Διατροφή και Δερματικές παθήσεις

Για δεκαετίες θεωρούνταν ότι πολλές κοινές δερματολογικές παθήσεις δεν είχαν σχέση με τη διατροφή. Σύμφωνα με μελέτες των τελευταίων χρόνων, ωστόσο, φάνηκε ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει την έκβαση τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην ακμή οι διατροφικές παρεμβάσεις μπορεί να επηρεάσουν την πορεία της δερματικής νόσου.

Σε άλλες, όπως στον καρκίνο του δέρματος και στη γήρανση του δέρματος η διατροφική αλλαγή μπορεί να χρησιμεύσει ως μέτρο πρόληψης. Επιπλέον, οι δερματολογικές ασθένειες μπορεί να συνδέονται με συστηματική νόσο και οι διατροφικές αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της υγείας, όπως στην ψωρίαση.

Ακμή

Για χρόνια, οι δερματολόγοι αρνούνταν τη σύνδεση μεταξύ ακμής και διατροφής, με βάση προηγούμενων μελετών. Στη δεκαετία του 1960, αρκετές ερευνητικές ομάδες διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ σοκολάτας και ακμής και δεν βρήκαν κάποια σχέση μεταξύ τους. Mια πιο πρόσφατη έρευνα όμως έδειξε τη διατροφή ως πιθανή αιτία της ακμής τεκμηριώνοντας τον ρόλο συγκεκριμένων τροφίμων, όπως των γαλακτοκομικών προϊόντων, στην ακμή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ερευνητές έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και της ακμής σε τρεις ξεχωριστούς πληθυσμούς. Παρόμοια ευρήματα έχουν παρατηρηθεί από τους ερευνητές στην Ιταλία και τη Μαλαισία.

Ορισμένες μελέτες έχουν επισημάνει ισχυρότερη σχέση του αποβουτυρωμένου γάλατος σε σχέση με τους άλλους τύπους γαλακτοκομικών προϊόντων. Δεδομένου ότι το γάλα προορίζεται να αυξήσει την ανάπτυξη των μοσχαριών, περιέχει φυσικά ορμόνες ανάπτυξης και αναβολικά στεροειδή. Σε πολλές αγελάδες παραγωγής γάλακτος στις Ηνωμένες Πολιτείες δίνουν αυξητικές ορμόνες βοοειδών ώστε να αυξήσουν την παροχή γάλακτος και το γάλα από αυτές τις αγελάδες έχει αποδειχθεί ότι περιέχει υψηλότερα επίπεδα IGF-1 (δηλαδή ινσουλινόμορφων αυξητικών παραγόντων που είναι πρωτεΐνες με υψηλή ομοιότητα αλληλουχίας με την ινσουλίνη).

Η δυτικού τύπου διατροφή έχει επίσης ερευνηθεί ως πιθανή αιτία της ακμής.

Έχει σημειωθεί ότι η ακμή απουσιάζει σε γηγενείς μη δυτικοποιημένους πληθυσμούς, όπως στην Παπούα Νέα Γουινέα και την Παραγουάη. Ως εκ τούτου, οι ερευνητές έχουν εξετάσει το ρόλο της δυτικής δίαιτας, η οποία συνήθως αντιστοιχεί σε δίαιτα με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο.

Το γλυκαιμικό φορτίο αφορά την ποσότητα υδατανθράκων που καταναλώνεται καθώς και το ρυθμό απορρόφησης υδατανθράκων. Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως ζάχαρη, λευκό ψωμί και λευκό ρύζι, απορροφώνται γρήγορα, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης στον ορό και αντίστοιχα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης. Η ινσουλίνη και ο IGF-1 έχουν αποδειχθεί ότι αυξάνουν την παραγωγή σμήγματος, διεγείρουν τη σύνθεση των ανδρογόνων των επινεφριδίων και αυξάνουν τη βιοδιαθεσιμότητα των ανδρογόνων, τα οποία παίζουν ρόλο στην παθογένεια της ακμής.

