0 Comments
Η ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑ Ι.Φ.Ν.Ε.
Με τον συγκοπτόμενο όρο Ι.Φ.Ν.Ε. (Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου η I.B.D. (Inflammatory Bowel Disease) ως συναντόμενο στην διεθνή βιβλιογραφία, σύσσωμη η Ιατρική και επιστημονική κοινότητα, αναφέρεται σε μια χρόνια πάθηση του γαστροεντερικού συστήματος , που διαχωρίζεται στην Ελκώδη Κολίτιδα και την νόσο του Crohn (Ulcreative Colitis η U.C. Και Crohn’s Disease η CD, αντιστοίχως στην Διεθνή Βιβλιογραφία). Δύο ασθένειες με τόσες πολλές ομοιότητες στην κλινική εικόνα και την θεραπευτική αντιμετώπιση, που θεωρούνται ως οι δύο όψεις, του ίδιου νοσολογικού φάσματος.
1. Διαφορές Ελκώδους Κολίτιδας/Νοσου του Crohn
H Νόσος του Crohn, είναι ικανή να προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα, κατά μήκος αυτού, από το σώμα ως τον πρωκτό, ενώ δε συχνότερα η προσβολή απαντάται στον τελικό ειλεό (Δημιουργία συριγγίων). Στις υπό προσβολή περιοχές, η φλεγμονή είναι αρκετά εκτεταμένη σε όλο το πάχος του εντέρου με απόρροια σε κάποια στάδια την πρόκληση στενώσεων στο λοιπό εντερικό τοίχωμα.
Η Ελκώδης Κολίτιδα προσβάλλει μόνο το παχύ έντερο προκαλώντας κάποιας ήπιας ή πιο προχωρημένης μορφής, καταστροφή του βλεννογόνου του.
Με βάση τα τελευταία παγκόσμια επιδημιολογικά δεδομένα, ο “τύπος” προσβολής διαφοροποιείται σημαντικά, σε Ευρώπη και Αμερική, ενώ εξαλείφεται τελείως στις υπό ανάπτυξη χώρες της Αφρικής και της Ασίας.
Στα 7 στα 10 περιστατικά παρουσίασης Ι.Φ.Ν.Ε. στην Ευρώπη, παρατηρείται προσβολή του “ορθού” και του ”σιγμοειδούς” (στελέχη του παχέος εντέρου), ενώ στην Αμερική, η στην πλειονότητα των περιστατικών, παρουσιάζεται προσβολή ολόκληρου του παχέος εντέρου.
2. Αιτιολογία
Δεν υπάρχει, απολύτως καμία επίσημη θέση, που να οριοθετεί ένα δεδομένο αιτιατό στην παρουσία Ι.Φ.Ν.Ε. σε έναν οργανισμό. Αναφέρεται ένα υψηλά αυξημένο ποσοστό γενετικής προδιάθεσης (κληρονομικότητα) με μη γνωστή και τεκμηριωμένη επιστημονική τεκμηρίωση σε ένα ποσοστό 22 έως 30% των πασχόντων (U.S.C.F. Health).
Πιθανότατος ο συσχετισμός, με Περιβαλλοντικούς Παράγοντες
Χαμηλή ποιότητα φαγητού, Κάπνισμα, καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις, διαταραχές του αυτοάνοσου συστήματος προστασίας του οργανισμού από Ιούς και Λοιμώξεις είναι μόνο μερικές από αυτές.
Το εξαγόμενο συμπέρασμα και η επικρατούσα θεωρία από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν για την παθογένεια των I.Φ.Ν.Ε. είναι το ενδεχόμενο ο συνδυασμός γενετικών περιβαλλοντικών και ανοσολογικών παραγόντων, να προκάλεσαν ανεξέλεγκτη ανοσολογική απάντηση στον αυλό του εντέρου και η οποία με την σειρά της οδήγησε σε φλεγμονή!
3. Χαρακτηριστικά συμπτώματα και Κλινικές Εκδηλώσεις που απαντώνται και στις δύο παθησεις.
Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε διαχωρισμό των φαινομένων, σε ήπια ή σοβαρά και σε υφέσεις ή σε παροξυσμούς αυτών.
