουν (2) που με κάποιο τρόπο προσπαθούν να την περιγράψουν, περισσότερο θα έλεγα να την πουλήσουν στο κοινό παρά να την τεκμηριώσουν. Όμως για το πώς λειτουργεί η μέθοδος και το τι πετυχαίνει το κενό παραμένει ένοχα μεγάλο.

Η μέθοδος στην Ελλάδα εμφανίστηκε μέσα από ένα blog το οποίο περιέγραφε την δίαιτα σαν «…το μισό από το βιβλίο ενός διαιτολόγου του οποίου το όνομα δεν διασώθηκε και κανείς δεν μπορούσε να βρει (!!)». Σε άλλα sites/ blogs υπάρχουν αναφορές για «δίαιτα βρετανού διαιτολόγου», Αλλού πάλι η πηγή της μεθόδου είναι «Ψαχουλεύοντας στο νετ θυμήθηκα μια δίαιτα που είχα κάνει πριν από πολλά χρόνια με πολύ καλά αποτελέσματα. Μου την είχε δώσει ένας φίλος γιατρός που την έκανε ο ίδιος.» Σε άλλο πάλι blog η ιδρυτής του «μητρικού blog» αναφέρει την προέλευση της δίαιτας «Πριν αρκετά χρόνια έφτασε στα χέρια της μαμάς μου μια δίαιτα κατά την οποία έπρεπε να μετράς κάθε τρόφιμο ξεχωριστά.» Παρόμοια βέβαια περιγραφή βρίσκει κάνεις και σε άλλα blogs πιθανότατα του ίδιου ιδιοκτήτη.

Φυσικά κανένας λόγος για τεκμηρίωση ή επιστημονική απόδειξη. Όλα αρχίζουν και σταματούν στο «Αφού την μελέτησα καλά διαπίστωσα ότι πρόκειται μια πολύ εύκολη δίαιτα που σου επιτρέπει να τρως μεγάλη ποικιλία φαγητών, να μην στερείσαι τίποτα και να χάνεις περίπου 1 κιλό την εβδομάδα.» (αλήθεια με ποια κριτήρια έγινε η μελέτη; Με ποια βάση και ποια δεδομένα έγινε η ανάλυση της μεθόδου;) Τα επιδημιολογικά δεδομένα σε κάθε παρουσίαση της βασίζονταν στην μονάδα. «…διαπίστωσα … να χάνεις περίπου 1 κιλό την εβδομάδα», «την δοκίμασα προσωπικά και είδα ότι δουλεύει» « την έκανα και είδα αποτελέσματα»…κλπ

Το σκεπτικό της «μεθόδου» είναι εξαιρετικά απλοϊκό. Κάποιος πρέπει να καταναλώσει καθημερινά 6-7 μονάδες τροφίμων. Εκτός από τυποποιημένα και τα φαγητά/γλυκά με πολλά συστατικά. Και κάπου εδώ αρχίζει να ξετυλίγεται το παραμύθι.

Είναι γνωστό και αποδεκτό από όλο το επιστημονικό κόσμο η κατηγοριοποίηση των τροφών με βάση κάποια κοινά χαρακτηριστικά σε ένα σύστημα ισοδυνάμων, τα γνωστά σε όλους μας ισοδύναμα τροφίμων. Ένα σύστημα που σε γενικές γραμμές επιτρέπει το σχεδιασμό ενός διαιτολογίου και την δημιουργία ποικίλων εκδοχών του στη βάση της αντικατάστασης των τροφών από ισοδύναμές τους.

Σε αυτή τη «μέθοδο» όμως, οι τροφές βαθμονομούνται με βαθμούς ΤΙΜΩΡΙΑΣ. Τρως μια απλή τροφή ΧΑΜΗΛΗΣ περιεκτικότητας σε υδατάνθρακα; Η τροφή αυτή έχει μηδέν μονάδες. Αυξάνει το περιεχόμενο σε υδατάνθρακα (σύμφωνα με το σκεπτικό των εμπνευστών) τότε οι μονάδες αυξάνονται σε 1 ή δύο.

Θα μπορούσε κάποιος καλόπιστος να διακρίνει μια «διατροφική ηθική» στη μέθοδο. Πριμοδοτεί την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, τιμωρεί την κατανάλωση απλών υδατανθράκων και ζάχαρης έναντι των σύνθετων, αποτρέπει την χρησιμοποίηση τυποποιημένων και προπαρασκευασμένων τροφών. Όμως ο πίνακας ταξινόμησης είναι τουλάχιστον αστείος.

Η φαιδρότητα του όλου συστήματος είναι προφανής μιας και στην κατηγορία των 0 μονάδων βρίσκονται τα φρούτα και το ξύδι, η ζαχαρίνη και η μουστάρδα. Τροφές με εντελώς διαφορετική σύνθεση αλλά και θερμιδικό περιεχόμενο. Παρόμοια στην ομάδα των τροφών με μία μονάδα συνυπάρχουν πέρα από κάθε λογική η μπανάνα, η βρώμη, το κρέας και το βούτυρο. Και αυτό είναι λογικό κατά την μέθοδο αυτή γιατί «Οτιδήποτε δεν αναφέρεται στον πίνακα και αποτελεί μεμονωμένο υλικό μετράει 1 μονάδα». Δηλαδή ένα το υλικό, μία η μονάδα.