Καρκίνος του δέρματος

Ο καρκίνος του δέρματος χωρίς μελάνωμα (NMSC) είναι ο πιο κοινός καρκίνος στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλούς ασθενείς θα είναι η πρώτη διάγνωση καρκίνου.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου. Έχει παρατηρηθεί ένα ισχυρότερο όφελος σε ορισμένους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του ανώτερου γαστρικού. Μελέτες σε ζώα και ανθρώπους υποστήριξαν επίσης το ρόλο της διατροφής στη μείωση του κινδύνου του καρκίνου του δέρματος.

Οι εργαστηριακές μελέτες έχουν περιγράψει μηχανισμούς με τους οποίους οι διατροφικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την καρκινογένεση. Ο καρκίνος του δέρματος χωρίς μελάνωμα (NMSC) είναι μια διαδικασία πολλαπλών σταδίων και η υπεριώδης ακτινοβολία είναι γνωστό ότι παίζει σημαντικό ρόλο. Η έκθεση μας μπορεί να οδηγήσει σε ελεύθερες ρίζες, οι οποίες μπορούν να βλάψουν τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια και το DNA, καθώς και να ενεργοποιήσουν τις οδούς που αυξάνουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και τη φλεγμονή. Η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανοσοκαταστολή, η οποία εμποδίζει την ικανότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα.

Οι διαιτητικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν αυτήν τη διαδικασία μέσω πολλών διαφορετικών μηχανισμών.

Τα αντιοξειδωτικά μπορεί να διαλύσουν τις ελεύθερες ρίζες, να τις εξουδετερώσουν ή να ρυθμίσουν τα γονίδια που κωδικοποιούν τα ένζυμα εξουδετέρωσης. Έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να μας προστατεύσουν από τις ακτίνες UVB που σχετίζονται με την επιδερμική βλάβη. Αυξάνουν επίσης την έκφραση των γονιδίων που σχετίζονται με την αντιγραφή και την επιδιόρθωση του DNA.

Ενώ οι αρχικές μελέτες επικεντρώθηκαν σε γνωστά θρεπτικά συστατικά, όπως τις βιταμίνες C και E, το β-καροτένιο και το σελήνιο, μελέτες έχουν υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα πολλών άλλων φυτοθρεπτικών συστατικών, όπως η κουρκουμίνη, το λυκοπένιο και το genistein, μια ισοφλαβόνη στη σόγια. Σύμφωνα με μελέτες έχει φάνει ενώσεις, όπως το εκχύλισμα του σπόρου του σταφυλιού, η ρεσβερατρόλη (από τα σταφύλια) και το ελλαγικό οξύ (που βρίσκεται σε τρόφιμα όπως τα σμέουρα-raspberries) είναι σε θέση να προστατεύουν τα κύτταρα από βλάβες στο DNA. Σε μελέτες σε ζώα, οι πολυφαινόλες έχει αποδειχθεί ότι προστατεύουν το δέρμα από τις βλαβερές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της φλεγμονής του δέρματος, του οξειδωτικού στρες και της βλάβης του DNA.

Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κατανάλωση β-καροτενίου και λυκοπενίου, που βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα στα καρότα και στις ντομάτες, είναι σημαντική ώστε να μας προφυλάξει ενάντια στις βλάβες που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Σε μία 11ετή προοπτική μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν την κατανάλωση 38 ομάδων τροφίμων για να προσδιορίσουν τα διατροφικά πρότυπα. Το διατροφικό μοτίβο κρέατος και λίπους αύξησε τον κίνδυνο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος (SCC). Αυτή η μορφή καρκίνου συναντάται στα ακανθο-κύτταρα από τα οποία αποτελείται το μεγαλύτερο μέρος της επιφανειακής στοιβάδας του δέρματος (η επιδερμίδα). Ενώ το μοτίβο φρούτων και λαχανικών φάνηκε να μειώνει τον κίνδυνο SCC κατά 54%.

Συνοπτικά, κατά την αξιολόγηση in vitro και σε μελέτες σε ζώα, είναι σαφές ότι ορισμένοι διατροφικοί παράγοντες έχουν σημαντικές ιδιότητες κατά της καρκινογένεσης, ιδιαίτερα όσον αφορά την καρκινογένεση που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία. Η λήψη αντιοξειδωτικών και φυτοχημικών με τη μορφή ολόκληρων τροφών, ιδίως φρούτων και λαχανικών, φαίνεται πολλά υποσχόμενη και θα πρέπει να συνίσταται. Προς αυτήν την προσέγγιση είναι τα γνωστά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε φυτικά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης άλλων τύπων καρκίνου.