Παρακάτω, θα αναφερθούν ενδεικτικά, μερικά από τα γενικά συμπτώματα που κατά καιρούς έχουν αναφερθεί και καταγραφεί στην διεθνή βιβλιογραφία σαν χαρακτηριστικά των Ι.Φ.Ν.Ε.
- Υδαρείς ή/και αιμορραγικές κενώσεις
- Αναίτιο Εμπύρετο
- Απώλεια Ορέξεως
- Απώλεια Βάρους
- Κοιλιακά άλγη μετά την κατανάλωση τροφής
- Χαρακτηριστικό της νόσου, αίσθημα “τεινεσμού” (ατελής η ημιτελής κένωση)
- Διαρροϊκές Κενώσεις
- Αναιμία
- Εξωεντερικά Συμπτώματα
- Αφθώδη Έλκη στην στοματική κοιλότητα
- Συρίγγια ή ραγάδες στην περιπρωκτική χώρα
- Αβιταμίνωνσεις (λόγω δυσαπορρόφησης) (U..S.A.B.D.S.)
- Αυξημένες Ημερήσιες Θερμιδικές Ανάγκες(U.S.A.B.D.S.)
- Ναυτία (U.S.A.B.D.S.)
- Αφυδάτωση(U.S.A.B.D.S.)
- Δυσγευσίες (U.S.A.B.D.S.)
- Τοξικό Μεγάκολο Η πιο σοβαρή και άμεσα αντιμετωπίσιμη επιπλοκή της Ελκώδους Κολίτιδας, οφειλόμενη σε έκταση της φλεγμονής σε όλο το εντερικό τοίχωμα αποσαφηνίζοντας στον ενασχολούμενο ειδικό την ανάγκη για κολεκτομή!
4. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ι.Φ.Ν.Ε
Στην περίπτωση της Ε.Κ., τον πιο συνηθισμένο τρόπο διάγνωσης αποτελούν, η κολονοσκόπηση και οι βιοψίες των υπό προσβολή περιοχών, με απευθείας επακόλουθη, την εργαστηριακή ιστολογική εξέταση των βιοψιών. Στην περίπτωση της C.D., η πιο συνηθισμένη μεθοδολογία ήταν και είναι η Κολονοσκόπηση και η ειλεοσκόπηση, συνδυαζόμενη με βαριούχο υποκλυσμό με στόχο την ανάδειξη των πιθανών παρουσιασθεισών στενώσεων του εντέρου.
Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, σαν κοινή συνιστώσα, κρίνεται απολύτως απαραίτητη η ανανέωση της γενικής αίματος, βασικών βιοχημικών ήπατος, Σίδηρος (Fe) ορού, Ταχύτητας Καθίζησης Ερυθρών Αιμοσφαιρίων (Τ.Κ.Ε.) και C-reactive Protein (C.R.P.).
Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, σαν κοινή συνιστώσα, κρίνεται απολύτως απαραίτητη η ανανέωση της γενικής αίματος, βασικών βιοχημικών ήπατος, Σίδηρος (Fe) ορού, Ταχύτητας Καθίζησης Ερυθρών Αιμοσφαιρίων (Τ.Κ.Ε.) και C-reactive Protein (C.R.P.).
5. Θεραπεία Ι.Φ.Ν.Ε.
Οι Ι.Φ.Ν.Ε. παρουσιάζουν συχνότατα σοβαρότερες ή λιγότερο σοβαρές υποτροπές στον ασθενή, γι’ αυτό και η καταπολέμηση της νόσου στο σύνολο της στην νεότερη επιστημονική κοινότητα και από τον εκάστοτε θεράποντα επιστήμονα του ασθενούς συνίσταται σε 3 δομημένα στάδια.
- Αντιμετώπιση της οξείας κρίσης
- Πρόκληση Ύφεσης Νόσου
- Διατήρηση Υφέσεως
Σε κάθε περίπτωση, οι θεραπευτικές επιλογές, τροποποιούνται και εξελίσσονται ανάλογα με το άτομο, την ηλικία, το ποσοστό προσβολής και τις εξατομικευμένες ανάγκες, του κάθε χωριστού περιστατικού.