Αυτά βέβαια δεν θα τα έλεγε ούτε ο πιο άσχετος σχετικός με το αντικείμενο μιας και οι εμπνευστές της μεθόδου διαγράφουν τη διαφορετική και πολυποίκιλη σύσταση των τροφών και όλα γίνονται ένα και το αυτό.

Οι παρεχόμενες οδηγίες χρήσης της μεθόδου ξεπερνούν τα όρια του αστείου και είναι πέρα για πέρα επικίνδυνες στα χέρια του κάθε ανθρώπου. Ξεχωρίζω τις παρακάτω απλά και μόνο γιατί είναι και αυτές που η εσφαλμένη τους (συνήθως) εφαρμογή είναι και αυτή που μπορεί να προκαλέσει και τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας.

Στην δίαιτα των μονάδων δεν υπάρχει περιορισμός στην ποσότητα εκτός από ότι περιέχει αλεύρι και ζάχαρη. Πάντα όμως τρώμε με μέτρο.
Μια πέρα για πέρα αντιφατική οδηγία μιας και το «δεν υπάρχει περιορισμός στην ποσότητα» συμπληρώνεται με το «Πάντα όμως τρώμε με μέτρο.» Αν μάλιστα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την οδηγία «Όλες τις τροφές με μονάδα θα πρέπει να τις καταναλώνουμε εντός 1 ώρας αλλιώς θα πρέπει να τις μετρήσουμε ξανά» τότε εύκολα κάποιος μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αν μέσα σε μία ώρα φάει 1 κιλό κρέας τότε αυτό μετράει μόνο για μία μονάδα!!!

Αν μάλιστα το φάει με σαλάτα μαρούλι ή αγγούρι κλπ τότε το άθροισμα των μονάδων είναι μόνο 1! Αν όμως φάει ένα κουλούρι Θεσσαλονίκης με σουσάμι τότε οι μονάδες που καταναλώνει είναι 2! Ο παραλογισμός σε όλο το μεγαλείο του!

Ένα άλλο χαρακτηριστικό (και αποκαλυπτικό της επικινδυνότητας της “μεθόδου”) είναι και η απουσία κάθε είδους εξατομίκευσης. Οι μοναδικές διαφοροποιήσεις αφορούν το φύλλο ή την κατάσταση θηλασμού, κύησης ή γαλουχίας. Όχι σε ποιοτικά χαρακτηριστικά αλλά σε αριθμό μονάδων. Αν λοιπόν μια γυναίκα ξεκινάει τη κύηση με μικρότερο ή μεγαλύτερο βάρος από το κανονικό, αυτό ΔΕΝ προβληματίζει τον “εμπνευστή” της “μεθόδου”. Και ας υπάρχουν πλήθος ερευνών που δείχνουν ότι το σωματικό βάρος της μητέρας πριν την κύηση ή κατά την διάρκεια της κύησης έχει σημαντική επίδραση στο βάρος του μωρού αλλά και στη συνολική πορεία και έκβαση της εγκυμοσύνης. Παραπέρα σε μια τόσο ιδιαίτερη κατάσταση οι θιασώτες της “μεθόδου” χωρίς ίχνος ευθύνης ισοπεδωτικά συστήνουν την ίδια αντιμετώπιση, μια μικρή αύξηση των μονάδων. Το αν η γυναίκα έχει χαμηλά επίπεδα σιδήρου ή αν καλύπτονται οι ανάγκες σε μικροθρεπτικά συστατικά ή αν έχει προβλήματα με το ζάχαρο και τείνει προς το διαβήτη κύησης όλα αυτά χάνονται κάτω από το μαγικό αριθμό των μονάδων.

Το ίδιο αντιεπιστημονικά, αντιμετωπίζονται και οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά σε κάθε φάση και σε κάθε στάδιο ζωής. Δεν υπάρχει πουθενά διαφοροποίηση με βάση την ηλικία ή τα ειδικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, μια γυναίκα στη φάση της εμμηνόπαυσης θα χρειαστεί τον ίδιο αριθμό μονάδων με μια νέα γυναίκα ή με μια έφηβη. Φυσικά δεν γίνεται λόγος για ειδικό χειρισμό σε ειδικές καταστάσεις πχ τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου / φεριττίνης ή τις ανάγκες σε φολικό. Πόσο μάλλον με τις ειδικές κλινικές περιπτώσεις.