Γήρανση του δέρματος

Οι ρυτίδες, η χαλάρωση του δέρματος και η απώλεια της ελαστικότητας  του σχετίζονται με αλλαγές στο κολλαγόνο και τις ελαστικές ίνες του δέρματος, οι οποίες επηρεάζονται από τη διατροφή.  Το κατεστραμμένο κολλαγόνο κάνει το δέρμα μας να είναι αδύναμο, να χάνει την λάμψη του, και επίσης το καθιστά πιο ευαίσθητο σε λοιμώξεις.

Η γλυκοζυλίωση είναι μια διαδικασία στην οποία δημιουργείται ένας ομοιοπολικός δεσμός μεταξύ των αμινοξέων στο κολλαγόνο και της ελαστίνης που υπάρχει στο χόριο. Αυτά τα αμινοξέα συνδέονται με τη γλυκόζη και τη φρουκτόζη, οδηγώντας στην παραγωγή τελικών προϊόντων προηγμένης γλυκοζυλίωσης (AGEs). Αυτή η διαδικασία επιταχύνεται από την υπεργλυκαιμία. Με τη συσσώρευση των AGEs, μπορεί να συμβούν δομικές αλλαγές στο δέρμα, με αποτέλεσμα την αυξημένη δυσκαμψία και τη μειωμένη ελαστικότητα.

Η γλυκοζυλίωση βρίσκεται σε εξέλιξη από την αρχή της ενηλικίωσης, με ρυθμό που ποικίλλει ανάλογα με τη διατροφή. Ενώ η γλυκόζη και η φρουκτόζη στη διατροφή είναι σημαντικοί παράγοντες, άλλα τρόφιμα, ανάλογα με τη μέθοδο παρασκευής τους, μπορεί να περιέχουν προσχηματισμένα AGEs, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στην απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος, το σχηματισμό ρυτίδων, φλεγμονών, την παρεμπόδιση της ανάπτυξης των κυττάρων του δέρματος και την επιτάχυνση της γήρανσης. Οι διαδικασίες μαγειρέματος που οδηγούν σε υψηλότερα επίπεδα AGEs περιλαμβάνουν το ψήσιμο στη σχάρα και το τηγάνισμα.

Κάποια τρόφιμα που ενδέχεται να εμποδίζουν την παραγωγή των AGEs περιλαμβάνουν τα βότανα και τα μπαχαρικά, όπως η ρίγανη, η κανέλα, το γαρίφαλο, το τζίντζερ και το σκόρδο, καθώς και ουσίες που βρίσκονται φυσικά σε ορισμένα φρούτα και λαχανικά, όπως το λιποϊκό οξύ.

Ψωρίαση

Έχει αποδειχθεί ότι οι ασθενείς με ψωρίαση έχουν υψηλότερο επιπολασμό συννοσηρότητας που μπορεί να οδηγήσει στον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό περιλαμβάνει την παχυσαρκία, το διαβήτη, την υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία. Μια μετα-ανάλυση 27 μελετών παρατήρησης διαπίστωσε ότι η ψωρίαση σχετίζεται τόσο με αυξημένο επιπολασμό όσο και με συχνότητα εμφάνισης του διαβήτη. Επιπλέον μια ανασκόπηση 25 μελετών παρατήρησης, με περισσότερους από 265.000 ασθενείς με ψωρίαση, διαπίστωσε ότι η ψωρίαση συσχετίστηκε σημαντικά με μεγαλύτερες πιθανότητες δυσλιπιδαιμίας.

Η διατροφική παρέμβαση πρέπει να συνιστάται σε ασθενείς με ψωρίαση ως θεμελιώδης θεραπεία για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, καθώς είναι το θεμέλιο της θεραπείας για το διαβήτη, την υπέρταση και την υπερχοληστερολαιμία.