Τα νέα δεδομένα λοιπόν, επιβεβαιώνουν, πως και οι δύο παθήσεις είναι εφ’ όρου ζωής και θα συνοδεύουν τον πάσχοντα για πάντα. Στην εξέλιξη του άρθρου αυτού, θα γίνουνε μερικές αναφορές στις θεραπευτικές και αντιμετωπιστικές μεθόδους των 2 αυτών φλεγμονόδων νόσων του εντερικού συστήματος.
1. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ
Κορτικοειδή (ιδίως κατα το στάδιο της ύφεσης)
Μεθοτρεξάτη
Αζαθιοπρίνη
6-Μερκαπτουρίνη
Σουλφασαλαζίνη και παράγωγα αυτής
Αντιβιοτκά
Μετρονιδαζόλη
Σιπροφλοξασίνη
2.ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ
Ο πιο έντονος και μεγάλος φόβος, που επιβάλλει στον θεράποντα επιστήμονα (γαστρεντερολόγο, παθολόγο, διαιτολόγο), η διαχείριση ενός περιστατικού ασθενούς με Ι.Φ.Ν.Ε. είναι οι διατροφικές ανεπάρκειες, σε επίπεδο πρωτεϊνών και συνολικώς ημερησίως προσλαμβανομένων θερμίδων. Σημαντικότερο αίτιο σε αυτόν τον πρωτεϊνοθερμιδικό υποσιτισμό, αποτελούν οι αυξημένες απώλειες θερμίδων λόγω της φλεγμονής, οι δυσαπορροφήσεις και η μειωμένη πρόσληψη τροφής λόγω μειωμένης όρεξης του πάσχοντος.
Το να ΜΗΝ οδηγηθεί ο ασθενής σε κατάσταση “Ανεπαρκούς” ή “Μειονεκτικής” Θρέψης είναι το απόλυτο ζητούμενο από τον θεράποντα, διότι σε περιπτώσεις που επέλθει το μοντέλο αυτό παρουσιάζονται ουσιαστικές και σοβαρές συνέπειες που η προσπάθεια εξάλειψης και καταπολέμησης τους μετέπειτα, έχει μια προσαυξημένη δυσκολία σε δημιουργηθείσες νοσηρότητες (οστεοπενία και οστεοπόρωση, απώλεια βάρους και ΜΜD (Muscle Mass Decrease), ανεπάρκειες ιχνοστοιχείων, όπου και λοιπόν ΔΕΝ είναι αρκετή η διατροφική αγωγή, αλλά απαιτείται και φαρμακευτικός συνδυασμός.
Συνηθισμένο λοιπόν το να χορηγούνται και να συστήνονται από το θεράποντα στην περίπτωση αυτή πολυβιταμινούχων σκευασμάτων, σκευασμάτων Ca (ασβεστίου) και Βιταμίνης D, φυλλικού οξέως, και προβιοτικών.
Συνηθισμένο λοιπόν το να χορηγούνται και να συστήνονται από το θεράποντα στην περίπτωση αυτή πολυβιταμινούχων σκευασμάτων, σκευασμάτων Ca (ασβεστίου) και Βιταμίνης D, φυλλικού οξέως, και προβιοτικών.
Σταδιακά, μετά από την παροξυσμική φάση της νόσου, εισάγεται ο ασθενής σε κανονική διατροφή.
Πρώτο Στάδιο, επιλέγονται εύπεπτα τρόφιμα, υψηλής περιεκτικότητας σε CHO (υδατάνθρακες). Στο δεύτερο στάδιο, προστίθενται οι λίγο πιο σύνθετοι CHO όπως για παράδειγμα, άσπρο ψωμί, μαρμελάδα, χυμούς φρούτων, ζυμαρικά, αλλά και άπαχο κρέας και σαν γενική σύσταση, πολλά και συχνά γεύματα και άφθονο νερό.
Στο τρίτο στάδιο, έχουμε την καλούμενη “ελαφρώς πλήρη διατροφή”, με προσοχή στα βρασμένα αυγά, βαριά αλλαντικά και λαχανικά, λακτόζη και ξηρούς καρπούς, γιατί ακόμα αποτελεί πιθανότητα η εμφάνιση τροφικών δυσανεξιών.
