Πως εκφράζετε τα συναισθήματα σας;

Κάποιες φορές, λόγω της καθημερινότητας, αλλά και της κοινωνίας, ξεχνάμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να ελέγξουμε τα συναισθήματα μας.

Ειδικά κάποιες ομάδες, όπως οι εθελοντές, είναι πολύ επιρρεπείς σε αυτό το λάθος, και στην προσπάθειά τους να προσφέρουν στους γύρω τους, ξεχνούν πόσο σημαντικό είναι να μην παραμελούν τους εαυτούς τους. Ο οργανισμός στον οποίο είμαι εγώ εθελόντρια, θέλοντας να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, οργάνωσε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του οποίου τα μηνύματα θεωρώ ότι αξίζει να μοιραστούν.

ESN Spring Training 2019: Mental Health and Emotional Well-Being [Πνευματική υγεία και Συναισθηματική Ευημερία]

Ένα μεγάλο θετικό που έχουν αυτά τα προγράμματα είναι ότι βασίζονται στην μη τυπική εκπαίδευση, πράγμα που σημαίνει ότι αντί να παρουσιάζεται ένας εισηγητής σαν αυθεντία και να κάνει μονόλογο, οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να κάνουν διάλογο μεταξύ τους και ανταλλαγή ιδεών, προκειμένου να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα.

Υπάρχει καλύτερος τρόπος να κατανοηθούν τα συναισθήματά μας απ’ αυτό;

Μέρος 1^ο:

Η σημασία του προγράμματος

Για να λειτουργήσει ένα τέτοιο περιβάλλον μάθησης, χρειάστηκαν κάποιες ομαδικές δραστηριότητες ώστε να «σπάσει ο πάγος», καθώς και ένα «συμβόλαιο», στο οποίο καταγράψαμε βασικούς κανόνες ώστε να νιώθουμε ασφάλεια και άνεση, αλλά και να είναι η εξέλιξη ομαλή και ευχάριστη για όλους. Ρωτηθήκαμε επίσης σχετικά με τις προσδοκίες μας από το πρόγραμμα, ώστε οι διοργανωτές να μπορέσουν να εστιάσουν και να κατευθύνουν τις συζητήσεις μας πιο αποτελεσματικά.

Το πρώτο θέμα που δόθηκε σαν τροφή για σκέψη ήταν το τι μπορεί να οδηγήσει σε καλή ή κακή συναισθηματική/πνευματική κατάσταση, και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό.

Μέσα από αυτή την άσκηση, έγινε σαφές ότι πολλές καταστάσεις μπορεί να είναι και αιτίες, αλλά και αποτελέσματα, κάτι που μπορεί να μας οδηγήσει σε φαύλους κύκλους. Μια από τις πιο σημαντικές συνδέσεις που κάναμε είναι ότι τα ψυχικά προβλήματα επηρεάζουν αρνητικά και την σωματική υγεία, αλλά και αντιστρόφως, δηλαδή τα θέματα σωματικής υγείας επιφέρουν και ψυχολογικά προβλήματα.

 

Αιτίες (Από τι επηρεάζονται η πνευματική υγεία και τα συναισθήματα;)   ● Τρόπος ζωής και περιβάλλον ● Οικονομική κατάσταση ● Κοινωνικές επαφές ● Αυτό-αποδοχή ● Διατροφή ● Ύπνος ● Μέσα κοινωνικής δικτύωσης ● Εκπαίδευση ● Γεωγραφικές συνθήκες ● Φυσική δραστηριότητα ● Κοινωνικό σύνολο ● Εθισμοί

Επιπτώσεις (Τι άλλο επηρεάζεται από την πνευματική υγεία και τα συναισθήματα;)   ● Προσωπική ανάπτυξη ● Ποιότητα ζωής ● Διαπροσωπικές σχέσεις ● Υγεία και εμφάνιση ● Διάθεση ● Διατροφή ● Ύπνος ● Παραγωγικότητα και συγκέντρωση ● Επίπεδα άγχους ● Ένταξη στο κοινωνικό σύνολο ● Κίνητρα ● Εθισμοί

 

Μέρος 2^ο:

Το φάσμα των συναισθημάτων

Κανένας από τους σκοπούς του προγράμματος δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν προηγουμένως δεν είχαμε αναγνωρίσει τα συναισθήματα! Επομένως, συμβουλευτήκαμε τον Άτλα των συναισθημάτων προκειμένου να δούμε ποια είναι, και κάναμε μια προσπάθεια να τα ταξινομήσουμε αναλόγως με την έντασή τους. Ενδεικτικά, η λίστα που φτιάξαμε, μετά από πολλές διαφωνίες, καθώς ο καθένας βιώνει το κάθε συναίσθημα διαφορετικά, είναι η παρακάτω:

Θυμός	Φόβος	Αηδία	Λύπη	Χαρά
Ενόχληση	Ταραχή	Αντιπάθεια	Απογοήτευση	Αισθητική ευχαρίστηση
Εκνευρισμός	Νευρικότητα	Αποστροφή	Αποθάρρυνση	Αγαλλίαση
Εξόργιση	Ανησυχία	Περιφρόνηση	Παραίτηση	Διασκέδαση
Πικρία	Τρόμος	Απέχθεια	Απελπισία	Ευδαιμονία
Εκδικητικότητα	Απελπισία	Σιχαμάρα	Απόγνωση	Ικανοποίηση
	Πανικός		Θλίψη	Ευτυχία
			Οδύνη	Έκσταση

 

Πώς εκφράζουμε όμως αυτά τα συναισθήματα, και πώς τα δείχνουμε στους γύρω μας;
Κληθήκαμε από τους οργανωτές, και με τη σειρά μου σας καλώ κι εγώ, να καταγράψουμε σε ένα χαρτί α) πράγματα που μας κάνουν να αισθανόμαστε θυμό, φόβο, αηδία, λύπη και χαρά, β) το πώς νιώθουμε το σώμα μας όταν βιώνουμε το κάθε συναίσθημα και γ) την αντίδραση που παρουσιάζουμε στα ερεθίσματα αυτά. Μ’ αυτό τον τρόπο θα αποκτήσουμε καλύτερη επίγνωση του εαυτού μας και του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε παράγοντες που μας φορτίζουν συναισθηματικά.

Όλα τα συναισθήματα που βιώνουμε είναι χρήσιμα, και είναι υγιές να εκφράζονται και να εξωτερικεύονται στους γύρω μας.

Υπάρχουν όμως παραγωγικοί και μη-παραγωγικοί τρόποι έκφρασης αυτών. Το επόμενο βήμα ήταν λοιπόν να εστιάσουμε στους μη-παραγωγικούς τρόπους που αντιδράμε σ’ αυτά που βιώνουμε, και να σκεφτούμε στρατηγικές με τις οποίες μπορούμε να αποφύγουμε τις αντιδράσεις που ενδέχεται να επιφέρουν προβλήματα.

Για παράδειγμα, ανακαλύψαμε ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες είχαμε ένα κοινό: όταν βιώνουμε φόβο, αρχίζουμε να υπερ-αναλύουμε την κατάσταση και να ανησυχούμε  ̶̶ αδίκως τις περισσότερες φορές. Σκεφτήκαμε λοιπόν τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό. Κάποιες από τις λύσεις που μας προέκυψαν ήταν οι εξής:

– Να αξιολογήσουμε την κατάσταση, και αν όντως οι επιπτώσεις θα είναι τόσο τραγικές- Να εξετάσουμε τις εναλλακτικές μας- Να παραμείνουμε αισιόδοξοι- Να μοιραστούμε με κάποιον άλλο αυτό που μας απασχολεί- Να καταγράψουμε ή να πούμε δυνατά τις σκέψεις που μας απασχολούν.

Ο κάθε ένας από εμάς βιώνει τα συναισθήματα διαφορετικά και αντιδρά σ’ αυτά με διαφορετικό τρόπο. Η ανακάλυψη μηχανισμών διαχείρισης αυτών είναι μια δουλειά που θα πρέπει να κάνει ο καθένας προσωπικά, και προφανώς η εφαρμογή αυτού του σχεδίου δεν θα γίνει επιτυχημένα από την πρώτη φορά. Με λίγη θέληση και κάποια προσπάθεια όμως, κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε ένα δυσάρεστο συναίσθημα, θα εξασκηθούμε στο να το εξωτερικεύουμε με υγιή τρόπο.

Μέρος 3^ο:

Βοηθώντας άλλους

Η αξία των όσων αποκομίσουμε από τα δύο πρώτα μέρη αυξάνει εάν τα χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε και άλλους. Εκείνο που πρέπει να γίνει πρώτο σε μια τέτοια περίπτωση είναι να σιγουρευτούμε ότι πρώτα έχουμε φροντίσει τον εαυτό μας. Διαφορετικά, αν δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι συμφιλιωμένοι με τα συναισθήματα που βιώνουμε, δεν μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια σε κανέναν.