Ωστόσο, ακόμη και σε ασθενείς χωρίς αυτούς τους σχετικούς παράγοντες καρδιακού κινδύνου, μια αλλαγή στη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης CVD.

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα διατροφικά προφίλ μπορούν να θεωρηθούν «αντιφλεγμονώδη».

Σε μια τυχαιοποιημένη δοκιμή, η ομάδα παρέμβασης ακολουθούσε μεσογειακή διατροφή. Αυτό συσχετίστηκε με βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας, καθώς και με τη μείωση των επιπέδων της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης και της ιντερλευκίνης στον ορό (IL-18). Καθώς έχει αποδειχθεί ότι ορισμένα πρότυπα διατροφής βελτιώνουν τους δείκτες της αγγειακής φλεγμονής, προτείνεται μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και η οποία ευνοεί τα δημητριακά ολικής αλέσεως έναντι των επεξεργασμένων δημητριακών και των ω-3 λιπαρών οξέων έναντι των ω-6 λιπαρών οξέων.

Έκζεμα

Το έκζεμα επίσης γνωστό ως ατοπική δερματίτιδα είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση του δέρματος, που μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του δέρματος, φουσκάλες που εκκρίνουν υγρό και φαγούρα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε τραχύ δέρμα που εμφανίζεται με την πάροδο του χρόνου.

Το έκζεμα είναι πιο συχνό σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες. Οι κληρονομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να παίξουν ρόλο στην ανάπτυξη της πάθησης, αλλά η αιτία της δεν είναι κατανοητή.

Σύμφωνα με έρευνες ένα βρέφος μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξει έκζεμα εάν η μητέρα του παίρνει προβιοτικά και αποφεύγει να πίνει αγελαδινό γάλα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά κατά τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής τους είναι επίσης λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν έκζεμα.

Πολλοί άνθρωποι που έχουν έκζεμα διαγιγνώσκονται επίσης με τροφικές αλλεργίες.

Οι συνήθεις τροφικές αλλεργίες που σχετίζονται με αυτό περιλαμβάνουν:

• το αγελαδινό γάλα
• τα αυγά
• τα προϊόντα σόγιας
• τη γλουτένη
• τους ξηρούς καρπούς
• το ψάρι και
• τα οστρακοειδή

Η κατανάλωση μιας φιλικής προς το έκζεμα διατροφής είναι το κλειδί για τη συνολική διαχείριση του, όμως δεν έχουν όλοι τις ίδιες αντιδράσεις ή φλεγμονή στα ίδια τρόφιμα. Κάποιες τροφές που μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της εκδήλωσης τους εκζέματος μπορεί να είναι:

1. τα αντιφλεγμονώδη φαγητά όπως είναι τα λιπαρά ψάρια (σολωμός, ρέγγα). Το ιχθυέλαιο περιέχει υψηλά επίπεδα ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία είναι αντιφλεγμονώδη,
2. τροφές που περιέχουν κουρκουτίνη (φυτικό φλαβονοειδές), η οποία μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή, καθώς και τα επίπεδα ισταμίνης στο σώμα μας. Τροφές που την περιέχουν είναι: τα μήλα, τα βατόμουρα, τα κεράσια, το μπρόκολο, το σπανάκι, το λάχανο,
3. τροφές που περιέχουν προβιοτικά, όπως τα γιαούρτι, καθώς
   περιέχουν ζωντανές καλλιέργειες που βοηθούν στην υποστήριξη ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εξάρσεων ή των αλλεργικών αντιδράσεων.

Άλλες τροφές που περιέχουν προβιοτικά είναι: το προζυμένιο ψωμί, το φυσικό τουρσί που έχει υποστεί ζύμωση, τα μαλακά τυριά όπως το γκούντα, το μη παστεριωμένο λάχανο τουρσί, το κεφίρ.

Τα τρόφιμα που θεωρούνται φιλικά προς το έκζεμα μπορεί να προκαλέσουν έξαρση σε άτομα που είναι αλλεργικά σε αυτά.

Οι τροφές που καταναλώνονται μπορεί να μην προκαλέσουν άμεσα έκζεμα, αλλά μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των συμπτωμάτων του.