Πρώτο Στάδιο, επιλέγονται εύπεπτα τρόφιμα, υψηλής περιεκτικότητας σε CHO (υδατάνθρακες). Στο δεύτερο στάδιο, προστίθενται οι λίγο πιο σύνθετοι CHO όπως για παράδειγμα, άσπρο ψωμί, μαρμελάδα, χυμούς φρούτων, ζυμαρικά, αλλά και άπαχο κρέας και σαν γενική σύσταση, πολλά και συχνά γεύματα και άφθονο νερό.
Στο τρίτο στάδιο, έχουμε την καλούμενη “ελαφρώς πλήρη διατροφή”, με προσοχή στα βρασμένα αυγά, βαριά αλλαντικά και λαχανικά, λακτόζη και ξηρούς καρπούς, γιατί ακόμα αποτελεί πιθανότητα η εμφάνιση τροφικών δυσανεξιών.
Η λεγόμενη και “υποστηρικτική διατροφή”, αφορούσα τους βαρέως πάσχοντες υποδιαιρείται σε 3 κατηγορίες με διάκριση, ανά φορά τους καθορισμένους στόχους της παρέμβασης
- Βελτίωση της συνολικής Διατροφικής Κατάστασης, σε όποιον ασθενή, η δραστηριότητα της νόσου, εμποδίζει την επαρκή πρόσληψη μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών.
- Συνδυασμός Φαρμακευτικής αγωγής και Διατροφής ως πρωτογενή θεραπεία της Ι.Φ.Ν.Ε.
- Τελευταίων σταδίων ασθενείς, υποβληθέντες σε χειρουργική επέμβαση με ολική η μερική παρεντερική θρέψη, λόγω εντερικής αφαίρεσης.
6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Χωρίς λοιπόν την επίσημη ύπαρξη κάποιου γενικού διαιτητικού πρωτοκόλλου, ευρέως εφαρμοζόμενου σε όλους τους πάσχοντες ασθενείς που να οδηγεί από μόνο του σε εξέλιξη και καταπολέμηση της νόσου, αλλά παρά μόνο με εξατομικευμένες, από τον εκάστοτε ειδικό διαιτητικές οδηγίες, η διατροφική αγωγή σε πάσχοντες από Ι.Φ.Ν.Ε. .
Πάντα με ευρύτερο γνώμονα πως ο πιο σημαντικός προς επίτευξη στόχος είναι η κάλυψη των απαιτούμενων θερμίδων, πρωτεϊνών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων λόγω δυσαπορρόφησης, είναι ολοφάνερο πως απαιτείται μια διαρκή συνεργασία, του πάσχοντος με τον ειδικό, προς αναβάθμιση ποσοτικά ή και ποιοτικά του ημερήσιου σιτηρεσίου του, με όλες τις κατηγορίες των επιτρεπόμενων τροφίμων, λαμβάνοντας ΠΑΝΤΑ την σχετική μέριμνα, στην πιθανότητα εμφάνισης τροφικών αλλεργιών.
Πάντα με ευρύτερο γνώμονα πως ο πιο σημαντικός προς επίτευξη στόχος είναι η κάλυψη των απαιτούμενων θερμίδων, πρωτεϊνών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων λόγω δυσαπορρόφησης, είναι ολοφάνερο πως απαιτείται μια διαρκή συνεργασία, του πάσχοντος με τον ειδικό, προς αναβάθμιση ποσοτικά ή και ποιοτικά του ημερήσιου σιτηρεσίου του, με όλες τις κατηγορίες των επιτρεπόμενων τροφίμων, λαμβάνοντας ΠΑΝΤΑ την σχετική μέριμνα, στην πιθανότητα εμφάνισης τροφικών αλλεργιών.
Σε περιπτώσεις, που η προσβολή έχει προκαλέσει μη φυσιολογική λειτουργία και του λεπτού εντέρου και που έχει υπάρξει εκτεταμένη εντερεκτομή στον πάσχοντα, είναι αυξημένη και η πιθανότητα προκλήσεως, δυσαπορρόφησης των λιποδιαλυτών βιταμινών (Α,D,E,K) και της βιταμίνης Β12, και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και εξατομίκευση χορηγηθέντος διατροφικού πλάνου.
