Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που επισκέπτεται κάποιος διάφορους γιατρούς με ενοχλητικά σωματικά συμπτώματα για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει οργανικό αίτιο για τα συμπτώματα του και να αναρωτηθεί ποια θα είναι τελικά η θεραπεία.
Υπάρχει μια κατηγορία συμπτωμάτων που ονομάζονται ψυχοσωματικά, καθώς το αίτιο τους δεν είναι οργανικό, παρόλο που η ενόχληση που προκαλούν είναι πραγματική, αλλά πηγάζει από συναισθήματα, σκέψεις και βαθύτερες πεποιθήσεις του ατόμου.
Ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, είπε ότι η ασθένεια, πρώτα ξεκινάει από την ψυχή και μετά καταλήγει στο σώμα. Αν και για πολλά χρόνια επικρατούσε στην ιατρική ο διαχωρισμός μεταξύ νου και σώματος, σύμφωνα με τις θεωρίες του Καρτέσιου, πλέον πολλά ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν την σύνδεση και αλληλεπίδραση μεταξύ νου και σώματος, σαν ένα ενιαίο σύστημα άμυνας (Ader, Felten & Cohen, 1991).
Η επιστήμη της ψυχονευροανοσολογίας διερευνά την σύνδεση μεταξύ του εγκεφάλου και του αμυντικού μας συστήματος, και σύμφωνα με την Candace Pert (1997) έχει ήδη αποδειχτεί επιστημονικά ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας επηρεάζουν την υγείας μας.
Η Pert εξήγησε ότι όλες οι ασθένειες έχουν ψυχοσωματική διάσταση και ότι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ νου και σώματος είναι τα συναισθήματα.
Πρώτος ήταν ο Ιπποκράτης που είπε ότι η στεναχώρια είναι η πηγή όλων των ασθενειών.
Συναισθήματα, όπως η στεναχώρια, ο φόβος ή ο θυμός, και οι σκέψεις όπως αυτές τις απαισιοδοξίας, έχουν αναμφισβήτητα άμεση επίδραση στον οργανισμό. Αρκεί μια αρνητική σκέψη για να προκληθεί φόβος και στην συνέχεια να ενεργοποιηθεί η αντίδραση του στρες, κατά την οποία απελευθερώνονται διάφορες ορμόνες που επηρεάζουν όλα τα συστήματα του σώματος, από το καρδιαγγειακό έως το νευρικό. Οι σκέψεις μας βέβαια είναι παροδικές. Ενώ οι βαθύτερες πεποιθήσεις που έχουμε σχετικά με τον εαυτό μας, την ζωή μας και τον κόσμο γύρο μας είναι σταθερές σε βάθος χρόνου. Μια πεποίθηση είναι ένας πρότυπος τρόπος σκέψης και όταν συνδυάζεται με συναίσθημα αποκτά μεγάλη επιρροή πάνω μας. Ίσως γνωρίζετε το φαινόμενο placebo, κατά το οποίο το άτομο παρουσιάζει βελτίωση συμπτωμάτων όταν πιστέψει ότι το φάρμακο που πήρε θα τον θεραπεύσει, παρόλο που το φάρμακο αυτό τελικά αποτελούνταν από απλή ζάχαρη.
Είναι σίγουρο ότι κάθε άνθρωπος πιστεύει σε κάτι. Οι πεποιθήσεις αυτές διαμορφώθηκαν από μικρή ηλικία, μέσα από τις οικογενειακές και τις πολιτιστικές επιρροές που είχαμε (Martinez, 2016). Συνήθως οι πεποιθήσεις παραμένουν σταθερές για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας, αν δεν παρέμβουμε συνειδητά για να τις αλλάξουμε. Για να κατανοήσουμε λοιπόν καλύτερα το σώμα μας, είναι σημαντικό πρώτα να αποκτήσουμε την θέληση να γνωρίσουμε τον εαυτό μας καλύτερα. Το δεύτερο βήμα, είναι να καταβάλλουμε συνειδητή προσπάθεια να ακούσουμε τον εσωτερικό διάλογο των σκέψεων μας και να βιώσουμε τα συναισθήματα που αναδύονται στην συνέχεια. Με την προσπάθεια θα κατορθώσουμε να εκτιμήσουμε και τις βαθύτερες μας πεποιθήσεις.
Σύμφωνα με τον Henry Grayson (2017), υπάρχουν τρία βασικά ερωτήματα που πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας όταν θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Πρώτον, έχω ανάγκη το συγκεκριμένο σύμπτωμα ή μου προσφέρει κάτι αυτή την χρονική στιγμή; Δεύτερον, θα με απαλλάξει από κάτι το σύμπτωμα αυτό; Τρίτον, ποιο συναίσθημα εκφράζεται με το σύμπτωμα αυτό; Απαντώντας στα ερωτήματα θα διαπιστώσουμε ότι όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά ένα σύμπτωμα, η αιτία του σχετίζεται με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις βαθύτερες πεποιθήσεις που τρέφουμε στην παρούσα χρονική στιγμή. Με την συνειδητή αυτή προσπάθεια θα καταφέρουμε να αποκτήσουμε αυτογνωσία, την οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για αυτό-θεραπεία. Έχουμε πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες να θεραπεύσουμε τον εαυτό μας απ’ ότι πιθανόν να νομίζουμε (Martinez, 2016). Τέλος, ας αναπτύξουμε μια νέα πεποίθηση όσον αφορά την υγεία μας. Ας πιστέψουμε ότι είμαστε ικανοί να κατανοήσουμε τον εαυτό μας.
Πηγές
Ader, R., Felten, D.L. & Cohen, N. (1991). Psychoneuroimmunology (2nd ed.) NY: Academic Press
Grayson, H. (2017). Your Power to Heal: Resolving Psychological Barriers to Your Physical Health. Sounds True
Martinez, M. (2016). The Mindbody Code: How to Change the Beliefs that Limit Your Health, Longevity and Success. Sounds True
Pert, C.B. (1997). Molecules of Emotions: The Science behind Mind-Body Medicine. Scribner