Τα τρόφιμα που περιέχουν συντηρητικά μπορεί επίσης να επιδεινώσουν τα συμπτώματα, όπως τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα fast food. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μπορεί επίσης να προκαλέσουν εκρήξεις εκζέματος. Η ζάχαρη προκαλεί αύξηση των επιπέδων της ινσουλίνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή.

Η μεσογειακή διατροφή που περιλαμβάνει δημητριακά ολικής, φρούτα, λαχανικά, ψάρια, καλά λιπαρά όπως το ελαιόλαδο, καθώς και κόκκινο κρασί είναι κατάλληλη για το έκζεμα. Τα επιδόρπια ζάχαρης και το κόκκινο κρέας μπορούν να καταναλωθούν σε πολύ μικρές ποσότητες ή καθόλου σε αυτήν τη διατροφή.

Πηγές

Adebamowo C, Spiegelman D, Danby F, et al. High school dietary dairy intake and teenage acne. J Am Acad Dermatol. 2005;52:207–214.

Bickers DR, Athar M. Oxidative stress in the pathogenesis of skin disease. J Invest Dermatol. 2006;126(12):2565–2575.

Black HS, Chan JT. Suppression of ultraviolet light-induced tumor formation by dietary antioxidants. J Invest Dermatol. 1975;65(4):412–414.

Black HS, Thornby JI, Wolf JE, Jr, et al. Evidence that a low-fat diet reduces the occurrence of non-melanoma skin cancer. Intl J Cancer. 1995;62(2):165–169. 52.

Boffetta P, Couto E, Wichmann J, et al. Fruit and vegetable intake and overall cancer risk in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC) J Natl Cancer Inst. 2010;102(8):529–537.

Bouchardy C, Benhamou S, Rapiti E. Re: Fruit and vegetable intake and overall cancer risk in the European Prospective Investigation Into Cancer and Nutrition. J Natl Cancer Inst. 2011;103(3):279.

Bowe W, Joshi S, Shalita A. Diet and acne. J Am Acad Dermatol. 2010;63(1):124–141.

Cadenas E, Packer L. Handbook of Antioxidants. New York, NY: Marcel Dekker; 2002.

Cordain L, Lindeberg S, Hurtado M, et al. Acne vulgaris: a disease of Western civilization. Arch Dermatol. 2002;138:1584–1590.

Danby F. Nutrition and aging skin: sugar and glycation. Clin Dermatol. 2010;28(4):409–411.

Di Landro A, Cazzaniga S, Parazzini F, et al. GISED Acne study group. Family history, body mass index, selected dietary factors, menstrual history, and risk of moderate to severe acne in adolescents and young adults. J Am Acad Dermatol. 2012;67(6):1129–1135.

Duarte TL, Cooke MS, Jones GD. Gene expression profiling reveals new protective roles for vitamin C in human skin cells. Free Radic Biol Med. 2009;46(1):78–87.

Frieling UM, Schaumberg DA, Kupper TS, et al. A randomized, 12-year primary-prevention trial of beta carotene supplementation for nonmelanoma skin cancer in the physician’s health study. Arch Dermatol. 2000;136:179–184.

Gelfand JM, Neimann AL, Shin DB, et al. Risk of myocardial infarction in patients with psoriasis. JAMA. 2006;296(14):1735–1741.

Ibiebele TI, van der Pols JC, Hughes MC, et al. Dietary pattern in association with squamous cell carcinoma of the skin: a prospective study. Am J Clin Nutr. 2007;85(5):1401–1408.

Goh W, Kallianpur K, Chow DA, et al. Chocolate and acne: how valid was the original study? Clin Dermatol. 2011;29(4):459–460.

Hercberg S, Ezzedine K, Guinot C, et al. Antioxidant supplementation increases the risk of skin cancers in women but not in men. J Nutr. 2007;137(9):2098–2105.

Ismail NH, Manaf ZA, Azizan NZ. High glycemic load diet, milk and ice cream consumption are related to acne vulgaris in Malaysian young adults: a case control study. BMC Dermatol. 2012;12:13.

Jaax S, Scott LW, Wolf Jr JE, et al. General guidelines for a low-fat diet effective in the management and prevention of nonmelanoma skin cancer. Nutr Cancer. 1997;27:150–156.