Σε περιπτώσεις που η νόσος και ο συνεπακόλουθος αυτής πρωτεϊνοθερμιδικός υποσιτισμός εμφανίζεται σε παιδιατρικούς ασθενείς, η απευθείας εντερική σίτιση, θεωρείται πιο ιδανική και ολοκληρωμένη, καθώς επιτρέπει και προάγει την φυσιολογική ανάπτυξη.
Εκτός από το κεφάλαιο που αναφέρθηκε σχετικά με το ΤΙ κάνουμε από διατροφικής άποψης, εάν και εφ’ όσον έχουμε προσβληθεί από μια τέτοια Φλεγμονώδη Νόσο που σαφώς και υπάρχουν ορισμένες γενικές διατροφικές “προσταγές”, υπάρχει και έχει τεθεί κατ επανάληψη στον γράφοντα η ερώτηση, σχετικά με το εάν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δίαιτα η διατροφή που αποδεδειγμένα να προστατεύει, από την πρόκληση τέτοιων φλεγμονών στο έντερο. Φυσικά η απάντηση ήταν και είναι αρνητική!
Το ότι, όπως και αναφέρθηκε πρωτύτερα, η κακή και λάθος διατροφή ενδέχεται σε συνδυασμό πάντα και με άλλες παραμέτρους και ποτέ αυτούσια , να επιτείνει το φαινόμενο, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση, ότι ακολούθως θα υπάρχει και μια “χρυσή δίαιτα” που να εξαλείφει την πιθανότητα εμφανίσεως τέτοιων νοσημάτων, η τουλάχιστον καμία τέτοια δίαιτα που να είναι παράλληλα και επιστημονικά τεκμηριωμένοι οι λόγοι για τους οποίους δύναται να χορηγηθεί.
Σε πολύ γενικά επίπεδα, οι προστατευτικές συμβουλές, σε διατροφικό επίπεδο είναι μια γενικά υγιεινή διατροφή, μια γενική αποφυγή των τροφών που επιτείνουν την έκκριση γαστρικών υγρών (φρέσκους χυμούς φρούτων, δαμάσκηνα, καφεΐνη, πικάντικα), αναμφίβολα η μείωση της προσλαμβανόμενης από τον οργανισμό αλκοόλης, καθώς και η προσθήκη στο εν γένει σιτηρέσιο ω-3 λιπαρών οξέων τα οποία και παρουσιάζουν ουσιαστική αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι αντίστοιχες συμβουλές υπάρχουν και προς καταπολέμηση της νόσου σε επίπεδο προσαρμοσμένης διαβίωσης (αλλαγές τρόπου ζωής). Ολοκληρωτική διακοπή καπνίσματος, καθώς έχει σχετιστεί με εξάρσεις της νόσου, αποφυγή έντονης σωματικής κόπωσης, εδικά στους λαμβάνοντες κορτιζονούχα φάρμακα ασθενείς, αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο για πολλή ώρα και αποφυγή καταστάσεων και γεγονότων που προκαλούν στον ασθενή stress.
Σε πολύ γενικά επίπεδα, οι προστατευτικές συμβουλές, σε διατροφικό επίπεδο είναι μια γενικά υγιεινή διατροφή, μια γενική αποφυγή των τροφών που επιτείνουν την έκκριση γαστρικών υγρών (φρέσκους χυμούς φρούτων, δαμάσκηνα, καφεΐνη, πικάντικα), αναμφίβολα η μείωση της προσλαμβανόμενης από τον οργανισμό αλκοόλης, καθώς και η προσθήκη στο εν γένει σιτηρέσιο ω-3 λιπαρών οξέων τα οποία και παρουσιάζουν ουσιαστική αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι αντίστοιχες συμβουλές υπάρχουν και προς καταπολέμηση της νόσου σε επίπεδο προσαρμοσμένης διαβίωσης (αλλαγές τρόπου ζωής). Ολοκληρωτική διακοπή καπνίσματος, καθώς έχει σχετιστεί με εξάρσεις της νόσου, αποφυγή έντονης σωματικής κόπωσης, εδικά στους λαμβάνοντες κορτιζονούχα φάρμακα ασθενείς, αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο για πολλή ώρα και αποφυγή καταστάσεων και γεγονότων που προκαλούν στον ασθενή stress.