Εξετάζοντας ό,τι είχαμε πει τις προηγούμενες μέρες, καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα:

Για να βοηθήσουμε τους γύρω μας, είναι σημαντικό να καταργηθεί ο όποιος στιγματισμός και να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζεται κάποιο απ’ αυτά με ντροπή. Κάποια πράγματα που μας βοηθούν να πετύχουμε κάτι τέτοιο είναι τα εξής:

• Να ενθαρρύνουμε το άτομο να θέσει τα δικά του όρια
• Να προτείνουμε μια αλλαγή περιβάλλοντος (ακόμα και μια σύντομη έξοδος για καφέ μπορεί να βοηθήσει)
• Να δείχνουμε εμπάθεια προς το άτομο που προσπαθούμε να βοηθήσουμε
• Να ακούμε
• Να θυμίζουμε στο άτομο ότι τα συναισθήματα είναι φυσιολογικές αντιδράσεις που έρχονται και παρέρχονται

Σε καμία περίπτωση δεν γίναμε ειδικοί στην ψυχολογική υποστήριξη. Μπορούμε όμως να δουλέψουμε πάνω στην πρόληψη άσχημων συναισθηματικών εμπειριών και να είμαστε ενημερωμένοι για τον τρόπο που μπορεί να επηρεάσει μια συναισθηματική κατάσταση τους γύρω μας. Σε περίπτωση που κάποιος χρειάζεται έναν ειδικό, θα πρέπει να απευθύνεται σε καταρτισμένο άτομο που θα μπορεί να του προσφέρει όση βοήθεια χρειάζεται.

Μέρος 4^ο:

Το όραμα

Φτάνοντας στο τέλος του προγράμματος, συνειδητοποιήσαμε ότι το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε με τη γνώση που πήραμε θα είναι να την διαδώσουμε και να την ενσωματώσουμε στις δραστηριότητές μας. Ως εθελοντές, αποφασίσαμε οι εκδηλώσεις που διοργανώνουμε για τους φοιτητές να αποτελούν δραστηριότητες κοινωνικοποίησης στις οποίες δεν θα εμπλέκεται απαραίτητα το αλκοόλ, να έχουμε ποιοτικό φαγητό και επίσης να δίνουμε χρόνο στους φοιτητές για τον εαυτό τους. Σκεφτήκαμε επίσης να αξιοποιήσουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώστε να ενημερώσουμε για τα συναισθήματα και να βοηθήσουμε στην αποδοχή τους, και φυσικά, να μοιραστούμε τα όσα μάθαμε!

Σαν «εργασία για το σπίτι», οι οργανωτές πρότειναν μια πρόκληση: Θαυματουργά πρωινά (Miracle Mornings) από τον Hal Elrod. Ο Hal Elrod ήταν υπέρ της ιδέας να διαθέσουμε λίγο χρόνο κάθε πρωί ώστε να κάνουμε μια σειρά δραστηριοτήτων που λέγονται SAVERS.

• S όπως Silence (=ησυχία): 10 λεπτά για να διαλογιστούμε ή να προσευχηθούμε
• Α όπως Affirmations (=επιβεβαιώσεις): 10 λεπτά για να σκεφτούμε τι θέλουμε από τη ζωή/από τη μέρα μας και να εστιάσουμε σ’ αυτά
• V όπως Visualization (=οραματισμός): 10 λεπτά για να οραματιστούμε τα αποτελέσματα αλλά και τα βήματα που είναι απαραίτητα για να φτάσουμε στον τελικό στόχο μας
• E όπως Exercise (=άσκηση): 10 λεπτά για να αφιερωθούν σε κάποια σωματική δραστηριότητα, όσο απλή και αν είναι
• R όπως Reading (=διάβασμα): 10 λεπτά για να διαβάσουμε κάτι νέο πάνω σε κάποιο θέμα που μας ενδιαφέρει
• S όπως Scribing (=γράψιμο): 10 λεπτά για να σημειώσουμε σε ένα χαρτί τα πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες, να εστιάσουμε στο τι θα έκανε τη μέρα μας καλύτερη. Ή απλά να σημειώσουμε ό,τι μας έρθει στο μυαλό.

Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να ξεχνάμε να φροντίζουμε τις βασικές μας ανάγκες προκειμένου να έχουμε μια καλή συναισθηματική υγεία. Ο ύπνος, η διατροφή, η άσκηση, η κοινωνικοποίηση και η ενασχόληση με τα χόμπι μας είναι σημαντικά και δεν πρέπει να παραμελούνται. Η εφαρμογή όλων αυτών προκειμένου να έχουμε συναισθηματική ευημερία ξεκινάει με ΕΜΑΣ.

Συντάκτης Άρθρου