Jin GH, Liu Y, Jin SZ, et al. UVB induced oxidative stress in human keratinocytes and protective effect of antioxidant agents. Radiat Environ Biophys. 2007;46(1):61–68.

Katta R., Desai S.P.  (2014) Diet and Dermatology. The Role of Dietary Intervention in Skin Disease. 7(7): 46–51.

Kowalczyk MC, Kowalczyk P, Tolstykh O, et al. Synergistic effects of combined phytochemicals and skin cancer prevention in SENCAR mice. Cancer Prev Res. 2010;3(2):170–178.

Kowalczyk MC, Walaszek Z, Kowalczyk P, et al. Differential effects of several phytochemicals and their derivatives on murine keratinocytes in vitro and in vivo: implications for skin cancer prevention. Carinogenesis. 2009;30(6):1008–1015.

Kwon HH, Yoon JY, Hong JS, et al. Clinical and histological effect of a low glycaemic load diet in treatment of acne vulgaris in Korean patients: a randomized, controlled trial. Acta Derm Venereol. 2012;92(3):241–246.

Lien T. Y. and Goldman R. D. (2011)  Breastfeeding and maternal diet in atopic dermatitis. 57(12): 1403–1405.

Maalouf S, El-Sabban M, Darwiche N, Gali-Muhtasib H. Protective effect of vitamin E on ultraviolet B light-induced damage in keratinocytes. Mol Carcinog. 2002;34(3):121–130.

Ma C, Harskamp CT, Armstrong EJ, Armstrong AW. The association between psoriasis and dyslipidemia: A systematic review [published online ahead of print October 27][2012] Br J Dermatol. 2012.

Nichols JA, Katiyar SK. Skin photoprotection by natural polyphenols: anti-inflammatory, antioxidant and DNA repair mechanisms. Arch Dermatol Res. 2010;302(2):71–83.

O’Brien J, Morrissey P. Nutritional and toxicological aspects of the Maillard browning reaction in foods. Crit Rev Food Sci Nutr. 1989:211–248.

Olsen N. (2018) How to Create an Eczema-Friendly Diet.

Payette MJ, Whalen J, Grant-Kels JN. Nutrition and nonmelanoma skin cancers. Clin Dermatol. 2010;28(6):650–662.

Rizwan M, Rodriguez-Bianco I, Harbottle A, et al. Tomato paste rich in lycopene protects against cutaneous photodamage in humans in vivo: a randomized controlled trial. Br J Dermatol. 2011;164(1):154–162.

Roomi MW, Roomi NW, Kalinovsky T, et al. Inhibition of 7,12-dimethylbenzanthracene-induced skin tumors by a nutrient mixture. Med Oncol. 2008;25(3):333–340.

Smith RN, Mann NJ, Braue A, et al. The effect of a high-protein, low glycemic-load diet versus a conventional, high glycemic-load diet on biochemical parameters associated with acne vulgaris: a randomized, investigator-masked, controlled trial. J Am Acad Dermatol. 2007;57(2):247–256.

Stahl W, Sies H. Photoprotection by dietary carotenoids: concept, mechanisms, evidence and future development. Mol Nutr Food Res. 2012;56(2):287–295.

Thirunavukkarasu V, Nandhini A, Anuradha C. Fructose diet-induced skin collagen abnormalities are prevented by lipoic acid. Exp Diabetes Res. 2004;5:237–244.

Valko M, Izakovic M, Mazur M, et al. Role of oxygen radicals in DNA damage and cancer incidence. J Mol Cell Biochem. 2004;266(1-2):37–56.

Wang Y, Gao H, Loyd CM, et al. Chronic skin-specific inflammation promotes vascular inflammation and thrombosis. J Invest Dermatol. 2012;132(8):2067–2075.

Wright TI, Spencer JM, Flowers FP. Chemo-prevention of nonmelanoma skin cancer. J Am Acad Dermatol. 2006;54(6):933–946.

American Cancer Society, Recombinant Bovine Growth Hormone, 2014, available on: http://www.cancer.org/cancer/cancercauses/othercarcinogens/athome/recombinant-bovine-growth-hormone.

 

 

 

Συντάκτης Άρθρου