Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Τι απαιτεί η σωστή διάγνωση του;

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα, παροδική και η πιο διαδεδομένη λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος, η οποία έχει μια αρκετά ισχυρή επίπτωση στην ποιότητα ζωής των πασχόντων.

Παλαιότεροι ορισμοί για το ΣΕΕ είναι η σπαστική κολίτιδα καθώς και η νεύρωση του εντέρου.^[1] Οι διαταραχές του εντέρου, όπως είναι η δυσκοιλιότητα, η διάρροια, ο συνδυασμός δυσκοιλιότητας και διάρροιας, ο τυμπανισμός καθώς και το φούσκωμα είναι εμφανές σε άτομα τα οποία πάσχουν από ΣΕΕ.^[2]

Πως όμως γίνεται η σίγουρη και ακριβής διάγνωση του ΣΕΕ;

Η διάγνωση του ΣΕΕ θα πρέπει να γίνεται από τον θεράποντα ιατρό ο οποίος θα πρέπει να λαμβάνει ένα εκτενές ιστορικό του ασθενούς, να χρησιμοποιήσει τα κριτήρια της Ρώμης IV καθώς και τα Red Flags ή αλλιώς «Σημαίες Συναγερμού». Με αυτόν τον τρόπο θα αποκλειστούν τυχόν άλλα οργανικά νοσήματα, τα συμπτώματα των οποίων παρομοιάζουν με του ΣΕΕ.^[3] Όλα τα παραπάνω είναι καθοριστικής σημασίας για την διάγνωση του ΣΕΕ. Μελέτες έχουν αναδείξει ότι οι πάσχοντες μπορεί να επισκεφτούν έναν επαγγελματία υγείας τουλάχιστον 5 φορές πριν επιτευχθεί η έγκυρη διάγνωση ενώ αυτό μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 7 χρόνια.^[4,5] Αυτό το σενάριο συμβάλλει στην αύξηση του άγχους σχετικά με την αιτία των συνεχιζόμενων συμπτωμάτων και μειώνει την ικανότητα των ασθενών να αποδεχτούν τη διάγνωσή τους με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε αποτελεσματικές θεραπείες.

Ποιες είναι οι εξετάσεις για την θετική διάγνωση του ΣΕΕ;

Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση του ΣΕΕ, πρέπει να πραγματοποιηθεί μια σειρά από εξετάσεις έτσι ώστε να αποκλειστούν άλλα οργανικά νοσήματα του Γαστρεντερικού Συστήματος. Αυτές οι εξετάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν από Γενικό ιατρό, Παθολόγο ή και Γαστρεντερολόγο. Φυσικά οι Κλινικοί ιατροί θα πρέπει να προσέξουν καθώς οι υπερβολικές εξετάσεις μπορεί να είναι αντιπαραγωγικές, δαπανηρές και ενδέχεται να προκαλέσουν άγχος στον ασθενή. Οι τυπικές εξετάσεις που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν για την θετική διάγνωση του ΣΕΕ περιλαμβάνουν:^[3]

• Πλήρης εξέταση αίματος.
• CRP
• Εξέταση διατροφικών δεικτών
• Εξέταση αποκλεισμού κοιλιοκάκης (εξέταση ορολογικών δεικτών ή γενετική εξέταση HLADQ2 / HLADQ8).
• Εξέταση καλπροτεκτίνης κοπράνων (για τον αποκλεισμό IBD).

Ποια είναι τα Κριτήρια της Ρώμης IV που πρέπει να πληρούνται για την θετική διάγνωση του ΣΕΕ;

Το Ίδρυμα της Ρώμης ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980 με σκοπό να παρέχει οδηγίες στους επιστήμονες υγείας για τη διάγνωση και τη θεραπεία των Λειτουργικών Νοσημάτων (FBDs). Σύμφωνα λοιπόν με τα Κριτήρια της Ρώμης IV για να διαγνωστεί ένα άτομο με ΣΕΕ πρέπει να υφίσταται επαναλαμβανόμενος κοιλιακός πόνος, κατά μέσο όρο, τουλάχιστον 1 ημέρα την εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες, που σχετίζεται με 2 ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια:

1. Σχετικά με την αφόδευση (αύξηση ή μείωση του πόνου).
2. Συνδέεται με αλλαγή στη συχνότητα των κοπράνων.
3. Συνδέεται με αλλαγή στη μορφή (εμφάνιση) των κοπράνων.