Παρατηρώντας τον τρόπο που τρέφονταν πολλές γυναίκες που εφάρμοζαν τη μέθοδο και κάνοντας μια πρόχειρη εκτίμηση στις επιλογές τους (καμία δεν υπολόγιζε ή δεν εκτιμούσε την ποσότητα τροφής που κατανάλωνε με το συμβατικό τρόπο, μερίδα βάρος κλπ) οι πιο πολλές στη πραγματικότητα στρέφονταν σε ένα μοντέλο διατροφής κοντά στη μέθοδο Ατκινς/Duncan.

Αντίθετα όσες επιχειρούσαν να μπουν σε ένα πιο σύνθετο μοντέλο επιλογών μάλλον κατέληγαν σε ένα διαιτολόγιο πολύ πιο στερημένο σε επιλογές και περιορισμένο σε ποικιλία από το μέσο υποθερμιδικό διαιτολόγιο. Όσες πάλι «δημιουργούσαν» πιο σύνθετα μοντέλα επιλογών, τις πιο πολλές φορές κατέληγαν σε προγράμματα διατροφής με υψηλή θερμιδική πυκνότητα ανά γεύμα και μικρό αριθμό γευμάτων.

Η «μέθοδος» λοιπόν είναι πέρα για πέρα αντισυμβατική αλλά και αστήρικτη επιστημονικά. Η με «μέτρο» κατανάλωση τροφής πολλές φορές είναι μια καλυμμένη πρωτεϊνική διατροφή και η έννοια θερμιδικό περιεχόμενο είναι κάτι που απουσιάζει εντελώς από τις παραμέτρους της.
Φυσικά και δεν υπάρχουν επιστήμονες διαιτολόγοι που να ενστερνίζονται έστω και ψήγματα της «μεθόδου» αλλά και οι αναφορές σε διαιτολόγους που την προτείνουν μάλλον θα πρέπει να αφορούν τους γνωστούς άγνωστους ψευτοειδικούς που δεν έχουν κανένα έγκυρο ακαδημαϊκό τίτλο που να νομιμοποιεί την από μέρους τους χρήση του τίτλου του διαιτολόγου διατροφολόγου.

Η «μέθοδος» είναι μία ψευτοδίαιτα και μάλιστα κακοστημένη που καταντά και εξαιρετικά επικίνδυνη λόγο της μεθοδευμένης (;) προβολής της. Μέσα σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν βρεθεί αναρτήσεις και ερωτήματα του τύπου (αν κάνω εμετό οι μονάδες υπολογίζονται;) και η απάντηση ήταν όχι! Μια σύσταση που έμμεσα «καθοδηγεί» και «νομιμοποιεί» άτομα με Διατροφικές Διαταραχές να κάνουν εμετό ! Μάλιστα χρήστες φόρουμ, με αναγνωρίσιμη γραφή εμφανίζονται ως καθοδηγητές ατόμων σε φόρουμ ιστιότοπου με θέμα τις διατροφικές διαταραχές!

Σε κάθε περίπτωση οι συστάσεις περί εφαρμογής της μεθόδου κατόπιν υπόδειξης και σύμφωνης γνώμης γιατρού μάλλον σαν εξορκισμός ευθυνών και μάλιστα ποινικών φαντάζει, τη στιγμή που κανένας από τους «επίσημους» διακινητές της «μεθόδου» δεν διαθέτει το παραμικρό ακαδημαϊκό υπόβαθρο σχετικό με την επιστήμη της διατροφής.

Αντί για οποιοδήποτε συμπέρασμα απλά θα παραθέσω την κολοτούμπα των ατόμων που κρύβονται πίσω από αυτή την απάτη… Η μαμά έφυγε από το blog, το μισό βιβλίο με τις ατελείς οδηγίες εξαφανίστηκε σε μία νύκτα και στην θέση του μπήκε αυτό: «Πριν αρκετά χρόνια έφτασε στα χέρια μου, από μια πελάτισσα του μπαμπά μου, μια πολύ ενδιαφέρουσα δίαιτα. Ψάχνοντας στο ίντερνετ διαπίστωσα ότι πρόκειται για μια παραλλαγή των weight wachers και Jigsaw unit diet. Μετά από τα αποτελέσματα που είδα σε μένα αποφάσισα να την μοιραστώ με εσάς.»

Σε άλλο blog υπάρχει η παρακάτω αναφορά: «Πριν αρκετά χρόνια έφτασε στα χέρια της μαμάς μου μια δίαιτα κατά την οποία έπρεπε να μετράς κάθε τρόφιμο ξεχωριστά. Αφού την μελέτησα καλά διαπίστωσα ότι πρόκειται μια πολύ εύκολη δίαιτα που σου επιτρέπει να τρως μεγάλη ποικιλία φαγητών, να μην στερείσαι τίποτα και να χάνεις περίπου 1 κιλό την εβδομάδα.»
Τελικά το μόνο σίγουρο είναι ότι η «ενδιαφέρουσα δίαιτα» προκαλεί βλάβη στη λειτουργία της μνήμης ή αλλαγή φύλλου.

ΥΓ Πιο κοροϊδία…. δεν γίνεται!!!