Τα κριτήρια θα πρέπει να πληρούνται για τους τελευταίους 3 μήνες με εμφάνιση συμπτωμάτων τουλάχιστον 6 μήνες πριν από τη διάγνωση.^[6]

Τέλος, η ταξινόμηση του ΣΕΕ μπορεί να γίνει με το ερευνητικό εργαλείο BSFS. Ένα εργαλείο που έχει σχεδιαστεί για να ταξινομήσει τη μορφή των περιττωμάτων του ανθρώπου χρησιμοποιώντας μια κλίμακα 7 σημείων. Η ταξινόμηση του ΣΕΕ μπορεί να γίνει στις παρακάτω υποκατηγορίες:^[7]

1. ΣΕΕ με επικρατούσα διάρροια (IBS-D).
2. ΣΕΕ με επικρατούσα δυσκοιλιότητα (IBS-C).
3. ΣΕΕ με μικτές διαταραχές του εντέρου (IBS-M).
4. Μη ταξινομημένο ΣΕΕ (IBS-U). Σε αυτή την κατηγορία κατατάσσονται ασθενείς οι οποίοι πληρούν τα Κριτήρια της Ρώμης IV για την ύπαρξη ΣΕΕ αλλά δεν μπορούν να ταξινομηθούν στις 3 παραπάνω κατηγορίες. 

Ποια είναι όμως τα Red Flags ή αλλιώς «Σημαίες Συναγερμού»;

Προς το παρόν δεν υπάρχουν διαθέσιμες παθοφυσιολογικές δοκιμασίες για τη σωστή διάγνωση του ΣΕΕ, επομένως τα συμπτώματα παίζουν σημαντικό ρόλο στη θετική διάγνωση. Ωστόσο, επειδή τα συμπτώματα του ΣΕΕ αλληλεπικαλύπτονται με πολλές άλλες οργανικές ασθένειες υπάρχει πιθανότητα εσφαλμένης διάγνωσης. Τα κοινά συμπτώματα που αλληλεπικαλύπτονται μεταξύ του ΣΕΕ και άλλων πιο σοβαρών, οργανικών παθήσεων περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος, φούσκωμα, εναλλαγές κατά την αφόδευση, υπερβολικό μετεωρισμό, ελλιπή εκκένωση καθώς και ναυτία. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα Red Flags ή αλλιώς «Σημαίες Συναγερμού» τα οποία ενδέχεται να υποδηλώνουν την παρουσία καταστάσεων διαφορετικών από το ΣΕΕ και τα οποία ενδέχεται να απαιτούν περαιτέρω έρευνα και ιατρική συμβουλή. Τα Red Flags περιλαμβάνουν τις παρακάτω ερωτήσεις όπου ο ασθενής θα πρέπει να απαντήσει αρνητικά έτσι ώστε να αποκλειστούν άλλα οργανικά νοσήματα.^[8]

• Υπάρχει ανεξήγητη απώλεια βάρους;
• Η ηλικία σας είναι >50 ετών;
• Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό Γαστρεντερικών Νοσημάτων;
• Υπάρχει αιμορραγία από το ορθό ή αναιμία;
• Υπάρχουν κοιλιακές ενοχλήσεις κατά την διάρκεια της νύχτας;
• Υπάρχουν καθημερινά επεισόδια επίμονης διάρροιας;
• Υπάρχουν επεισόδια επαναλαμβανόμενου εμετού;
• Υπάρχει άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος (πυρετός);
• Υπάρχουν προοδευτικά / σοβαρά συμπτώματα;

Συμπερασματικά, λόγω της έλλειψης διαγνωστικών τεστ είναι απαραίτητη η έγκαιρη εφαρμογή όλων των παραπάνω για την σωστή θετική διάγνωση του ΣΕΕ, την μείωση του άγχους και της ταλαιπωρίας του πάσχοντα καθώς και την λήψη κατάλληλων στρατηγικών βοήθειας που θα δώσουν τέλος στο πρόβλημα.

Βιβλιογραφία

1. Radovanivic-Dinic B, Tesic-Rajkovic S, Grgov S, Petrovic G, Zivcovic V. Irritable bowel syndrome – from etiopathogenesis to therapy. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. 2018;162(1):1-9.
2. Lacy B, Mearin F, Chang L, Chey W, Lembo A, Simren M et al. Bowel Disorders. Gastroenterology. 2016;150(6):1393-1407.e5.
3. Linedale E, Andrews J. Diagnosis and management of irritable bowel syndrome: a guide for the generalist. Medical Journal of Australia. 2017;207(7):309-315.
4. Drossman DA, Morris CB, Schneck S, et al. International survey of patients with IBS: symptom features and their severity, health status, treatments, and risk taking to achieve clinical benefit. J Clin Gastroenterol 2009;43:541-50.
5. Hungin AP, Chang L, Locke GR, et al. Irritable bowel syndrome in the United States: prevalence, symptom patterns and impact. Aliment Pharmacol Ther 2005;21:1365-75.
6. Lacy, B.E., et al., Bowel Disorders. Gastroenterology. 150(6): p. 1393-1407.e5.
7. Lewis, S.J. and K.W. Heaton, Stool form scale as a useful guide to intestinal transit time. Scand J Gastroenterol, 1997. 32(9): p. 920-4.
8. El-Salhy, M., et al., The role of diet in the pathogenesis and management of irritable bowel syndrome (Review). Int J Mol Med, 2012. 29(5): p. 723-31.

Συντάκτης Άρθρου